Sylvanus Olympio

Sylvanus Olympio

den

Reizh pe jener	paotr
Bro ar geodedouriezh	Togo
Anv e yezh-vamm an den	Sylvanus Olympio
Anv-bihan	Sylvanus
Anv-familh	Olympio
Deiziad ganedigezh	6 Gwe 1902
Lec'h ganedigezh	Lomé
Deiziad ar marv	13 Gen 1963
Lec'h ar marv	Lomé
Doare mervel	muntr
Abeg ar marv	gloaz dre arm-tan
Lec'h douaridigezh	Agoué
Pried	Dina Grunitzky
Bugel	Gilchrist Olympio, Fernando Elpidio Olympio
Yezhoù komzet pe skrivet	galleg
Micher	politiker
Karg	President of Togo, Kentañ Ministr Togo, Justice Minister of Togo
Bet war ar studi e	London School of Economics and Political Science
Lec'h labour	Togoland
Strollad politikel	Party of Togolese Unity
Prizioù resevet	Order of Mono

Sylvanus Olympio e 1961

Sylvanus Olympio (6 a viz Gwengolo 1902 - 13 a viz Genver 1963) a oa ur politikour ha prezidant kentañ Togo. Ar c'hentañ eus ar brezidanted afrikan drouklazhet gant sistem ar Françafrique e oa.

Ganet e voe Sylvanus Épiphanio Olympio e Kpando, e lodenn alaman Togo hag a zo e Ghana bremañ. Genedik e oa eus ur familh kenwerzherien binvidik. Studiañ a reas er c'hentañ derez er Gefrifi gatolik alaman hag er skol drevadennel gall, hag en eil derez en ur skol saoznek e Kpando (hag a oa deuet da vezañ an Togo vreizhveurat goude ar Brezel-bed kentañ). Kuitaat a reas Afrika e 1920 evit mont da Londrez lec'h ma tremenas al London Matriculation (kevatal d'ar vachelouriezh) hag e 1926 e voe diplomet en armerzh er London School of Economics hollvrudet. Kenderc'hel a reas goude gant studioù gwir etrebroadel e Dijon e Bro-C'hall hag e Vienna en Aostria. Distreiñ a reas da Afrika ha labourat a reas adalek 1932 evel pennrener an United Africa Company (UAC), un iskevredad eus stroll Unilever en takad gallek.

E 1956 e reas daou dra ar galloud gall e Togo : envel a reas Nicolas Grunitzky da gentañ ministr Togo, ha tennañ a reas e wirioù keodedel da Sylvanus Olympio. D'ar c'houlz-se e oa Togo un tiriad e dalc'h ar Broadoù Unanet ha fiziet e velestradurezh da Vro-C'hall. E 1958 en em gavas Olympio Kentañ Ministr goude ma voe aozet dilennadegoù evit nevesaat Bodadenn Togo. C'hoantoù Olympio a oa mont war-zu an dizalc'hiezh ha derc'hel darempredoù mat gant Bro-C'hall evit bezañ skoazellet a-enep mennozhioù Kwame Nkrumah, prezidant Ghana, hag a oa e soñj stagañ Togo ouzh e vro evit adunaniñ ar bobl Ewe. Goude dizalc'hiezh Togo e voe Prezidant kentañ ar Stad nevez adalek an 9 a viz Ebrel 1961: trec'h e voe war Nicolas Grunitzky en dilennadeg. E-touez prezidanted Stadoù nevez dizalc'h Afrika bet trevadennet gant Bro-C'hall e oa Sylvanus Olympio ur politikour dibar dre na oa na gallgar evel Félix Houphouët-Boigny na gallgas evel Ahmed Sékou Touré.

D'an 13 a viz Genver 1963 e voe lazhet gant ur strollad soudarded e-kerzh un taol-Stad. Emmanuel Bodjollé hag a oa e penn ar strollad-se a voe e penn Togo e-pad daou zevezh a-raok leuskel plas da Nicolas Grunitzky. Luziet e chom marv Olympio : lazhet e vije bet dirak kannati ar Stadoù-Unanet gant Emmanuel Bodjollé pe gant Gnassingbé Eyadéma (hemañ a embannas bout al lazher araok lavarout ar c'hontrol). E 1967 e voe kemeret ar galloud gant Gnassingbé Eyadéma dre un taol-stad a-enep da Nicolas Grunitzky. Gouel broadel Togo eo an 13 a viz Genver.

Daveennoù

• La CEE ou la France, l’impossible choix de Sylvanus Olympio, président du Togo, gant Guia Migani, er gelaouenn Matériaux pour l'histoire de notre temps, 2005;
• Calendrier des crimes de la France outre-mer, pajennoù 20 ha 21, gant Jacques Morel, Emnbannadurioù L'Esprit frappeur, Pariz, 2001.