Tour-tan ar Wrac'h Vras

Tour-tan ar Wrac'h Vras
Lec’h	Plougoñ, Frañs
Daveennoù lec'hiañ	48° 02′ 26″ N 4° 45′ 23″ W / 48.0406, -4.7564
Tour
Savet	1882
Dafar	Greunvaen
Emgefreekaet	1995
Uhelder	26,9 metr
Uhelder diwar live ar mor	23,9 metr
Mammenn energiezh	energiezh an heol
Statud gladel	monumant istorel enskrivet
Gweladenniñ	ne reer ket
Annezet	n'eo ket
Gouloù
Enaouet evit ar wech kentañ	1887
Uhelder fokalenn	33,9 metr
Doareenn ar sinal	Oc(2+1) WRG 12s

Tour-tan ar Wrac'h Vras zo un tour-tan savet war ur garreg etre Beg ar Raz hag Enez Sun.

Istor

E 1879 e voe divizet sevel un tour-tan eno. Daoust ma oa tostoc'h al lec'h-se d'an douar-bras eget Tour-tan ar Maen e voe start kas al labourioù da benn, abalamour d'ar rust ma vez ar mor alies er Raz. Galvet e voe ar vicherourien a oa bet o sevel tour-tan ar Maen, un nebeud bloavezhioù abretoc'h, da zont da labourat war chanter ar Wrac'h Vras, tud eus enez Sun ar braz anezho. Pemp bloaz e padas al labour, rak ne c'halled labourat nemet d'an izelvor ha pa veze sioul a-walc'h ar mor : e 1882 e voe boulc'het ar chanter hag enaouet e voe an tour-tan evit ar wech kentañ d'ar 15 a viz Gwengolo 1887. Hervez an ijinour Victor Fénoux, a oa e penn ar chanter, e c'halled labourat war-dro pemp miz bep bloaz, ma konted daou zevezh amzer gaer d'al loar nevez, daou zevezh all d'ar c'hresk, daou zevezh d'al loargann ha daou zevezh c'hoazh d'an digresk.

Betek 1995 ez ae al lampoù en-dro gant eoul-maen. Abaoe ez eont en-dro gant an tredan.

An eil tour-tan diwezhañ eus ar Stad C'hall da vezañ emgefreekaet eo ar Wrac'h Vras, e 1995. Er bloavezh-se ez eas kuit ar warded diwezhañ. Abaoe eo renet an tour-tan hag e c'houleier diouzh enez Sun.

Ur vuhez kalet

Betek 1995 e veze daou ward ingal en tour-tan. Dont a rae gwarded all da gemer o lec'h — gant ma ne veze ket gwallamzer ! —, e bourzh bigi Servij an Tourioù-tan hag ar Balizennoù. Tostaat a rae ar vag d'ar c'herreg, kement ha ma c'halle, ha stlapet e veze ur gordenn dezhi gant ar baotred a oa en tour-tan. A-hed ar gordenn-se e veze kaset an dud hag ar varc'hadourezh. Pa veze rust ar mor e veze start ober kement-se hag a-wechoù e oa dibosupl zoken.

Goude ar Brezel-bed kentañ e oa bet divizet mirout, evit an dud bet gloazet er brezel, postoù labour dindan ar Stad. Evel-se e voe kaset daou Gorsikad, bet gloazet o-daou, da vezañ gwarded er Wrac'h Vras, er bloavezhioù 1920. E-pad goañvezh 1925-26 en em gavjont o-daou en tour-tan, o-unan e-pad ouzhpenn daou viz diouzh renk : ken fall e oa an amzer ma ne c'halle ket gward ebet all dont da gemer o lec'h^[1]. Ken faezh ha divi e oa an daou zen ma ne oant ket evit derc'hel ar gouloù war-enaou en tour-tan. Ha kement-se a voe kaoz ma'z eas d'ar strad ar vag La Surprise, eus Pempoull, d'an 19 a viz C'hwevrer 1926.

D'an 28 a viz C'hwevrer 1926, a-benn ar fin, e teuas a-benn ur pesketaer eus Plougoñ ha gward tour-tan ar Maen da dostaat d'ar Wrac'h ha da gas an daou zen kaezh betek an douar-bras. Anv a voe eus an afer er c'hazetennoù^[2]. Ha rankout a reas ar gouarnamant embann un dekred da dennañ ar vicher gward en tourioù-tan diouzh listenn ar postoù labour miret evit an dud gloazet er brezel.