Eil milved kt JK

Eus Wikipedia

../.. | IIIe milved kt JK | Eil milved kt JK | I milved kt JK | ../..

XXvet kantved kt JK | XIXvet kantved kt JK | XVIIIvet kantved kt JK | XVIIvet kantved kt JK | XVIvet kantved kt JK

XVvet kantved kt JK | XIVvet kantved kt JK | XIIIvet kantved kt JK | XIIvet kantved kt JK | XIvet kantved kt JK | Xvet kantved kt JK

Roll ar milvedoù | Roll ar C'hantvedoù


Kregiñ a ra an Eil milved kent JK e -2000 hag echuiñ a ra e -1001.

Darvoudoù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Afrika[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Amerika[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

  • E Mezoamerika, deroù an hoalad stummañ merket gant diorroidigezh ar sevenadurezhioù kêr kentañ.
    • Sevenadurezh olmek (- 2 000 betek - 500), ar goshañ e Mezoamerika. Bevañ a ra an Olmeked e kornôg gourenez ar Yucatán e janglenn drovanel an diazadoù geuniek el lec’h emañ bremañ Stadoù mec’hikat Veracruz ha Tabasco. En em astenn a ra tamm-ha-tamm o levezon betek uhelgompezennoù Mec'hiko, traoñienn Mec'hiko, a vez graet Anáhuac anezhi, Oaxaca ha, pelloc’h war-du ar c'hornôg, betek Guerrero.
    • Sevenadurezh vaya.
  • E Norzhamerika :
    • Kregiñ a ra ar meuriadoù chaseourien-dastumerien da vont war al labour-douar.
    • Raksevenadur inuit eus Sibiria betek Greunland. Hengoun an ostilherezh bihan arktek (- 2 000 betek - 800) : mirkolitoù sileks evit troc’hañ ha kizellañ an eskern, treantoù, saezhoù, kontilli, begoù biroù. Diwezhatoc’h e vo implijet ostilhoù sklent hag askorn, prierezh ha kleuzeurioù gant gwennoù balum. Kantreourien zo eus an Inuited kentañ-mañ. Hemolc’hiñ a reont jiboezoù bihan ha laboused. Pesketa a reont. Teltennoù krec’hin a vez implijet ganto moarvat.

Iskevandir India[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

  • War-dro ar XVvet kantved kt JK, e krog ar pobloù arian deuet eus ar gwalarn da aloubiñ hanternoz India. En em veskañ a reont gant ar pobloù all hag argas a reont ar pobloù dravidian etrezek ar su.

Azia[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

  • Oadvezh ar metal e Tibet (eil milved - VIvet kantved goude JK). Meurvein, bezioù ha traezoù loenel heñvel a-walc’h ouzh arz ar stepennoù.
  • E-tro an hevelep mare, e Sina (well-wazh 2000 - 1600 kt JK) e tiorren sevenadur Logshan war aod ar reter. Heverk eo dre ar c’hêrioù anezhi gronnet gant ur vogeriad difenn graet gant douar kalamac’het. Hañvalout a ra ar gevredigezh bezañ renet gant un urzhaz sklaer, pouezus eo al lidoù relijiel enni..

Reter nesañ[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

  • Aloubadegoù indezeuropek an (Arianed), war uhelmgompezenn Iran.

Palestina[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

  • E-pad lodenn gentañ an eil milved kent JK en em stailh e Palestina hag en Egipt ur strollad kentañ a bobladoù semitek (hendadoù pobl ar yuzevien) genidik eus Mezopotamia. Kemer a reont ar galloud e rann reterañ delta an Nil. Anv anezho a gaver war tablezennoù egiptek evel pobladoù kantreourien preizherien.
    • Er XIVvet hag en XIIIvet kantved kt JK en em stailh ar strollad kentañ-mañ en Egipt. Eno e vo ganet ar relijion undoueek kentañ, ar Yuzevegezh, diskuliet gant Moizez.
    • War-dro dibenn an XIIIvet kantved kt JK ec’h adkav ar strollad Semitek kentañ distro eus Egipt ur strollad all deuet eus Mezopotamia Uhelañ. Degemer a ra an eil strollad-mañ ar relijion diskuliet, ar yuzevegezh d'e dro. En em staliañ a reont a-gevret er Sisjordania a-vremañ, anezhi ur vro poblet dister. Alese en em ledo o sevenadur hag en em glevout a raint gant pobladoù semitek all diazezet e Galilea hag e Treuzjordania.
  • E-tro 1200 kent JK eo mestr an Hebraed war holl geodedoù ar vro war-bouez Ourousalim (Jeruzalem), dalc’het c’hoazh gant ar Yebousined (Bro gKanaan).
  • 1175 kt JK : aloubet eo takad arvorel Gaza gant ar Filistined (pe Pobloù ar mor), genidik eus mor Aegea, anezho ur bobl c’hresian startijenn enni hag aozet en-dro da geodedoù. Diouto e teu an anv Palestina.

Kornôg Europa[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

  • Sevenadurezh El Argar e Spagn (-2000,-1200). Ibered, Euskariz.
    • El Argar e Spagn zo anezhañ unan eus lec’hiadoù kentañ an arem koshañ ma bleustred war metalouriezh an aour an arc'hant hag ar c’houevr a-raok diorroidigezh an arem. An armoù zo anezho goustilhoù a ya war hiraat evit dont da vezañ gouglezeoù hag halabardennoù a oa priziet-kaer da vare an arem koshañ. Testeniekaet eo an darempredoù etre reter ar mor Kreizdouar (Aegea hag Egipt) hag arvor an Atlantel.
    • Gras da ziorroidigezh ar vetalouriezh en El Argar e teu war wel un aozadur nevez evit a labour. Treboulet eo an aozadur kevredigezhel hag ar stuzioù kañv. Implijet e vez bezioù hiniennel (e jarloù evel en Anatolia) e-lec’h an «tholos»où stroll bras. Da get ez a an doueezed-mamm.

Kreiz ha reter Europa[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Ijinadennoù, Kavadennoù, Degasadennoù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

  • Kavet e vez war pezhioù poderezh Jōmon eus enezeg Japan roud ul levezon deuet eus ar c’hevandir, dreist-holl e biz an enezeg. Hañvalout a ra stummoù zo dreveziñ listri arem sinaat an hevelep koulz.
  • Gounezet an ignam, ar patatez dous ha, marteze, ar maniok e Mezoamerika (Cuello de Belize).