Marie de France (barzhez)

Ur pennad Marie de France zo ivez.

Marie de France (fl.1160-1210) a oa ur varzhez, ar skrivagnerez kentañ a anavezer en Europa ar C'hornaoueg o skrivañ en he zeodyezh, eleze ar galleg ha n'eo ket e latin. Goude Chrétien de Troyes (~1130 – ~1185) e voe Marie de France en eil rummad skrivagnerien a dermenas ar fin'amor, ar garantez kourtes.

Brudet eo dre he Laeoù (~1165), he Fablennoù (~1175) hag he barzhoneg L'Espurgatoire Seint Patriz (~1190).

Buhez[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Ne ouzer netra diwar-benn Marie de France, war-bouez ar pezh a skrivas e gourfennskrid he Fablennoù :

Al finement de cest escrit
qu'en Romanz ai traitié e dit
me numerai pur remembrance
Marie ai num si sui de France

E dibenn ar skrid-mañ
am eus troet e romaneg ha leveret,
e roin ma anv evit ar c'houn
Marie eo ma anv hag a Frañs e teuan

Diresis e oa an anv France en XII^vet kantved : douaroù prevez ar rouaned (Enez-Frañs hag an Orléanais) pe ar rouantelezh a-bezh. E Normandie e oa bet savet moarvat, pan eo ar rannvro nemeti a vez deskrivet ganti, ha pa c'hoarvez al lae Les Deus Amanz e Romilly-sur-Andelle (Eure).

Yezh[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Daoust ma vez lakaet Marie de France da skrivagnerez c'hall kentañ ez eo diaes gouzout a-zivout he yezh-vamm : ne anavezer hec'h oberennoù nemet dre eilskridoù dalif, a zo gwech e normaneg an Hanternoz, gwech e frañseg (Enez-Frañs hag Orléanais) ha gwech all e pikardeg. Bezet pe vezet, en ur yezh oil e skrive ar varzhez, hag anvet Romanz ganti.

Oberennoù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Lais[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Gwelit ar pennad Lais de Marie de France.

Fables'[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Dasparzhet etre 33 dornskrid bet aozet etre an XIII^vet kantved hag ar XV^vet kantved e oa ar 104 fablenn a zo deuet betek ennomp^[1]

Diwar ysopet ar roue saoz Ælfred (~848-899), a oa fablennoù Aisopos e latin, e savas Marie de France ul lodenn he fablennoù^[2]. Biskoazh kentoc'h ne oant bet troet e galleg.

Lod all a voe awenet gant ar Romuli, da lavaret eo fablennoù troet pe skrivet gant "Romulus Imperator" er IV^e kantved ha gant Flavius Aviannus en hevelep mare.Gant Marie de France he-unan ez eo bet savet an darn vuiañ eus ar barzhonegoù-se.

Biskoazh a-raok Marie de France ne oa bet kinniget danvez Aesopios en un doare ken klok, e galleg he amzer, hag e gwerzennoù, en ur lakaat kentelioù buhezegezh ar fablour henc'hresian er gevredigezh [[Gladdalc'helezh |c'hladdalc'hel]] ; dreist treiñ hag azasaat a reas ar varzhez : adaozañ a eure^[3].

L'Espurgatoire Seint Patriz[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Gwlit ar pennad L'Espurgatoire Seint Patriz.

Levrlennadur[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

(fr) Marie de France. Le Lai du rossignol et autres lai courtois – Nouvelle traduction et présentation de Françoise Morvan. Paris : J'ai lu / Librio, 2001 (ISBN 978-2-290-31579-8)
(fr) Marie de France. Fables – Traduction, présentation et notes de Françoise Morvan. Arles : Actes Sud / Babel, 2010 (ISBN 978-2-7427-9301-3)
(br) Laeoù Marie de France, Aber 2011.

Liammoù diavaez[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Notennoù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

↑ (fr) Françoise Vielliard : La tradition manuscrite des fables de Marie de France : essai de mise au point, e Bibliothèque de l'École des chartes, 1989, levrenn 147, pp. 371-397 En-linenn.
↑ (fr) B. de Roquefort : Poésies de Marie de France, levrenn II. Paris : Chassereau, 1820, Notice sur les fables
↑ (fr) Laïd, Baptiste : L'élaboration du recueil de fables de Marie de France – Trover des fables au XIIe siècle. Paris : Honoré Champion, 2020 (ISBN 978-2-7453-5262-0)

[1] (fr) Françoise Vielliard : La tradition manuscrite des fables de Marie de France : essai de mise au point, e Bibliothèque de l'École des chartes, 1989, levrenn 147, pp. 371-397 En-linenn.

[2] (fr) B. de Roquefort : Poésies de Marie de France, levrenn II. Paris : Chassereau, 1820, Notice sur les fables

[3] (fr) Laïd, Baptiste : L'élaboration du recueil de fables de Marie de France – Trover des fables au XIIe siècle. Paris : Honoré Champion, 2020 (ISBN 978-2-7453-5262-0)

[1]

[2]

[3]