Leue

Hini bihan ar vuoc'h hag an tarv eo al leue (liester : leueoù). Nav miz e vez douget gant ar vuoc'h, a-raok dezhi halañ.

War-dro 45 kg e pouez al leueoù pa vezont ganet. Neuze e vezont lipet gant o mamm. Pa savont ne chomont ket en o sav: re bonner int, ha re amparfal al loen en eurioù kentañ.

A-wechoù, pa vez ganet al leue er park e vez gwelet lern o tont da zebriñ ar gwele.

Pa vez deuet bras hag ar c'houlz d'e zizonañ, war-lerc'h 6 miz, e reer

kole, pe kole-tarv, pe leue-tarv, eus ar par,
annoar pe onner (pe ounner), eus ar barez.

Pa vez bet halet an annoar, etre 24 pe 30 miz, evit ar wech kentañ, eo e vez graet ur vuoc'h anezhi.

Savet e vez al leueoù evit debriñ o c'hig, ha priziet kalz eo gant an debrerien-gig: gwenn, eo ha tener e vez pa vez maget al leueoù gant laezh.

Lêr a vez graet gant kroc'hen al leueoù, hag anvet eo leuegen.

Hormonoù

Brudet e oa ar c'hig leue da vezañ leun a hormonoù roet gant ar saverien chatal abalamour d'al leueoù da greskiñ buanoc'h ha da vezañ ponneroc'h pa veze deut ar c'houlz d'o gwerzhañ. Difennet eo reiñ hormonoù en Europa, goude ma'z eo aotreet e SUA.

Savet e vez leueoù en un doare natureloc'h gant un nebeud saverien avat. Gwelout ar pennad kig leue.

Troioù-lavar

Sotoni

Arouez ar sotoni eo al leue e brezhoneg, evel e yezhoù all.

Leue, leue brizh, leue-dour,leue geot, zo gerioù-kunujenn taolet d'ur genaoueg.
- Bezañ diot evel ul leue brizh, a vez laret ivez.
- Yann al Leue, pe Fañch al Leue, a vez graet eus ar genaoueg.

Kement-mañ a vez laret ivez diwar-benn tud sot:

Bezañ bet kig leue da zebriñ: bezañ sot
Bezañ treid leue en e votoù: bezañ sot.
Lonkañ lostoù leue: krediñ n'eus forzh peseurt koñchenn
Tremen lost al leue dre c'henoù unan bennak: e lakaat da grediñ siklezonoù.
Degas ur penn leue d’ar gêr, bezañ rasket en un arnodenn.

Trouz

Ul loen trouzus eo al leue, ha diwar-se:

Blejal, gouelañ evel ul leue: en ur ober trouz.

Bugel aonik

Leue e vamm a vez graet eus ur bugel a chom tost d'e vamm, krog en he sae alies.

Gerioù kar

annoar (hag onner), bevin, buoc'h (ha saout), ejen, kole, tarv.

Gerioù deveret

leueiouaj, pe leueouaj, a vez graet eus al leueoù ganet er memes bloaz;
kig leue , a vez keginet ha debret
ul leue-dour a zo ul leue leun e benn a zour: brasoc'h eo e benn eget na dleje bezañ;
leuegen: kroc'hen leue
leue-mor: un anv a vez graet eus ar reunig.

Troiennoù deuet eus ar Bibl

Al Leue Aour, un delwenn er Bibl.
- Azeuliñ al Leue Aour: azeuliñ ur falsdoue.

Lazhañ al leue lart: ober cher-vad, evel da zistro ar mab foran.

Krennlavaroù

Gwelloc'h bezañ kiger eget bezañ leue
Aliesoc’h a groc’hen leue a ya d’ar givijeri evit a groc’hen ejen.
N’eo ket gant martezeoù E vager al leueoù.
Ebrel gant e gontelloù A gign ar saout hag al leueoù
Da Nedeleg E astenn an deiz paz ur c’hefeleg D’an deiz kentañ’r bloaz Paz ur waz Da Ouel ar Rouaned Paz ul leue.
Gwelloc'h eo da un den lipat e leue Evit sevel ur gozh vuoc'h eus an touflez. Ur priz mat a vo tennet eus ul leue a wellao, nebeud a dra a vo diwar ur vuoc'h.