24 eurvezh ar Mañs

Eus Wikipedia
Ferrari e 1969

24 eurvezh ar Mañs ("Les 24 heures du Mans" e galleg) a zo ur redadeg kirri a bad 24 eurvezh, a vez redet e miz Even diouzh boaz war un droiad hent e-kichen ar Mañs e Bro-C'hall. Redet e vez bep bloaz abaoe 1923. Ur redadeg Andur eo, o lakaat ar c'hirri, ar bandennoù-rod hag ar vlenierien da badout ar muiañ e vez posupl. Unan eus redadegoù-kirri brudetañ er bed eo hag unan eus kurunennoù ar Gurunenn Dripl eo, asambles gant an Indianapolis 500 ha Priz Bras Monako.

Aozet e vez ar redadeg gant an Automobile Club de l'Ouest (ACO) war 24 eurvezh a zo an amzer e lec'h ma rank ar berzhidi ober ar muiañ a gilometradoù a c'hellont ober. Da gentañ e oa digor ar redadeg evit kirri a c'hallfe bezañ gwerzhet da n'eus forzh piv, met bremañ e vez digor ar redadeg d'ar C'hentpatromoù (Renkad Prototype e galleg) ha d'an Touristerezh Bras (Renkad Grand Tourisme e galleg).

Awenet en deus ar redadeg redadegoù-all evel 24 eurvezh Daytona, 24 eurvezh an Nürburgring pe 24 eurvezh Spa ha kevezadegoù zo graet diwar reolennoù 24 eurvezh ar Mañs evel an ALMS pe an ELMS. E-barzh kevezadeg bed an Andur emañ ar redadeg bremañ. Alies e oa bet perzh eus Kevezadeg bed ar C'hirri Sport abaoe 1953 hag abaoe 2012 emañ perzh eus Kevezadeg bed an Andurañs.

Ar redadeg[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Linenn ar standoù

Dalc'het e vez e miz Even, pa vez an noz en he hirañ, met d'ur mare ma c'hell an amzer bezañ tomm, goude ma ra glav alies a-walc'h d'ar mare-se eus ar bloaz. Komañs a ra ar redadeg e-kreiz an endervezh d'ar Sadorn hag echuiñ a ra d'ar memes eur d'ar Sul. Bep an amzer e oa bet daleet ar redadeg, e miz Gwengolo e 1968 pe d'an hevelep miz e 2020 abalamour da Bedreuziad COVID-19 e 2019-2020.

En amzerioù modern e reder alies war-dro 5000 km, gant ar rekord bet graet e 2010 gant 5410 km, c'hwec'h gwezh hirder Indianapolis 500 ha triwec'h gwezh hirder ur Priz Bras Formulenn 1. Poaniañ a ra ar skipailhoù hag ar vlenierien evit mont ar fonnusañ posupl en ur chom hep kaout kudennoù mekanik hag en ur verañ an eoul-tan hag ar bandennoù-rod kenkoulz hag ar stardoù. Testiñ a ra ivez andurañs ar vlenierien a rank redek div eurvezh diouzh renk pe muioc'h.

Ar c'hirri[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

War-dro 60 karr a c'hell redek, met n'int ket holl eus ar memes rummad. Rummadoù diseurt a zo bet met bremañ n'eus nemet pevar, daou eus ar rummad Kentpatromoù (Le Mans Prototype 1 pe LMP1 ha Le Mans Prototype 2 pe LMP2), ha daou eus ar rummad Touristerezh Bras (Grand Tourisme e galleg, Grand Tourer e saozneg) (GT Endurance Pro evit ar vlenierien a vicher ha GT Endurance AM evit ar re n'int ket) a heul reolennoù ar FIA GT2. An holl a red asambles, met loreet e vez un trec'hour e pep rummad ouzhpenn an trec'hour hollek. Ar rummad pouezusañ eo an LMP1, hag alies mat e teu an trec'hour eus ar rummad-se. A-wezhioù avat e trec'h unan eus ar rummadoù all a drugarez d'ur fiziout gwelloc'h.

Da bep rummad ez eus reolennoù disheñvel met un nebeud a zo boutin. Pep karr a dlee kaout daou varazh, pe da nebeutañ gallout kaout un eil barazh. Daou zor nemetken zo aotreet evit ar c'hirri serr, evit ar re zigor n'eus ket ezhomm eus dorioù. Adalek 2014 e rank bezañ serr an holl girri ar rummad LMP1 ha memes tra en LMP2 abaoe 2017. En LMP2 e rank ar skipailhoù redek gant unan eus ar pevar c'hastell-karr aotreet - ORECA, Ligier, Dallara pe Multimatic/Riley - asambles gant ur c'heflusker Gibson V8 4.2 litrad. N'eus ket a reolennoù a seurt-se en LMP1 ha dre m'int skañvoc'h, galloudusoc'h ha luzietoc'h e-keñver an aerodinamik ez eont kalz buanoc'h eget an LMP2. Aotreet int da implijet an teknologiezh daou-nerzh. E 2020 e oa bet lakaet e plas ur sistem kevatalder etre an otoioù LMP1 dre ma vanke a saverien-kirri er rummad-se.

Raktreset eo erlec'hiañ ar rummad LMP1 a-benn 2021 gant ar rummad Hiperkarr (Hypercar e saozneg pe LMH Le Mans Hypercar) gant reolennoù disheñvel e-keñver an aerodinamik hag ar sistem daou-nerzh. Ouzhpenn d'ar rummad-se e vo lakaet ouzhpenn a-benn 2022 un isrummad LMDh (Le Mans Daytona h) gant doareoù heñvel a c'hello redek e Stadoù-Unanet ivez.

Ar vlenierien[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Skeudenn ar vlenierien e 2018

Da gentañ ne oa reolenn ebet evit ar vlenierien, ha, ma oa implijet da nebeutañ daou vlenier gant pep skipailh e-pad ar bloavezhioù kentañ, e voe klasket gant tud zo (Pierre Levegh hag Eddie Hall da skouer) ober ar redadeg a-bezh gant ur blenier nemetken, evit mirout amzer eus cheñchamantoù blenierien. Berzet e voe se diwezhatoc'h. E fin ar bloavezhioù 1980 e voe embannet e voe ret d'an holl skipailhoù lakaat tri blenier da redek hag arabat e voe redek muioc'h a beder eurvezh diouzh renk hag ouzhpenn se e voe berzet redek e-pad muioc'h a bevarzek eurvezh, evit klask gwellaat ar savete.

Er bloavezhioù 1990, abalamour da dizh an otoioù hag o welet pegen skuizh e oa ar vlenierien e voe divizet ne c'hellje ket ar vlenierien bleniañ e-pad ouzhpenn 240 munutenn war ur prantad 6 eurvezh. En ur labourat mat e c'helle ar skipailhoù implijet daou vlenier nemetken (evel Jeroen Bleekemolen ha Cooper MacNeil e 2014) met chom a reas ar boaz da redek gant tri blenier. Ur cheñchamant all a voe graet e 2017 evit leuskel an ofisourien da rediañ ar vlenierien da chom hep redek ouzhpenn 80 munutenn diouzh renk ha d'ober ehanoù 30 munutenn ma vez tommoc'h an aer eget 32° C.

Kustumoù ha reolennoù dibar[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Ar gomiserien o saludiñ ar vlenierien e 2010

Goude ma oa perzh eus Kevezadeg bed ar C'hirri Sport e oa reolennoù disheñvel d'ar redadeg e-keñver an doare da redek hag ar surentez abalamour d'he hirder, met pas hepken. E-pad meur a zegad e ranke an holl otoioù redek un eurvezh-pad hep lakaat dourennoù en oto - da skouer eoul pe dourenn-yenaat - hep kontañ an eoul-tan. Soñj an ACO a oa rediañ ar saverien-kirri da sevel otoioù fiziapl. Ar re ne oant ket gouest da badet kement a amzer hep adlakaat dourennoù a c'helle tapet ur c'hastiz.

Ur reolenn dibar d'ar Mañs eo e rank an otoioù bezañ mouget pa chomont a-sav er standoù da lakaat eoul-tan. Un doare da greñvaat ar surentez eo dre ma n'eus ket kement a riskloù da gaout ur gwalldan met un doare eo ivez da brouiñ pegen fiziapl eo an otoioù dre ma vez start adlakaat an otoioù da vont e-pad ur redadeg. Ouzhpenn d'ar reolenn-se eo difennet d'ar mekanikourien labourat war an oto pa vez lakaet eoul-tan enni, estreget evit sikour ur blenier da vont kuit eus an oto pe da vont e-barzh dre ma c'hellont en ober e-pad ma vez adlakaet eoul-tan e-barzh an oto. Adalek 2009 e voe lakaet reolennoù ouzhpenn : n'eo aotreet nemet daou vekanikour d'ober war-dro an oto war al linenn-standoù. A-walc'h eo evit cheñch ar rodoù met ma fell d'ur skipailh ober muioc'h a draoù war an oto pe gounid amzer ma vez da dresañ un dra bennak e rank kas an oto e-barzh ar c'harrdi. Talvezet a ra ar reolennoù-se evit Kevezadeg bed an Andurañs ivez.

Kustumoù dibar d'ar Mañs a zo ivez, da skouer d'an disparti ma vez diskouezet ar banniel triliv d'ar vlenierien tra ma tremen aerlistri-jet dreist al linenn-zisparti o kas mogedoù glas-gwenn-ruz. E fin ar redadeg e vez diskouezet holl bannieloù-surentezh gant komiserien ar redadeg evit reiñ o gourc'hemennoù d'ar vlenierien.

Ganet e oa bet er Mañs ivez ar c'hustum da c'hlebiañ an dud tro-dro gant champagn. Pa oa bet tapet an trec'h gant Dan Gurney asambles gant A.J.Foyt e 1967 en doa gwelet en traoñ ar podiom rener Ford Henry Ford II, rener ar skipailh Caroll Shelby asambles gant ur strollad kazetennerien o doa diouganet ez aje o redadeg da fall. Hejañ a reas Gurney ar voutailhad champagn warno.

Deiziadoù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Aozet e voe ar redadeg kentañ d'ar 26-27 a viz Mae 1923 met redet e vez diouzh boaz e miz Even abaoe - war-bouez e 1956 pa voe aozet e miz Gouere, e 1968 pa voe daleet da viz Gwengolo abalamour da zarvoudoù miz Mae, hag e 2020 pa voe redet e miz Gwengolo abalamour da vedreuziad ar C'HOVID-19. Nullet e voe ar redadeg dek gwezh en holl - e 1936 abalamour d'an enkadenn sokial hag ekonomiezh hag etre 1940 ha 1948 abalamour d'an Eil Brezel Bed.

Diouzh e reder d'an eil dibenn-sizhun e miz Even gant an esaeoù hag an abadennoù-titliñ d'ar Merc'her ha d'ar Yaou, goude enselladenn an otoioù a vez dalc'het d'al Lun ha d'ar Meurzh. Ar Gwener zo un devezh diskuizh ma vez diskouezet ar vlenierien en un dibunadeg e kêr Ar Mañs.

Betek 2008 e loc'he ar redadeg d'ar Sadorn da 4e goude merenn, nemet e 1968 pa voe loc'het ar redadeg da 2e goude merenn abalamour ma voe redet ken diwezhat er bloaz, e 1987 ha 2007 pa voe loc'het da 3e eur goude merenn abalamour d'an dilennadegoù. E 2006 e voe loc'het da 5e goude merenn evit tremen etre daou grogad mell-droad. Abaoe 2009 e vez loc'het ar redadeg da 3e nemet e 2020 pa voe loc'het da 2e30 goude merenn dre ma oa bet redet e miz Gwengolo.

Renkadur[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Linenn-zisparti an troiad

Da gentañ-penn e trec'he an oto az ae ar pellañ posupl diwar al lec'h m'he doa komañset ar redadeg. Abalamour d'ar reolenn-se e voe tapet Ford e 1966 pa voe goulennet gant ar blenier e-penn Ken Miles leuskel an eil Ford bleniet gant Bruce McLaren da adtapet he dale evit ober ur foto war al linenn-dibenn, Ken Miles o vezañ un tammig dirak Bruce McLaren. Ford McLaren a oa parket pelloc'h eus al linenn-dibenn e penn-kentañ ar redadeg avat ha diwar-neuze he doa redet an hent pellañ e-pad 24 eurvezh. Trec'h e oa gant Ford McLaren hag Amon evit 8 metrad neuze, o lakaat Miles ha Hulme da goll ur redadeg e oant e penn anezhi a-hed an amzer. Dipitusoc'h c'hoazh, Ken Miles en doa tapet an trec'h evit an div redadeg andurañs kentañ e Sebring ha Daytona, gant trec'h ar Mañs en dije bet tapet ur gurunenn-dribl en andurañs war ur bloaz - an hini kentañ oc'h ober an dra-se.

Cheñchet e voe ar reolenn e 1971 pa voe cheñchet an doare da gomañs ar redadeg gant an disparti lañset. Adalek ar bloaz-se emañ trec'h gant an oto az a ar pellañ adalek al linenn-zisparti betek fin an dro diwezhañ. Ar memes linenn-zisparti zo evit an holl neuze. Pa echu div oto gant ar memes niver a droioù e kemerer an oto zo aet ar buanañ. Implijet e voe ar reolenn-se e 2011 pa ne voe nemet 13 eilenn etre an div oto gentañ.

Ouzhpenn d'ar reolenn-se a laka ar renkadur da c'hortoz da vezañ savet e rank an otoioù doujañ da reolennoù all :

  • Ret eo ober an dro diwezhañ buanoc'h eget un amzer-dro kinniget en a-raok. Amjestr eo ar reolenn-mañ avat ha bountet he doa skipailhoù gant otoioù o doa bet ur gwallzarvoud da lakaat anezho da c'hortoz er standoù pe war-bord an hent a-raok lakaat o c'heflusker war elum evit ober an dro diwezhañ daoust d'o freuz evit bezañ listennet e-touez ar re o doa echuet ar redadeg. Difennet e oa bet ober seurt traoù n'eus ket pell zo.
  • 70% eus an hent hollek a rank ober an otoioù ha pa vije bet graet ganto an dro diwezhañ. Ma c'hwitont an dra-se n'int ket koñsideret din da vezañ kontet e-touez an otoioù fiziabl ha buan a red er Mañs.

Evel just, ma vez darvoudoù dic'hortoz e c'hell ar gomiserien kemmañ ar reolennoù-se.

An disparti[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Ar gael mod Le Mans er redadeg 2020

Etre 1923 ha 1970 e oa anavezet ar redadeg evit un doare dibar da gomañs ar redadeg, disparti ar Mañs e anv, pa veze parket an otoioù a-hed linenn ar standoù en epi. Betek 1962 e oa renket na otoioù diouzh ment o c'heflusker met adalek 1963 a voent urzhiet diouzh un abadenn ditliñ. En o sav e chome ar vlenierien en tu all d'an hent da c'hortoz e vije leusket banniel Frañs da gouezhañ. Ur wezh kouezhet e rede ar vlenierien e-barzh o otoioù da vont e-barzh ha da gomañs ar redadeg. Adalek ar bloavezhioù 1960 e teuas da vezañ ur gudenn surentez dre ma ne stage ket ar vlenierien o gouriz surentez atav, goude ma oant nevez a-walc'h. Lod anezho a oa boaz d'ober an troioù kentañ gant o gouriz staget fall dre ma oant o klask ober en ur redek, pe - gwashoc'h - ne oant ket staget tamm ebet, ar pezh a gasas meur a hini d'ar marv gant gwallzarvoudoù penn-kentañ ar redadeg.

Evit gounit amzer e oa bet cheñchet gant Porsche an doare da lakaat ar c'heflusker war elum en ur lakaat an alc'hwez a-gleiz d'ar rod-stur. Gant an dorn-kleiz e lakae ar vlenierien an oto war elum ha gant an dorn-dehou e lakaent an tizh kentañ, o c'hounit un nebeud degvedenn. Stirling Moss eus e du a barke e oto gant an tizh kentañ klikedet. En ur vont e-barzh e lakae ar c'heflusker war elum hep bountañ an anteller. Ul lamm a rae e oto war-raok met ar c'heflusker ne'z ae ket war elum dre ma oa re izel an TdM. Gant an oto o vont war-raok e vounte war an anteller ar pezh a lakae ar c'heflusker war elum.

Lod eus ar vlenierien a savas a-enep an doare-se da gomañs ar redadeg, Jacky Ickx en o zouez. E 1969 e tiskouezas e enebiezh o vale evit mont betek e oto e-lec'h redek. Darbet e oa bet dezhañ kaout ur gwallzarvoud gant oto ur blenier a oa bet buanoc'h met trenkil e kendalc'has da vale betek e oto, o kemer amzer evit stagañ e c'houriz. Ar blenier prevez John Woofle a varvas e-pad an dro gentañ. An trec'h a dapas Ickx.

Cheñchet e voe an doare da gomañs ar redadeg e 1970. Ar memes aozadur e voe nemet edo ar vlenierien e-barzh o oto a-raok, o gouriz staget. Ur wezh leusket banniel Frañs da gouezhañ e c'hellent loc'hañ. Ar bloaz war-lerc'h e voe cheñchet evit un disparti mod Indianapolis, da lavaret eo loc'het goude un dro a-dreñv an oto-surentez.

Troiad[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Troiad ar Sarthe gant troiad Bugatti.

Redek a reer 24 eurvezh ar Mañs war Troiad ar Sarthe diwar an anv an departamant. Ur meskaj etre troiad peurbadel hag hentoù foran difennet d'ar publik da vare ar redadeg. Abaoe 1923 e oa bet kemmet an troiad meur a wezh diwar abegoù surentez dreist-holl. Goude ma'z ae e-barzh kêr Ar Mañs e penn-kentañ e voe berraet an troiad evit gwareziñ an arvesterien ha krouet e voe kourb Dunlop ha biraj an Tertre Rouge evit ober al liamm ouzh an troiad kozh betek Mulsanne. E 1990 e voe cheñchet an troiad c'hoazh diwar goulenn an FIA a nac'he aotreañ un troiad ennañ ul linenn reizh hiroc'h eget 2 km. Div gammigell a voe lakaet ouzhpenn neuze war al linenn reizh 6 km, ur raktres a oa bet e preder an aozerien o welet pegen fonnus ez ae an otoioù e fin ar bloavezhioù 1980, betek 405 km/h e fin al linenn reizh. Bremañ ne'z a ket buanoc'h eget 330 km/h. Bremañ eo 13,626 km hed.

Un diforc'h bras zo etre al lodennoù peurbad hag al lodennoù foran eus an troiad. Abalamour ma vez implijet kalz gant an dud n'eo ket peurvat an hentoù foran, n'eo ket plaen-plaen ha dreist-holl e vank eus ar c'homenn a vez lakaet war an troiad gant an otoioù redadeg, da nebeutañ e penn-kentañ ar redadeg, ar pezh a laka ar vlenierien da gaout nebeutoc'h a c'hrip. Ne serrer al lodennoù foran eus an troiad nemet un nebeud eurvezhioù a-raok an esaeoù hag ar redadeg ha digeriñ a reer anezho hogozik diouzhtu goude fin ar redadeg. Berr-tre eo an amzer evit staliañ ha distaliañ an harzoù-surentez tro-dro da lodennoù foran an troiad.

Istor[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Ar redadegoù kentañ (1923-1939)[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Dalc'het e voe 24 eurvezh ar Mañs kentañ d'ar 26 ha 27 a viz Mae 1923 war hentoù-publik tro-dro d'ar Mañs. Da gentañ-penn e voe raktreset evel un darvoud war tri bloaz da lakaat an dud da c'hounit ar c'hib Rudge-Whitworth en ur sevel un oto gouest da vont ar pellañ war teir redadeg 24 eurvezh. Dilezet e voe ar soñj e 1928 ha lakaet e voe da drec'hour an oto az ae ar pellañ war ur redadeg 24 eurvezh. Blenierien, skipailhoù hag otoioù eus Frañs, Breizh-Veur hag Italia a voe e penn an traoù, gant Bugatti, Bentley hag Alfa Romeo evel ar merkoù gwellañ. Komañs a reas an otoioù da vezañ labouretoc'h e fin ar bloavezhioù 1930, gant Bugatti hag Alfa Romeo o lakaat otoioù kempennet e-keñver an aerodinamik da vont buanoc'h war linenn-reizh Mulsanne. Nullet e voe ar redadeg e 1936 abalamour da Dalbenn ar Bobl hag adarre e 1939 pa darzhas an Eil Brezel Bed. Ne zistroas ket ar redadeg e-pad dek vloaz.

Mare an "harozed" (1949-1969)[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Goude bezañ adsavet savadurioù an troiad e voe adkroget gant ar redadegoù e 1949 gant interest bras ar saverien-kirri. Trec'h kentañ Ferrari gant an 166MM bleniet gant Luigi Chinetti ha Peter Mitchell-Thomson. E 1953 e voe savet Kevezadeg Bed ar C'hirri-sport, enni redadeg ar Mañs, ha neuze e komañsas saverien-kirri evel Ferrari, Aston Martin, Mercedes-Benz pe Jaguar da gas meur otoioù war un dro da dapet an trec'h war ar saverien all. An doare-se da geveziñ asambles gant reolennoù-surentez ne oant ket mat a gasas war-zu gwalleurioù evel e 1955 pa stokas oto Pierre Levegh en ur mor a arvesterien, 80 anezho a voe lazhet. Diwar ar gwallzarvoud-se e teuas reolennoù-surentez, war ar redadeg met ivez er bed a-bezh. War an troiad e voe distrujet ar standoù da vezañ adsavet un tamm pelloc'h evit ledanaat al linenn-reizh, goude ma ne voe savet tamm harz ebet etre an troiad hag ar standoù. Gwellaet e voe standardoù surentez met fonnusoc'h e voe an otoioù ivez ha dre ma tremenjod eus otoioù-digor da otoioù-serr a gasas anezho en tu all da 320 km/h e Mulsanne. Hanterenn ziwezhañ ar bloavezhioù 1960 a voe merket gant stourm taer Ford ha Ferrari, gant Ford oc'h ober un dae d'ar saver italianat en doa tapet kement a drec'hioù. Ar Ford GT40 a dapas peder zrec'h diouzh renk etre 1966 ha 1969 a-raok ma cheñchas bras ar redadeg hag an otoioù.

Mestroniezh an diesel[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

E 2006, goude 5 trec'h gant e skipailh-eñ ha 6 gant e geflusker V8 turbo (dre vBentley), e tivizas Audi ober un dae nevez gant an diesel, un teknologiezh ha oa bet implijet dija en Andur, met didrec'h.

Koulzad nevez adalek 2014[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Gant ar bloavezh 2014 e krog ur c'houlzad nevez gant reolennoù LMP1 adsavet diwar implij an esañs hag an tredan. Ouzhpenn-se eo bet divizet gant Porsche dont en-dro er redadeg evit difenn e rekord ouzh Audi. Toyota a chomo ivez evit klask gounit ar redadeg.

Roll al loreidi[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Bloavezh Rummad Blenierien Skipailh Karr Troioù Pellder Keidenn
Troiad 17,262 km
1923 3.0 André Lagache
René Léonard
Anv skipailh ebet Chenard et Walcker Sport 9 128 2209,536 km 92,064 km/h
1924 3.0 John Duff
Frank Clement
Duff & Aldington Bentley 3 Litre Sport 8 120 2077,341 86,555 km/h
1925 5.0 Gérard de Courcelles
André Rossignol
Anv skipailh ebet Lorraine-Dietrich B3-6 5 129 2233,982 km 93,082 km/h
1926 5.0 Robert Bloch
André Rossignol
Anv skipailh ebet Lorraine-Dietrich B3-6 6 147 2552,414 km 106,350 km/h
1927 3.0 Dudley Benjafield
Sammy Davis
Bentley Motors Ltd. Bentley 3 Litrad Super Sport 3 137 2369,807 98,740 km/h
1928 5.0 Woolf Barnato
Bernard Rubin
Bentley Motors Ltd. Bentley 4½ Litre 4 154 2669,272 km 111,219 km/h
Troiad 16,340 km
1929 8.0 Woolf Barnato
Henry Birkin
Bentley Motors Ltd. Bentley Speed Six 1 174 2843,83 km 118,492 km/h
1930 >3.0 Woolf Barnato
Glen Kidston
Bentley Motors Ltd. Bentley Speed Six 4 179 2930,663 km 122,111 km/h
1931 3.0 Lord Howe
Henry Birkin
Lord Howe Alfa Romeo 8C 2300 16 184 3017,654 km 125,735 km/h
Troiad 13,492 km
1932 5.0 Raymond Sommer
Luigi Chinetti
Raymond Sommer Alfa Romeo 8C 2300 8 218 2954,038 km 123,084 km/h
1933 5.0 Raymond Sommer
Tazio Nuvolari
Soc. Anon. Alfa Romeo Alfa Romeo 8C 2300 11 233 3144,038 km 131,001 km/h
1934 3.0 Luigi Chinetti
Philippe Étancelin
Luigi Chinetti / Philippe Étancelin Alfa Romeo 8C 2300 9 213 2886,938 km 120,289 km/h
1935 5.0 Johnny Hindmarsh
Luis Fontés
Arthur W. Fox / Charles Nichol Lagonda M45R Rapide 4 222 3006,797 km 125,283 km/h
1936 Redadeg freuzet gant harzioù Talbenn ar bobl
1937 5.0 Jean-Pierre Wimille
Robert Benoist
Roger Labric Bugatti Type 57G Tank 2 243 3287,938 km 136,997 km/h
1938 5.0 Eugène Chaboud
Jean Trémoulet
Eugène Chaboud / Jean Trémoulet Delahaye 135CS 15 235 3180,94 km 132,569 km/h
1939 8.0 Jean-Pierre Wimille
Pierre Veyron
Jean-Pierre Wimille Bugatti Type 57S Tank 1 248 3354,76 km 139,781 km/h
1940
betek
1948
Redadegoù freuzet e-pad an Eil Brezel-Bed ha adsevel Bro-C'hal
1949 S 2.0 Luigi Chinetti
Peter Mitchell-Thomson
Lord Selsdon Ferrari 166MM 22 235 3178,299 km 132,420 km/h
1950 S 5.0 Louis Rosier
Jean-Louis Rosier
Louis Rosier Talbot-Lago T26 Grand Sport 5 256 3465,12 km 144,380 km/h
1951 S 5.0 Peter Walker
Peter Whitehead
Peter Walker Jaguar XK-120C 20 267 3611,193 km 150,466 km/h
1952 S 3.0 Hermann Lang
Fritz Riess
Daimler-Benz AG Mercedes-Benz W194 21 277 3733,839 km 155,575 km/h
1953 S 5.0 Tony Rolt
Duncan Hamilton
Jaguar Ltd. Jaguar C-Type 18 304 4088,064 km 170,336 km/h
1954 S 5.0 José Froilán González
Maurice Trintignant
Scuderia Ferrari Ferrari 375 Plus 4 302 4061,15 km 169,215 km/h
1955 S 5.0 Mike Hawthorn
Ivor Bueb
Jaguar Ltd. Jaguar Type D 6 307 4135,38 km 172,308 km/h
Troiad 13,461 km
1956 S 5.0 Ron Flockhart
Ninian Sanderson
Ecurie Ecosse Jaguar Type D 4 300 4034,939 km 168,122 km/h
1957 S 5.0 Ron Flockhart
Ivor Bueb
Ecurie Ecosse Jaguar Type D 3 327 4397,108 km 183,217 km/h
1958 S 3.0 Olivier Gendebien
Phil Hill
Scuderia Ferrari Ferrari 250 TR58 14 305 4101,926 km 170,914 km/h
1959 S 3.0 Carroll Shelby
Roy Salvadori
David Brown Racing Dept. Aston Martin DBR1 5 323 4347,90 km 181,163 km/h
1960 S 3.0 Olivier Gendebien
Paul Frère
Scuderia Ferrari Ferrari 250 TR59/60 11 314 4217,527 km 175,730 km/h
1961 S 3.0 Olivier Gendebien
Phil Hill
Scuderia Ferrari Ferrari 250 TRI/61 10 333 4476,58 km 186,527 km/h
1962 E +3.0 Olivier Gendebien
Phil Hill
Spa Ferrari SEFAC Ferrari 330 TRI/LM Spyder 6 331 4451,255 km 185,469 km/h
1963 P 3.0 Ludovico Scarfiotti
Lorenzo Bandini
Spa Ferrari SEFAC Ferrari 250 P 21 339 4561,71 km 190,071 km/h
1964 P 4.0 Jean Guichet
Nino Vaccarella
Spa Ferrari SEFAC Ferrari 275 P 20 349 4695,31 km 195,638 km/h
1965 P 4.0 Jochen Rindt
Masten Gregory
North American Racing Team (NART) Ferrari 250 LM 21 348 4677,11 194,880 km/h
1966 P +5.0 Bruce McLaren
Chris Amon
Shelby-American Inc. Ford GT40 Mk. II 2 360 4843,09 km 201,795 km/h
1967 P +5.0 Dan Gurney
A.J. Foyt
Shelby-American Inc. Ford GT40 Mk. IV 1 388 5232,9 km 218,038 km/h
Troiad 13,469 km
1968 S 5.0 Pedro Rodríguez
Lucien Bianchi
John Wyer Automotive Engineering Ford GT40 Mk. I 9 331 4452,88 km 185,536 km/h
1969 S 5.0 Jacky Ickx
Jackie Oliver
John Wyer Automotive Engineering Ford GT40 Mk. I 6 372 4997,88 km 208,250 km/h
1970 S 5.0 Hans Herrmann
Richard Attwood
Porsche KG Salzburg Porsche 917K 23 343 4607,81 km 191,992 km/h
1971 S 5.0 Helmut Marko
Gijs van Lennep
Martini Racing Team Porsche 917K 22 397 5335,313 km 222,304 km/h
Troiad 13,640 km
1972 S 3.0 Henri Pescarolo
Graham Hill
Équipe Matra-Simca Shell Matra Simca MS670 15 344 4691,343 km 195,472 km/h
1973 S 3.0 Henri Pescarolo
Gérard Larrousse
Équipe Matra-Simca Shell Matra Simca MS670B 11 355 4853,945 km 202,247 km/h
1974 S 3.0 Henri Pescarolo
Gérard Larrousse
Matra Gitanes Matra Simca MS670C 7 337 4606,571 km 191,940 km/h
1975 S 3.0 Jacky Ickx
Derek Bell
Gulf Research Racing Co. Mirage GR8-Ford Cosworth 11 336 4595,577 km 191,484 km/h
1976 Gp.6 3.0 Jacky Ickx
Gijs van Lennep
Martini Racing Porsche System Porsche 936 20 349 4769,923 km 198,748 km/h
1977 Gp.6 3.0 Jacky Ickx
Hurley Haywood
Jürgen Barth
Martini Racing Porsche System Porsche 936 4 342 4671,83 km 194,651 km/h
1978 Gp.6 3.0 Jean-Pierre Jaussaud
Didier Pironi
Renault Sport Renault Alpine A442B 2 369 5044,53 km 210,189 km/h
Troiad 13,626 km
1979 Gp. SP Klaus Ludwig
Bill Whittington
Don Whittington
Porsche Kremer Racing Porsche 935 K3 41 307 4173,93 km 173,913 km/h
1980 S +2.0 Jean Rondeau
Jean-Pierre Jaussaud
Jean Rondeau Rondeau M379B-Ford Cosworth 16 338 4608,02 km 192,000 km/h
1981 S +2.0 Jacky Ickx
Derek Bell
Porsche System Porsche 936 11 354 4825,348 km 201,056 km/h
1982 C Jacky Ickx
Derek Bell
Rothmans Porsche System Porsche 956 1 359 4899,086 km 204,128 km/h
1983 C Vern Schuppan
Al Holbert
Hurley Haywood
Rothmans Porsche Porsche 956 3 370 5047,934 km 210,330 km/h
1984 C1 Klaus Ludwig
Henri Pescarolo
Joest Racing Porsche 956 7 359 4900,276 km 204,178 km/h
1985 C1 Klaus Ludwig
Paolo Barilla
« John Winter » (L. Krages)
Joest Racing Porsche 956 7 373 5088,507 km 212,021 km/h
Troiad 13,528 km
1986 C1 Derek Bell
Hans-Joachim Stuck
Al Holbert
Rothmans Porsche AG Porsche 962C 1 367 4972,731 km 207,197 km/h
Troiad 13,535 km
1987 C1 Derek Bell
Hans-Joachim Stuck
Al Holbert
Rothmans Porsche AG Porsche 962C 17 354 4791,78 km 199,657 km/h
1988 C1 Jan Lammers
Johnny Dumfries
Andy Wallace
Silk Cut Jaguar (TWR) Jaguar XJR-9LM 2 394 5332,79 km 221,665 km/h
1989 C1 Jochen Mass
Manuel Reuter
Stanley Dickens
Team Sauber Mercedes Sauber C9-Mercedes-Benz 63 389 5265,12 219,990 km/h
Troiad 13,600 km
1990 C1 John Nielsen
Price Cobb
Martin Brundle
Silk Cut Jaguar (TWR) Jaguar XJR-12 3 359 4882,4 km 204,036 km/h
1991 C2 Volker Weidler
Johnny Herbert
Bertrand Gachot
Mazdaspeed Co. Ltd. Mazda 787B 55 362 4922,81 km 205,333 km/h
1992 C1 Derek Warwick
Yannick Dalmas
Mark Blundell
Peugeot Talbot Sport Peugeot 905 Evo 1B 1 352 4787,2 km 199,340 km/h
1993 C1 Geoff Brabham
Christophe Bouchut
Eric Hélary
Peugeot Talbot Sport Peugeot 905 Evo 1B 3 375 5100,00 km 213,358 km/h
1994 LMGT1 Yannick Dalmas
Hurley Haywood
Mauro Baldi
Le Mans Porsche Team Dauer 962 Le Mans 36 344 4678,4 km 195,238 km/h
1995 LMGT1 Yannick Dalmas
Jyrki Järvilehto
Masanori Sekiya
Kokusai Kaihatsu Racing McLaren F1 GTR 59 298 4055,8 km 168,992 km/h
1996 LMP1 Manuel Reuter
Davy Jones
Alexander Wurz
Joest Racing TWR Porsche WSC-95 7 354 4814,4 km 200,600 km/h
Troiad 13,605 km
1997 LMP Michele Alboreto
Stefan Johansson
Tom Kristensen
Joest Racing TWR Porsche WSC-95 7 361 4909,60 km 204,186 km/h
1998 LMGT1 Laurent Aïello
Allan McNish
Stéphane Ortelli
Porsche AG Porsche 911 GT1-98 26 351 4775,33 km 199,326 km/h
1999 LMP Pierluigi Martini
Yannick Dalmas
Joachim Winkelhock
Team BMW Motorsport BMW V12 LMR 15 365 4967,90 km 207,000 km/h
2000 LMP900 Frank Biela
Tom Kristensen
Emanuele Pirro
Audi Sport Team Joest Audi R8 8 368 5007,98 km 208,666 km/h
2001 LMP900 Frank Biela
Tom Kristensen
Emanuele Pirro
Audi Sport Team Joest Audi R8 1 321 4357,20 km 180,949 km/h
Troiad 13,650 km
2002 LMP900 Frank Biela
Tom Kristensen
Emanuele Pirro
Audi Sport Team Joest Audi R8 1 375 5130 km 213,068 km/h
2003 LMGTP Tom Kristensen
Rinaldo Capello
Guy Smith
Team Bentley Bentley Speed 8 7 377 5145,571 km 214,399 km/h
2004 LMP1 Seiji Ara
Tom Kristensen
Rinaldo Capello
Audi Sport Japan Team Goh Audi R8 5 379 5169,97 km 215,415 km/h
2005 LMP1 Jyrki Järvilehto
Marco Werner
Tom Kristensen
ADT Champion Racing Audi R8 3 370 5050,5 km 210,216 km/h
2006 LMP1 Frank Biela
Emanuele Pirro
Marco Werner
Audi Sport Team Joest Audi R10 TDI 8 380 5187 km 215,409 km/h
Troiad 13,629 km
2007 LMP1 Frank Biela
Emanuele Pirro
Marco Werner
Audi Sport North America Audi R10 TDI 1 369 5036,85 km 209,152 km/h
2008 LMP1 Rinaldo Capello
Tom Kristensen
Allan McNish
Audi Sport North America Audi R10 TDI 2 381 5192,65 km 216,360 km/h
2009 LMP1 David Brabham
Marc Gené
Alexander Wurz
Team Peugeot Total Peugeot 908 HDi FAP 9 382 5206,28 km 216,664 km/h
2010 LMP1 Timo Bernhard
Romain Dumas
Mike Rockenfeller
Audi Sport North America Audi R15+ TDI 9 397 5410,71 km 225,446 km/h
2011 LMP1 André Lotterer
Benoît Tréluyer
Marcel Fässler
Audi Sport Team Joest Audi R18 TDI 2 355 4838,30 km 201,596 km/h
2012 LMP1 André Lotterer
Benoît Tréluyer
Marcel Fässler
Audi Sport Team Joest Audi R18 e-Tron quattro 1 378 5151,76 km
2013 LMP1 Tom Kristensen
Allan McNish
Loïc Duval
Audi Sport Team Joest Audi R18 e-Tron quattro 1 348 4742,89 km
2014 LMP1 André Lotterer
Benoît Tréluyer
Marcel Fässler
Audi Sport Team Joest Audi R18 e-Tron quattro 2 379 5165,39 km
2015 LMP1 Nico Hülkenberg
Earl Bamber
Nick Tandy
Porsche Team Porsche 919 Hybrid 19 395 5383,46 km
2016 LMP1 Romain Dumas
Neel Jani
Marc Lieb
Porsche Team Porsche 919 Hybrid 2 384 5233,53 km
2017 LMP1 Timo Bernhard
Earl Bamber
Brendon Hartley
Porsche LMP Team Porsche 919 Hybrid 2 367 5001,834 km
2018 LMP1 Sébastien Buemi
Fernando Alonso
Kazuki Nakajima
Toyota Gazoo Racing Toyota TS050 Hybrid 8 388 5286.888 km
2019 LMP1 Sébastien Buemi
Fernando Alonso
Kazuki Nakajima
Toyota Gazoo Racing Toyota TS050 Hybrid 8 385 5246,01 km
2020 LMP1 Sébastien Buemi
Brendon Hartley
Kazuki Nakajima
Toyota Gazoo Racing Toyota TS050 Hybrid 8 387 5273.262 km
2021 Hypercar Mike Conway
Kamui Kobayashi
José Maria López
Toyota Gazoo Racing Toyota GR010 Hybrid 7 371 5054.5 km
2022 Hypercar Sébastien Buemi
Brendon Hartley
Ryō Hirakawa
Toyota Gazoo Racing Toyota GR010 Hybrid 8 380 5177.17 km
2023 Hypercar James Calado
Antonio Giovinazzi
Alessandro Pier Guidi
Scuderia Ferrari - AF Corse Ferrari 499P 8 342 4660.1 km

Rekordoù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Trec'hioù dre saver-kirri[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Renk Saver-kirri Trec'hioù Bloavezh
1 Porsche 19 1970, 1971, 1976, 1977, 1979, 1981, 1982, 1983, 1984, 1985,
1986, 1987, 1994*, 1996*, 1997*, 1998, 2015, 2016, 2017
2 Audi 13 2000, 2001, 2002, 2004, 2005, 2006, 2007,
2008, 2010, 2011, 2012, 2013, 2014
3 Ferrari 10 1949, 1954, 1958, 1960, 1961, 1962, 1963, 1964, 1965, 2023
4 Jaguar 7 1951, 1953, 1955, 1956, 1957, 1988, 1990
5 Bentley 6 1924, 1927, 1928, 1929, 1930, 2003
6 Toyota 5 2018, 2019, 2020, 2021, 2022
7 Alfa Romeo 4 1931, 1932, 1933, 1934
Ford 1966, 1967, 1968, 1969
9 Matra Simca 3 1972, 1973, 1974
Peugeot 1992, 1993, 2009
11 Lorraine-Dietrich 2 1925, 1926
Bugatti 1937, 1939
13 Chenard et Walcker 1 1923
Lagonda 1935
Delahaye 1938
Talbot-Lago 1950
Mercedes-Benz 1952
Aston Martin 1959
Mirage 1975
Renault-Alpine 1978
Rondeau 1980
Sauber-Mercedes 1989
Mazda 1991
McLaren 1995
BMW 1999
  • E 1996 ha 1997 ne oa Porsche nemet saver keflusker ar c'harr en deus gounezet, gant ur c'hastell-karr TWR. E 1994 a oa awenet kalz an Dauer 962 GT1 gant ar Porsche 962 Groupe C.

Liammoù diavaez[kemmañ | kemmañ ar vammenn]


Commons
Commons
Muioc'h a restroù diwar-benn

a vo kavet e Wikimedia Commons.