Fañch Abgrall
| Fañch-Loeiz Abgrall | |
|---|---|
 Poltred Fañch Abgrall | |
| Anv ofisiel | François-Louis Abgrall |
| Anv pluenn | Alc'houeder Arre |
| Obererezh | Barzh |
| Ganedigezh | d'an 23 a viz Mae 1906 e Boneur |
| Marv | d'an 12 a viz Meurzh 1930 e Boneur |
| Yezh skrivañ | Brezhoneg ha galleg |
| Oberennoù pennañ | |
| |
kemmañ  |
|
Ur barzh brezhonek e oa Fañch Abgrall, ganet ha marvet e Boneur. Studiañ a reas e skolaj Montroulez. Tapout a reas an droug-skevent ha distreiñ a reas neuze da Voneur. Krog e oa bet da sevel gwerzennoù e brezhoneg d'an oad a driwec'h vloaz. Heuliañ a reas neuze Taldir, ha graet e voe "Alc'houeder Arre" anezhañ gant ar C'hoursez e 1928.
Buhez
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Ganet e voe Fañch Abgrall d'ar 24 a viz Mae 1906 en un ti-soul e kêriadenn ar C'hreiskêr, e kumun Boneur, e kreizig-kreiz Menez Are. Paour-raz e oa e dud, Olivier Abgrall, a orin eus Bro-Leon, ha Marie-Josèphe Bothorel, a orin eus Boneur : e dad, devezhour diouzh e vicher, a yae a atant da atant da werzhañ nerzh e zivvrec'h, betek Rosko zoken, hag e vammm a oa ganti ur stal legumaj dister.
Mont a reas Fañch da skol-gumun Boneur ha merzet e voe e spered lemm hag e zoug d'ar studi gant ar mestr-skol, an Ao. Keineg. Hemañ en broudas da c'houlenn ur yalc'had-studi a roas tro dezhañ da vont da skol-lojañ skolaj Kernegez da Vontroulez etre 1919 ha 1925. Hag eñ paotrig diwar ar maez, ne voe ket en e jeu e-touez paotred kêr : tavedek, alies e-unan, ne gemere nemeur a berzh e c'hoarioù ar re all, met ur skoliad aketus e voe, douget d'al lennegezh muioc'h eget d'ar skiantoù. Marteze eo abalamour d'ar serridigezh-se warnañ e-unan e voe tuet da vont da varzh.
Tapet an droug-skevent gantañ ken abred ha 1923 e voe ret dezhañ kuitaat ar skolaj e 1925 pa oa er c'hlas kentañ evit mont d'an Uhelgoad da vezañ louzaouet. Danevellet en deus e-barzh Et moi aussi, j’ai eu vingt ans ! an derapiezh nemeti a veze kinniget da neuze d'an dud tapet an droug-skevent ganto, ar gollapsoterapiezh, anezhi strinkellat un danvez eoulek etre gweuzoù ar bleurenn, o dispartiañ e-giz-se ar skevent diouzh ar c'hostoù.
Dre ma voe dispartiet e dud, goude ma voe deuet en-dro dibistig e dad eus ar Brezel Bras, ha ma voe bet ret d'e vamm mont da Bariz da labourat e-giz matezh da c'hounid o bevañs, e voe Fañch o chom diwar neuze e ti dister e vamm-gozh a oa er memes kêriadenn : ar C'hreiskêr. Ganti e voe louzaouet betek ma varvas d'an 12 a viz Meurzh 1930 : 23 bloaz e oa neuze.
Daoust ma voe berr e vuhez e tapas brud war dachenn al lennegezh e galleg kement hag e brezhoneg. Sevel a reas barzhonegoù ha danevelloù evit sizhuniegoù (« Le Pays breton ») ha kazetennoù (« la Dépêche de Brest et de l’Ouest » , « Ouest-Éclair »). Abred a-walc'h e voe taolet evezh outañ gant Augustin Dupouy, romanter anavezet ha saver kronikennoù evit « La Dépêche ».
Oberennoù
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- Alan Kerven, Édition bretonne, Sant-Brieg, 1930
- Luc’hed ar Moged, Emb. Armorica, Karaez, 1935
- Et moi aussi, j’ai eu vingt ans, Emb. Armorica, Karaez, 1935 (heuliet gant « Contes du Yun et de l’Arrée »)
