Louergad

Louergad
Iliz katolik Itron-Varia an Erc'h e bourk Louergad.
Anv gallek (ofisiel)	Louargat
Bro istorel	Bro-Dreger
Melestradurezh
Departamant	Aodoù-an-Arvor
Arondisamant	Gwengamp
Kanton	Benac'h (betek 2015) Kallag (abaoe 2015)
Kod kumun	22135
Kod post	22540
Maer Amzer gefridi	Brigitte Le Guesclou-Godfroy 2014-2020
Etrekumuniezh	Gwengamp-Pempoull Arvor-Argoad Tolpad-kêrioù
Bro velestradurel	Bro Gwengamp
Lec'hienn web	Ti-kêr
Poblañsouriezh
Poblañs	2 328 ann. (2020)
Stankter	41 ann./km²
Douaroniezh
Daveennoù lec'hiañ	48° 33′ 59″ Norzh 3° 20′ 14″ Kornôg
Uhelderioù	kreiz-kêr : 190 m bihanañ 100 m — brasañ 301 m
Gorread	57,23 km²
Louergad

Louergad a zo ur gumun eus Breizh, e Treger, hag e kanton Kallag e departamant Aodoù-an-Arvor.

Douaroniezh

Bras-mat eo takad kumun Louergad, eus Sant-Eler en norzh betek Koad an Noz ha Koad an Hae er su. Er reter e kaver Menez Bre, uhelenn vrudet Bro-Dreger hag eno, ivez, emañ mammenn ar Gindi, hag a ra an harz etre Pederneg ha Louergad.

Kumunioù amezek :

Plûned; Bear; Pederneg; Treglañviz; Gurunuhel; Benac'h; Tregrom

Ar Yeodi

• 
  Panell hent, war hent Gurunuhel
• 
  Panell hent

Ar Gindi

• 
  Pontig kentañ war ar Gindi, e Manati

Anv

Stummoù kozh :

• Louergat, 1160; Loeargal (= Loeargat), 1170; Loargart, c. 1330; Louargat, fin XIVvet, 1461; e brezhoneg Louargad, Louergad
• Loergat, 1304; Loargat, 1330

Lavaret ez eus e oa savet an anv diwar ur sant Ergad, met n'eus bet kavet roud ebet anezhañ er barrez.

Istor

Hervez René Couffon, ar plou diazez Plouserf e oa enni : Louergat, Tregrom, Gurunuhel, Sant-Elar, Benac'h, Pont-Melvez.

Dispac'h Gall

• Emgann Louergad, d'an 30 a viz Eost 1799 etre ar Chouanted hag ar Republikaned.

XX^vet kantved

• Brezel 1914-1918, gant 244 den marv (71 e Sant-Eler) abalamour d'ar brezel hervez monumant ar re varv, da lavaret eo 6,46 % ag ar boblañs hervez an niveradeg bet graet e 1911.
• Brezel 1939-1945 : 21 den marv (2 e Sant-Eler).
• Brezel Indez-Sina echuet e 1954 : 1 den marv.
• Brezel Aljeria (1954-1962): 3 den marv.

Monumantoù ha traoù heverk

Menez Bre

302 m a uhelder, war zouar ar barrez evit an hanter.

Peulvan Pergad

10,30 m a uhelder ha 12,40 m a dro (?) e rez an douar, unan eus ar re vrasañ en Europa, hirie an eil e bro C'hall hag e Breizh.<re>Fernand Niel : Dolmens et Menhirs. Que sais-je ? n 764. PUF. 1966</ref>

• 
  Kartenn bost
• 
• 
• 

Boul Kervikael

Meurvaen galian eus Oadvezh an houarn.

• 
• 
  A dost

Iliz katolik Itron-Varia an Erc'h

Tour eus ar XVI^vet kantved;

Lennet e vez iliz Louergad a zo dindan anv : "Notre Dame des Neiges", deut diouzh "Itron Varia an Erc'h".

Anilis fabulae ! Komzoù se a zeu diwar ur stumm fall da lenn An Nec'h (cnech) = ar run, an dossenn = da lavarout, ken eeun ha tra, m'emañ Louergad e traoñ ar Menez-Bre.

Chapel ha kalvar Sant-Mikael

• 
  Aet da get. Ne chom nemet ur skeudenn peget war ur voger e-kichen ar voul.
• 

Chapel sant Yann ha sant Fieg

(XVII^vet kantved)

• 
  Chapel ha kalvar Sant Yann
• 
  Chapel Sant-Yann
• 
  Chapel Sant Yann
• 
  Sant-Yann. Alc'hwez bolzenn

Chapel sant Paol

(XVIII^vet kantved)

• 
  Kartenn bost
• 

Chapel sant Jelvestr

(XVIII^vet kantved)

Mouden Penn ar stang

anvet « tumulus an Dosenn », 114 m (?) uhelder. Bet enrollet ar 27 Ebrel 1946

• 
  La Messelière 1933

Maner ar C'hleuziou

XVII^vet kantved, a c'haller gweladenniñ e-pad an hañv (war c'houlenn)

• 
  Liorzhoù
• 
  Liorzhoù
• 
  Liorzhoù. Reter
• 
  Kleuzioù. Gourin

• Menez Hogene, 304 m uhelder : « Lann Suplis », lec'h justis uhel hag izel, eno e veze lakaet an dud d'ar marv (kaset d'ar groug).
• Koad an Hae

Maner Plouserf

• 
  La Messelière. 1929
• 
  Ar c'halvar.

Feunteun sant Eler

• 
  Feunteun Sant Eler. Kein
• 

Monumant ar Re Varv

• 

------------------

• E Boezinge (Flandrez Belgia) e voe staliet ur c'halvar (XVI^vet kantved) eus Louergad evit enoriñ ar Vretoned marvet eno e-kerzh ar Brezel-bed kentañ.

Emdroadur ar boblañs

Etre 1968-1990 e oa digresket ar boblañs eus 9%. Abaoe e kresk ar boblañs en-dro.

Emdroadur poblañs Louergad abaoe 1793

Brezhoneg

• 
  Al levraoueg.
• 
  Stal "Paotr poltrejoù".

Ar Brezoneg er Skol

• 1934-1936: ar c'huzul-kêr a savas a-du gant ar mennad skignet gant al luskad Ar Brezoneg er Skol (ABES) evit kelennadurezh ar brezhoneg er skol.

Ya d'ar brezhoneg

• D’ar 14 a viz Mezheven 2007 e oa bet votet ar garta Ya d'ar brezhoneg gant kuzul-kêr ar gumun.
• D’ar 6 a viz C'hwevrer 2012 e oa bet roet d'ar gumun al label Ya d'ar brezhoneg live 1.

Deskadurezh

• Ur skol divyezhek a zo eno abaoe 1998.
• E distro-skol 2022 e oa 64 skoliad enskrivet er c'hlasoù divyezhek (27,8 % eus skolidi ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez).

A bep seurt

• Gouel ar Brezhoneg zo bet graet ur wech e Louergad.
• Loue (leue) Louergad: kunujenn.

Melestradurezh

Roll maered Louergad
Mare		Anv	Strollad	Karg
1874		Jean-Marie Scolan		Kuzulier-Departamant
		Yves-Marie Nicol		Kiger
		Robert Cozanet		Charkuter
Mae 1966	Meurzh 1995	Henri Le Moil	kleiz diseurt	Kelenner
Meurzh 1995	Meurzh 2008	Michel Guillou	distrollad	Frammad
Meurzh 2008	Meurzh 2014	Gilbert Le Blévennec		Frammad
Meurzh 2014	bremañ	Brigitte Le Guesclou-Godfroy	tu kleiz	Klañvdiourez
N'eo ket anavezet c'hoazh an holl fedoù.

Tud

• Familh al Largez (aet da get), aotrouien al Largez, Germorvan, ha Gerdenole e Louergad. E ardamez : "en argant e leon geoted krabanet e gul, e gab e gul"
• Aotroù markiz Suffren a Sant-Tropez (1753-1821), aotroù Koad an Hay ha Germorvan e Louergad.

• Yann-Fañch Ar C'halvez, ganet e Louergad ar 15 C'hwevrer 1799, noter, kannad Aodoù an Hanternoz ouzh Stroll-lezennadur (13 Kerzu 1868 - 4 Gwengolo 1870); kuzulier jeneral, maer Gwengamp. Aet da Anaon e Gwengamp ar 5 Meurzh 1880

Levroniezh

• René Couffon : Recherche sur les églises primitives. Bulletins et Mémoires. Société d'Émulation des Côtes du Nord. 1945-1946

Liammoù diavaez

• (br) Louergad war lec'hienn Geobreizh