Rosko

Rosko
Porzh ha kreiz-kêr Rosko gwelet eus Chapel Santez Barba.
Anv gallek (ofisiel)	Roscoff
Bro istorel	Bro-Leon
Melestradurezh
Departamant	Penn-ar-Bed
Arondisamant	Montroulez
Kanton	Kastell-Paol
Kod kumun	29239
Kod post	29680
Maer Amzer gefridi	Joseph Seité 2001-2020
Etrekumuniezh	Gorre-Leon Kumuniezh
Bro velestradurel	Bro Montroulez
Lec'hienn web	Ti-kêr
Poblañsouriezh
Poblañs	3 362 ann. (2020)
Stankter	543 ann./km²
Douaroniezh
Daveennoù lec'hiañ	48° 43′ 34″ Norzh 3° 59′ 07″ Kornôg
Uhelderioù	bihanañ 0 m — brasañ 58 m
Gorread	6,19 km²
Rosko

Rosko (distaget [rosˈkoː]) a zo ur gumun eus Bro-Leon, e departamant Penn-ar-Bed e Breizh.

Douaroniezh

• Emañ Rosko war aod Bae Montroulez war al ledenez a zo e harz er C'hornôg hag e-tal Mor Breizh. E-tal Rosko emañ Enez Vaz. Roc'hellek eo ar mor en Norzh, met digor eo d'ar Reter ha staliet ez eus bet ur porzh nevez e Bloskon.

Istor

• A-raok an Dispac'h gall e oa Rosko un drev e parrez Minic'hi-Leon (Kastell-Paol). E 1790 e voe rannet ar barrez kozh d'ober div gumun, Kastell-Paol ha Rosko. Distaget e voe Santeg diouzh kumun Rosko d'ar 4 a viz Eost 1920 da vont d'ober ur gumun anezhi hec'h-unan.

XIV^vet kantved

• Distrujet e voe ar porzh e 1375 gant ar c'hont Arundel. Adsavet e voe e-kichen Kroaz-Vaz e-lec'h m'emañ hiziv.

XVI^vet kantved

• Eus 1522 betek 1545-1550, savidigezh an iliz katolik.
• E 1548, Mary Stuart, rouanez Bro-Skos (d'an oad a zaouzek vloaz), a zouaras e Rosko evit mont da zimeziñ gant an Daofin Frañsez II.

Dispac'h Gall

• E 1790 e teuas Rosko da vezañ ur gumun dizalc'h diouzh Kastell-Paol.
• Dekred eus ar 26 a viz Du 1790 war al le ret: e penn-kentañ 1791 e voe nac'het al le ouzh ar Roue, ar vro hag al lezennoù gant Boutin, kure.

Brezhoneg

Ar Brezoneg er Skol

• 1934-1936: ar c'huzul-kêr a savas a-du gant ar mennad skignet gant al luskad Ar Brezoneg er Skol (ABES) evit kelennadurezh ar brezhoneg er skol.

Ya d'ar brezhoneg

• D'ar 4 a viz Du 2008 e oa bet votet ar garta Ya d'ar brezhoneg gant kuzul-kêr ar gumun.

Deskadurezh

• Klasoù divyezhek a zo eno abaoe 2002.
• E distro-skol 2022 e oa 28 skoliad enskrivet er c'hlasoù divyezhek (17,7 % eus skolidi ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez).

Monumantoù ha traoù heverk

• 

  Aod Rosko gwelet eus Enez-Vaz.

• 

  Chapel Santez Barba.

• 

  Ognon Rosko.

• 

  Chaoser da vont da Enez-Vaz.

• 

  Iliz Itron-Varia Kroaz Vaz.

• 

  Tour iliz Itron-Varia Kroaz Vaz.

• 

  An tour-tan.

• Iliz katolik Intron-Varia Kroaz Vaz savet etre 1522 betek 1545-1550 (gotek hag Azginivelezh).
• Ti "Mary Stuart" ha tiez eus ar XVI^vet-XVII^vet.
• Listri-pesked (pe akwariom) hag arnodva bevoniel ha moroniel.
• Leandi ar Gapusined (e-lec'h ma c'helled gwelet ur wezenn-fiez kozh-kozh, 1621, bet diskaret, siwazh).
• Mirdi ar Brezel 1939-1945.

Bez-brezel ar C'hommonwealth e bered ar gumun

Bro	Niver a soudarded
Zeland-Nevez	1 aerlu
Hollad	1

Karrnijour e oa en aerlu Zeland-Nevez (Royal New Zealand Air Force). E anv a oa Frank William McDowell Stout. Marvet eo d'an 18 a viz Even 1944, e-pad an Eil brezel bed.

Emdroadur ar boblañs abaoe 1962

Niver a annezidi

Tud

• ar Joniged.

Tud ganet eno

• 1647 : Gwilherm Rousel, geriadurour.
• 1729 : Paskal Kerenveier, skrivagner.

Tud marvet eno

• 1750 : Gregor Rostrenenn, geriadurour.

Roudoù el lennegezh

• Tristan Corbière, ar barzh gallek, en deus bevet e Rosko ha savet en deus ur varzhoneg diwar-benn paotred Rosko.
• "Paotred Rosko", ur ganaouenn brudet-kenañ ("Rosko, sko mibin, sko kalet, sko ato").

Gevelliñ

Bro	Kêr	Abaoe
Bro-Saoz	Great Torrington (Devon)	1975
Bro-C'hall	Auxerre	1978
Savoia	Praz-sur-Arly	2010

Sport

Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn

• 14 a viz Gouere 1998 : 3^e tennad-hent Tro Bro-C'hall etre Rosko hag an Oriant; trec'h eo Jens Heppner (Alamagn).

Liammoù diavaez

• (br) Rosko war lec'hienn Geobreizh
• (fr) Lec'hienn Ti an Douristed
• Lec'hienn diwar-benn buhez Rosko
• Akwarelloù Rosko