Kilogramm : diforc'h etre ar stummoù
Xqbot (kaozeal | degasadennoù) D Robot ouzhpennet: krc:Килограмм; Kemm dister |
adweladennig |
||
Linenn 1: | Linenn 1: | ||
Ar '''c' |
Ar '''c'hilogramm''' (simbol: '''kg''') eo an [[unanennoù diazez ar sistem etrebroadel|unanenn SI diazez]] evit ar [[mas]]. Dre dermenadur ez eo kevatal gant mas pimpatrom etrebroadel ar c'hilogram, anezhañ ur granenn [[platin]] [[iridioù|iridiet]] (90 % [[platin]] ha 10 % [[iridiom]]), 39 [[metr|mm]] he [[diametr]] ha 39 [[mm]] hec'h uhelder, ha disklêriet unanenn vas [[sistem unanennoù etrebroadel|SI]] abaoe [[1889]] gant [[Burev Etrebroadel ar Pouezioù hag ar Muzulioù]] (BIPM). |
||
Bez' ez eo an unanenn SI diazez nemeti a ra gant ur [[rakgerioù ar sistem unanennoù etrebroadel|rakger]] [http://www1.bipm.org/fr/si/history-si/name_kg.html]. Ul lieskement eus ar [[ |
Bez' ez eo an unanenn SI diazez nemeti a ra gant ur [[rakgerioù ar sistem unanennoù etrebroadel|rakger]] [http://www1.bipm.org/fr/si/history-si/name_kg.html]. Ul lieskement eus ar [[gramm]] eo: 1 kg = 1 000 g. |
||
Bez' ez eo ivez an unanenn SI nemeti a zo termenet c'hoazh gant ur stalon danvezel ha n'eo ket gant ur perzh diazez eus ar fizik. Miret e vez ar pimpatrom-se dindan tri c'hloc'h gwer siellet ha |
Bez' ez eo ivez an unanenn SI nemeti a zo termenet c'hoazh gant ur stalon danvezel ha n'eo ket gant ur perzh diazez eus ar fizik. Miret e vez ar pimpatrom-se dindan tri c'hloc'h gwer siellet ha na vez tennet er-maez nemet evit ober stalonadennoù (ar pezh a zo c'hoarvezet teir gwezh hepken abaoe ma'z eus anezhañ). Daoust d'an diwalloù-se ez eo variet mas ar pimpatrom eus un nebeud mikrogrammoù dija. |
||
Padal, abaoe m'eo bet termenet talvoudoù digemmennoù [[digemenn Josephson|Josephson]] (CIPM ([[1988]]) Erbed 1, PV 56; 19) ha [[Digemenn von Klitzing|von Klitzing]] (CIPM ([[1988]]), Erbed 2, PV 56; 20) gant an SI, e c'heller ober gant an daou dalvoud-se (K<sub>J</sub> = 4,835 979×10<sup>+14</sup> [[Hertz|Hz]]/[[Volt|V]] hag R<sub>K</sub> = 2,581 280 7×10<sup>+4</sup> [[Ohm|Ω]]) ha gant termenadur an [[amper]] evit termeniñ ar c' |
Padal, abaoe m'eo bet termenet talvoudoù digemmennoù [[digemenn Josephson|Josephson]] (CIPM ([[1988]]) Erbed 1, PV 56; 19) ha [[Digemenn von Klitzing|von Klitzing]] (CIPM ([[1988]]), Erbed 2, PV 56; 20) gant an SI, e c'heller ober gant an daou dalvoud-se (K<sub>J</sub> = 4,835 979×10<sup>+14</sup> [[Hertz|Hz]]/[[Volt|V]] hag R<sub>K</sub> = 2,581 280 7×10<sup>+4</sup> [[Ohm|Ω]]) ha gant termenadur an [[amper]] evit termeniñ ar c'hilogramm evel-henn : |
||
<blockquote> |
<blockquote> |
||
Ar c' |
Ar c'hilogramm eo ar mas a vefe [[buanadur|buanaet]] eus 2×10<sup>-7</sup> m/[[segondenn|s]]² rik ma vefe sujet d'an [[nerzh]] dre vetr etre daou gonduer parallelek, eeun, anfin o hirder, disterdra o zroc'h kelc'hiek, lakaet war-hed ur metr an eil diouzh egile er [[goullonder]], hag a dremen drezo ur [[red elektrek]] digemm a 6,241 509 629 152 65.10<sup>18<sup> [[karg elfennel]] dre segondenn rik. |
||
</blockquote> |
</blockquote> |
||
Graet eo vez ivez gant an unanennoù-se war dachenn ar [[relativelezh |
Graet eo vez ivez gant an unanennoù-se war dachenn ar [[relativelezh strishaet]] e-giz unanennoù energiezh (dre al liammadenn [[E=mc²]]). |
||
== Dazont ar c' |
== Dazont ar c'hilogramm e-giz unanenn ziazez == |
||
Gouez da [[James Clerk Maxwell]], |
Gouez da [[James Clerk Maxwell]], |
||
:Ha pa vefe gwarezet ar c' |
:Ha pa vefe gwarezet ar c'hilogramm en ul lec'h ispisial dindan gondisionoù kontrollet er BIPM e c'hell e vas cheñch un disterig a vloaz da vloaz en abeg d'ar c'hontammadur, d'ar c'holl materi gant an naetaat war c'horre pe efedoù all. Ur perzh naturel, dre dermenadur, a vez atav ar memes hini ha gallout a reer muzuliañ anezhañ e pep lec'h tra ma n'eo ar nemet er BIPM e c'heller kavout ar c'hilogramm a c'hellfer gwallaozañ pe distruj. |
||
En abeg da se e vo termenet ar |
En abeg da se e vo termenet ar gramm e-giz unanenn zeveret sur a-walc'h, da geñver kendac'h a zeu ar BIPM e miz Here 2007 e Pariz, ha roet e vo da [[digemmenn Planck|zigemmenn Planck]] an talvoud a-varv : 6,626 069 01 . 10<sup>-34<sup> J . s. |
||
Diouzh resister [[balañs ar watt]] hag he c'henklotadur gant resister gwellaet mas ur [[mol]]ad [[silisiom]] pur-kenañ e vo. Hag an dra-se a vo diouzh resister ar metr « skinoù X » a c'hellfe gwellaat gant labourioù ar fizikour [[Theodor W. Hänsch]] (evit gouzout hiroc'h gwelet (e saozneg) : [http://www.nist.gov/public_affairs/releases/electrokilogram.htm] ha [http://www.nist.gov/public_affairs/newsfromnist_redef_kilogram.htm]). |
Diouzh resister [[balañs ar watt]] hag he c'henklotadur gant resister gwellaet mas ur [[mol]]ad [[silisiom]] pur-kenañ e vo. Hag an dra-se a vo diouzh resister ar metr « skinoù X » a c'hellfe gwellaat gant labourioù ar fizikour [[Theodor W. Hänsch]] (evit gouzout hiroc'h gwelet (e saozneg) : [http://www.nist.gov/public_affairs/releases/electrokilogram.htm] ha [http://www.nist.gov/public_affairs/newsfromnist_redef_kilogram.htm]). |
||
== Lieskementoù, ranngementoù hag unanennoù all == |
== Lieskementoù, ranngementoù hag unanennoù all == |
||
Kontrol da unanennoù all ar sistem etrebroadel ez eus ur [[Rakgerioù ar sistem unanennoù etrebroadel|rakger]] e-barzh anv ar « c' |
Kontrol da unanennoù all ar sistem etrebroadel ez eus ur [[Rakgerioù ar sistem unanennoù etrebroadel|rakger]] e-barzh anv ar « c'hilogramm » dija. Bez' e c'helljed stagañ kement rakger a zo ouzh gramm. Met evit gwir ne vez graet nemet gant ranngementoù ar gramm. |
||
{| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" |
{| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" |
||
Linenn 39: | Linenn 39: | ||
|----- |
|----- |
||
|10<sup>0</sup> |
|10<sup>0</sup> |
||
| |
| gramm |
||
|g |
|g |
||
| |
| |
||
Linenn 47: | Linenn 47: | ||
|- |
|- |
||
|10<sup>1</sup> |
|10<sup>1</sup> |
||
| |
| dekagramm |
||
|dag |
|dag |
||
| |
| |
||
|10<sup>-1</sup> |
|10<sup>-1</sup> |
||
| |
| desigramm |
||
|dg |
|dg |
||
|----- |
|----- |
||
|10<sup>2</sup> |
|10<sup>2</sup> |
||
| |
| hektogramm |
||
| hg |
| hg |
||
| |
| |
||
|10<sup>-2</sup> |
|10<sup>-2</sup> |
||
| |
| santigramm |
||
| cg |
| cg |
||
|----- |
|----- |
||
|10<sup>3</sup> |
|10<sup>3</sup> |
||
| ''' |
| '''kilogramm''' |
||
|kg |
|kg |
||
| |
| |
||
|10<sup>-3</sup> |
|10<sup>-3</sup> |
||
| |
| miligramm |
||
| mg |
| mg |
||
|----- |
|----- |
||
|10<sup>6</sup> |
|10<sup>6</sup> |
||
| |
| megagramm (pe [[tonenn (mas)|tonenn]]) |
||
|Mg |
|Mg |
||
| |
| |
||
|10<sup>-6</sup> |
|10<sup>-6</sup> |
||
| |
| mikrogramm |
||
| µg (pe mcg (nann ofisiel)) |
| µg (pe mcg (nann ofisiel)) |
||
|----- |
|----- |
||
|10<sup>9</sup> |
|10<sup>9</sup> |
||
| |
| gigagramm |
||
|Gg |
|Gg |
||
| |
| |
||
|10<sup>-9</sup> |
|10<sup>-9</sup> |
||
| |
| nanogramm |
||
|ng |
|ng |
||
|----- |
|----- |
||
|10<sup>12</sup> |
|10<sup>12</sup> |
||
| |
| teragramm |
||
|Tg |
|Tg |
||
| |
| |
||
|10<sup>-12</sup> |
|10<sup>-12</sup> |
||
| |
| pikogramm |
||
|pg |
|pg |
||
|----- |
|----- |
||
|10<sup>15</sup> |
|10<sup>15</sup> |
||
| |
| petagramm |
||
|Pg |
|Pg |
||
| |
| |
||
|10<sup>-15</sup> |
|10<sup>-15</sup> |
||
| |
| femtogramm |
||
|fg |
|fg |
||
|----- |
|----- |
||
|10<sup>18</sup> |
|10<sup>18</sup> |
||
| |
| egzagramm |
||
|Eg |
|Eg |
||
| |
| |
||
|10<sup>-18</sup> |
|10<sup>-18</sup> |
||
| |
| atogramm |
||
|ag |
|ag |
||
|----- |
|----- |
||
|10<sup>21</sup> |
|10<sup>21</sup> |
||
| |
| zetagramm |
||
| Zg |
| Zg |
||
| |
| |
||
|10<sup>-21</sup> |
|10<sup>-21</sup> |
||
| |
| zeptogramm |
||
| zg |
| zg |
||
|----- |
|----- |
||
|10<sup>24</sup> |
|10<sup>24</sup> |
||
|yotagramm |
|||
|yotagram |
|||
|Yg |
|Yg |
||
| |
| |
||
|10<sup>-24</sup> |
|10<sup>-24</sup> |
||
| yoktogramm |
|||
| yoktogram |
|||
| yg |
| yg |
||
|----- |
|----- |
||
Linenn 136: | Linenn 136: | ||
** [[oñs]] (oz t) : 1 oz av = 0,031 103 476 8 kg, 1 kg = 32,150 747 oz t |
** [[oñs]] (oz t) : 1 oz av = 0,031 103 476 8 kg, 1 kg = 32,150 747 oz t |
||
En daolenn amañ dindan emañ ar c'henglotadurioù etre an unanennoù |
En daolenn amañ dindan emañ ar c'henglotadurioù etre an unanennoù; en italik emañ ar c'henglotadurioù etre ar sistemoù angl-ha-saoz. |
||
{| border="1" cellpadding=3 cellspacing=0 style="border-collapse: collapse; margin: 5px 5px 5px 5px" |
{| border="1" cellpadding=3 cellspacing=0 style="border-collapse: collapse; margin: 5px 5px 5px 5px" |
||
!colspan=7 bgcolor=wheat|Kenglotadur gant an unanennoù angl-ha- |
!colspan=7 bgcolor=wheat|Kenglotadur gant an unanennoù angl-ha-saoz (talvoudoù nesaet) |
||
|--- |
|--- |
||
! !! g !! oz av !! oz t !! lb t !! lb av !! kg |
! !! g !! oz av !! oz t !! lb t !! lb av !! kg |
Stumm eus an 17 Ebr 2010 da 08:41
Ar c'hilogramm (simbol: kg) eo an unanenn SI diazez evit ar mas. Dre dermenadur ez eo kevatal gant mas pimpatrom etrebroadel ar c'hilogram, anezhañ ur granenn platin iridiet (90 % platin ha 10 % iridiom), 39 mm he diametr ha 39 mm hec'h uhelder, ha disklêriet unanenn vas SI abaoe 1889 gant Burev Etrebroadel ar Pouezioù hag ar Muzulioù (BIPM).
Bez' ez eo an unanenn SI diazez nemeti a ra gant ur rakger [1]. Ul lieskement eus ar gramm eo: 1 kg = 1 000 g.
Bez' ez eo ivez an unanenn SI nemeti a zo termenet c'hoazh gant ur stalon danvezel ha n'eo ket gant ur perzh diazez eus ar fizik. Miret e vez ar pimpatrom-se dindan tri c'hloc'h gwer siellet ha na vez tennet er-maez nemet evit ober stalonadennoù (ar pezh a zo c'hoarvezet teir gwezh hepken abaoe ma'z eus anezhañ). Daoust d'an diwalloù-se ez eo variet mas ar pimpatrom eus un nebeud mikrogrammoù dija.
Padal, abaoe m'eo bet termenet talvoudoù digemmennoù Josephson (CIPM (1988) Erbed 1, PV 56; 19) ha von Klitzing (CIPM (1988), Erbed 2, PV 56; 20) gant an SI, e c'heller ober gant an daou dalvoud-se (KJ = 4,835 979×10+14 Hz/V hag RK = 2,581 280 7×10+4 Ω) ha gant termenadur an amper evit termeniñ ar c'hilogramm evel-henn :
Ar c'hilogramm eo ar mas a vefe buanaet eus 2×10-7 m/s² rik ma vefe sujet d'an nerzh dre vetr etre daou gonduer parallelek, eeun, anfin o hirder, disterdra o zroc'h kelc'hiek, lakaet war-hed ur metr an eil diouzh egile er goullonder, hag a dremen drezo ur red elektrek digemm a 6,241 509 629 152 65.1018 karg elfennel dre segondenn rik.
Graet eo vez ivez gant an unanennoù-se war dachenn ar relativelezh strishaet e-giz unanennoù energiezh (dre al liammadenn E=mc²).
Dazont ar c'hilogramm e-giz unanenn ziazez
Gouez da James Clerk Maxwell,
- Ha pa vefe gwarezet ar c'hilogramm en ul lec'h ispisial dindan gondisionoù kontrollet er BIPM e c'hell e vas cheñch un disterig a vloaz da vloaz en abeg d'ar c'hontammadur, d'ar c'holl materi gant an naetaat war c'horre pe efedoù all. Ur perzh naturel, dre dermenadur, a vez atav ar memes hini ha gallout a reer muzuliañ anezhañ e pep lec'h tra ma n'eo ar nemet er BIPM e c'heller kavout ar c'hilogramm a c'hellfer gwallaozañ pe distruj.
En abeg da se e vo termenet ar gramm e-giz unanenn zeveret sur a-walc'h, da geñver kendac'h a zeu ar BIPM e miz Here 2007 e Pariz, ha roet e vo da zigemmenn Planck an talvoud a-varv : 6,626 069 01 . 10-34 J . s.
Diouzh resister balañs ar watt hag he c'henklotadur gant resister gwellaet mas ur molad silisiom pur-kenañ e vo. Hag an dra-se a vo diouzh resister ar metr « skinoù X » a c'hellfe gwellaat gant labourioù ar fizikour Theodor W. Hänsch (evit gouzout hiroc'h gwelet (e saozneg) : [2] ha [3]).
Lieskementoù, ranngementoù hag unanennoù all
Kontrol da unanennoù all ar sistem etrebroadel ez eus ur rakger e-barzh anv ar « c'hilogramm » dija. Bez' e c'helljed stagañ kement rakger a zo ouzh gramm. Met evit gwir ne vez graet nemet gant ranngementoù ar gramm.
Lieskement | Anv | Simbol | Ranngement | Anv | Simbol | |
---|---|---|---|---|---|---|
100 | gramm | g | ||||
101 | dekagramm | dag | 10-1 | desigramm | dg | |
102 | hektogramm | hg | 10-2 | santigramm | cg | |
103 | kilogramm | kg | 10-3 | miligramm | mg | |
106 | megagramm (pe tonenn) | Mg | 10-6 | mikrogramm | µg (pe mcg (nann ofisiel)) | |
109 | gigagramm | Gg | 10-9 | nanogramm | ng | |
1012 | teragramm | Tg | 10-12 | pikogramm | pg | |
1015 | petagramm | Pg | 10-15 | femtogramm | fg | |
1018 | egzagramm | Eg | 10-18 | atogramm | ag | |
1021 | zetagramm | Zg | 10-21 | zeptogramm | zg | |
1024 | yotagramm | Yg | 10-24 | yoktogramm | yg |
An unanennoù angl-ha-saoz a vez graet stank a-walc'h ganto dre ar bed. Graet e vez peurvuiañ gant unanennoù ar sistem avoirdupois (av), hag e degouezhioù 'zo gant unanennoù ar sistem troy (t) : louzoù ha metalioù prizius.
- Sistem avoirdupois
- Sistem troy
En daolenn amañ dindan emañ ar c'henglotadurioù etre an unanennoù; en italik emañ ar c'henglotadurioù etre ar sistemoù angl-ha-saoz.
Kenglotadur gant an unanennoù angl-ha-saoz (talvoudoù nesaet) | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
g | oz av | oz t | lb t | lb av | kg | |
g | 1 | 0,035 3 | 0,032 2 | 0,002 68 | 0,002 20 | 0,001 |
oz av | 28,3 | 1 | 0,911 | 0,076 0 | 0,062 5 (1/16) | 0,0283 |
oz t | 31,1 | 1,097 | 1 | 0,083 3 (1/12) | 0,068 6 | 0,031 1 |
lb t | 373 | 13,2 | 12 | 1 | 0,823 | 0,373 |
lb av | 454 | 16 | 14,6 | 1,22 | 1 | 0,454 |
kg | 1 000 | 35,3 | 32,2 | 2,68 | 2,20 | 1 |