Mont d’an endalc’had

Kevredigezh ar Broadoù

Eus Wikipedia
Kevredigezh ar Broadoù
intergovernmental organization, Aozadur etrebroadel
Tachenn obererezhioùactivities of other membership organisations n.e.c. Kemmañ
Deiziad krouiñ1919 Kemmañ
Anv ofisielLeague of Nations, Société des Nations Kemmañ
Diellaouet gantLa contemporaine Kemmañ
Den e penn an aozadurSecretary-General of the League of Nations Kemmañ
PrezidantEric Drummond, 16th Earl of Perth, Joseph Louis Anne Avenol, Seán Lester Kemmañ
General secretaryEric Drummond, 16th Earl of Perth, Joseph Louis Anne Avenol, Seán Lester Kemmañ
Yezh ofisielsaozneg, galleg Kemmañ
StadSuis Kemmañ
Ideologiezh politikelinternationalism Kemmañ
IsaozadurWomen's Advisory Council, League of Nations, Permanent Court of International Justice, International Labour Organization Kemmañ
Sez sokialpalais Wilson, Palace of Nations Kemmañ
Bet erlec'hiet gantAozadur ar Broadoù Unanet Kemmañ
Bet kinniget evitPriz Nobel ar Peoc'h Kemmañ
Deiziad divodañ18 Ebr 1946, 20 Ebr 1946 Kemmañ
Banniel Kevredigezh ar Broadoù.
Kevredigezh ar Broadoù hag ar broioù ezel anezhi.

Kevredigezh ar Broadoù[1] (SDN pe SdN[2]) a oa un aozadur etrebroadel savet da-heul Feur-emglev Versailhez e 1919, savet e-unan e-pad Kuzuliadeg peoc'h Pariz, da wareziñ ar peoc'h en Europa goude ar Brezel-bed kentañ.

Palioù an SdN a oa an dizarmañ, mirout ouzh ar brezelioù a-drugarez da bennaenn ar surentez voutin, diskoulmañ an dizemglevioù dre zivizoù etre ar c'hostezennoù ha dre wellaat kalite ar vuhez.

Emedo e sez e Genève, er Palez Wilson ha goude e Palez ar Broadoù[3], ha kemeret e oa he lerc'h e 1945 gant Aozadur ar Broadoù Unanet.

An hini en doa atizet ar Stadoù all da sevel an SdN e oa prezidant ar Stadoù-Unanet, Woodrow Wilson, bet kelenner war skiantoù ar politikerezh e Princeton.

Hervez e ziefennadur e oa an diplomatiezhkuzh pennkaoz d'ar Brezel-bed kentañ ha ret e oa da Gevredigezh ar Broadoù stourm outi. 14vet mellad Wilson a oa eta diazez Kevredigezh ar Broadoù. Koulskoude e votas sened ar Stadoù-Unanet a-enep ma teufe o bro da vezañ ezel eus Kevredigezh ar Broadoù abalamour ma nac'he peurwiriekaat skrid-emglev Versailhez hag ar Stadoù-Unanet ne voent ket ezel anezhi morse. Etre an daou vrezel e oa kuitaet an SDN gant an URSS , an Alamagn nazi, Impalaeriezh Bro-Japan (e 1933) hag Italia (e 1937). Paul Hymans a zeuas da vezañ he c'hentañ Prezidant e 1920.

Emzalc'h broioù zo

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Setu perak e oa bet gwelet broioù o kuitaat an aozadur :

  • Brazil e 1926,
  • Japan, a oa bet displijet gant ar binijenn roet dezhi goude bezañ aloubet Mandchouria, e 1932.
  • Italia, goude bezañ tremenet hebiou ar pinijennoù he doa bet abalamour da vrezel Etiopia
  • Kenkent ha 1933 e tilezas Alamagn Hitler an SDN.

Ne c’hellas ket an SDN mont :

  • a ene pan adarmañ en Alamagn e 1934,
  • nag a enep an adsoudardañ e Rheinland e 1936,
  • nag a enep an Anschluss e 1938, hag a stage Aostria da Alamagn;
  • a enep diskar Tchekoslovakia goude emglev München.

E 1939, ne c’hellas ket stourm ouzh enkadenn Dantzig ha gasas d’an Eil Brezel Bed. Goude-se ez a kuit Bro Spagn hag URSS eus an SDN. Da heul ar c’hwitadennoù se e voe divodet an SDN e miz Ebrel 1946.

Sellet e vez ouzh an SdN evel ur c'hwitadenn. Ar Stadoù-Unanet n'int ezel anezhi ha n'he deus ket nerzhioù armet dezhi hec'h-unan hag abalamour da se ne zeu ket a-benn da lakaat brezel Spagn da baouez ha kresk an naziegezh a zegasas an Eil Brezel-bed.

Daoust ma he deus gallet diskoulmañ un nebeud kudennoù (hini an inizi Åland da skouer) , he deus c’hwitet an SDN peogwir n’eo ket deuet a-benn da enebiñ ouzh ar broioù bras (Italia, Japan, Alamagn, URSS…) a zo bet pennkaoz d’an Eil Brezel Bed.

  1. Kevredigezh ar broadoù, Istor, Trede klask, Eil derez Diwan p 26
  2. implijet e vez an daou : SDN sur le site de l’ONU, SDN war lec'hienn an atilf, SdN ha SDN war droitshumains.org, SdN e dielloù ofis ar Broadoù-Unanet e Genève
  3. Palez ar Broadoù gweladenn eus Palez ar Broadoù war ar gwiad