Pieter Pauwel Rubens

Peter Paul Rubens gant Isabella Brant
Alte Pinakothek, München

Deskadurezh Maria Medicis
1621-1625, Palez Luksembourg, Pariz

Pieter Pauwel Rubens (distaget [ˈrybə(n)s] e nederlandeg), hag a zo anavezet ivez evel Peter Paul, Pierre Paul, Petrus Paulus, Pedro Paulo, Pietro Paulo, a oa ganet d'an 28 a viz Mezheven 1577, deiz gouel an Ebestel Pêr ha Paol, e Siegen e Westfalia, hag a varvas d'an 30 a viz Mae 1640 en Antwerpen, a oa ul livour flamank barok.

Siegen a oa en Impalaeriezh santel roman ha german, ha 300 km eus Antwerpen. E dad, Jan Rubens (1530-1587), a oa un alvokad protestant mat ar stal gantañ, hag e vamm, Maria Pypelinckx (1537-1608), o devoa kuitaet Antwerpen (en Izelvroioù spagnol) evit tec'hel rak an heskinadur relijiel. E 1589, daou vloaz war-lerc'h marv e dad, e tistroas Rubens hag e vamm da Antwerpen, ma voe badezet hervez al liderezh katolik.

En Antwerpen e voe lakaet gant e vamm da studiañ al liverezh eus 1589 betek1598 gant livourien veur eus an amzer. Aliet e voe ganto da vont da Italia eus 1600 da 1608 da studiañ arz an Azginivelezh italian. Bet e voe o chom e Genova, Mantova, Venezia ha Roma ma veze oc'h eilivañ oberennoù Raffaello, Caravaggio, ha Tizian dreist-holl, abalamour d'an diroll a livioù gantañ.

Ouzhpenn flandrezeg e ouie alamaneg, galleg, italianeg, spagnoleg ha latin.

Eus 1609 da 1626 e voe dimezet da Isabella Brandt, ha 3 bugel o doe : Clara Serena, Albert ha Nikolas.

Goude e timezas da Hélène Fourment e 1630, ha genel a rejont: Clara Johanna, François, Hélène ha Pierre Paul.

Eus 1609 da 1621 e voe livour ofisiel lez Alberzh hag Isabela, adroueed an Izelvroioù spagnol, hini lez an Infanta Isabella eus 1621 betek 1633, eus lez ar c'hardinal infant Ferdinand eus 1636 betek 1640.

E 1624 e voe noplaet gant roue Spagn, Fulup IV, hag anvet da varc'heg gant ar roue saoz Charlez Kentañ, d'e drugarekaat eus e labour diplomat evitkas da benn ar feur-emglev etre Spagn ha Saoz.

Roet e voe dezhañ da livañ terest ti ar banvezioù e Palez Whitehall e Bro-Saoz. Met ar brasañ labour roet dezhañ a voe an 60 livadur evit an Torre de la Parada, pavilion-chase ar roue spagnol Fulup IV (Metamorfozoù Ovidius).

Evel kalz livourien veur en deus bet Rubens darbarerien pe skoazellerien e-leizh.

Oberennoù

• War-dro 1616 : Penn ur bugel (hini Clara Serena, a greder, merc'h henañ an arzour), eoullivadur war lien, lakaet ouzh un daolenn goad, 33 x 26,3 cm ; Vaduz, Liechtensteinische Staatliche Kunstsammlung.
• War-dro 1627-1628 : Ar Werc'hez hag he mabig gant sent war o zro, eoullivadur war goad, 80,2 x 55,5 cm ; Berlin, Staatliche Museen, Gemäldegalerie.
• 1629-1630 : Alegorienn war bennozhioù ar peoc'h, eoullivadur war lien, 203,5 x 298 cm ; Londrez, National Gallery.
• 1635-1636 : Barnadenn Paris, eoullivadur war lien, 144 x 190cm, Londrez, National Gallery.
• War-dro 1639 : Emboltred, eoullivadur war lien, 109,5 x 85 cm ; Wien, Kunsthistorisches Museum.
• 2006-2007 : An diskenn diwar ar groaz, 4,25 x 2,95 m, Lille, Musée des Beaux-Arts.
• War-dro 1617 : Frankiz ar merc'hed

Livadurioù

Taolennoù relijiel pe awenet gant ar Bibl

Testamant kozh

• 

  David a-enep Goliath, (1616)

• 

  Samzun ha Dalila, 1609 (National Gallery, Londrez )

Testamant nevez

• 

  Teirzaolenn an Diskenn eus ar Groaz (h. 1611-14), en iliz-veur Antwerpen

• 

  Diskenn eus ar Groaz, lodenn greiz an teirzaolenn

• 

  Teirzaolenn Savidigezh ar Groaz, en iliz-veur Antwerpen.

• 

  Azeuladenn an Tri Roue, e 1624 (Museo Real de Bellas Artes de Amberes)

• 

  Retablo de la iglesia de Santa Maria in Vallicella, Roma

• 

  Sagrada Familia (MNAC de Barcelona, depósito del Museo Thyssen-Bornemisza)

A bep seurt

• 

  Sant Jord o lazhañ an aerouant (Museo del Prado)

Poltredoù

• 

  Poltred Helene Fourment, eil pried Rubens, en he dilhad eured (Alte Pinakothek München)

• 

  Emboltred

• 

  Emboltred hep tog, war-dro 1639 ( Uffizi, Firenze)

• 

  Emboltred gant e gentañ pried, Isabel Brandt (Alte Pinakothek München)

• 

  El duque de Lerma a caballo, 1603 (Museo del Prado)

• 

  Hélène Fourment, (1630-1631). Eil pried al livour.

• 

  Helene Fourment gant krec'hin, Kunsthistorisches Museum, Vienna

• 

  Emboltred gant Helene Fourment (Metropolitan Museum Evrog Nevez

• 

  An tog plouz. Suzanne Fourment, (1625)

• 

  Poltred Clara Rubens, merc'h al livour, Mirdi Liechtenstein, Vienna.

• 

  Isabella Brandt, (1625)

• 

  Maria de' Medici , (1622-1625)

• 

  Poltred Maria de' Medici, war-dro 1622 (Museo del Prado, Madrid)

• 

  Charles an Her , (1618)

• 

  Isabella, Rouanez Holland, (1609)

• 

  L'Infante Isabelle, (1684)

• 

  Ambrosio Spínola, (Saint Louis Art Museum)

Henamzer Hellaz ha Roma

• 

  Gwener ha Kupido

• 

  Gwener dirak he melezour, war-dro 1615 (Mirdi Liechtenstein Viena)

• 

  Gwener hag Adonis(Metropolitan Museum New York)

• 

  Skrapidigezh Europa, eiladenn taolenn Tizian (Mirdi Isabella Stewart Gardner, Boston), livet e-kerzh e eil chomadenn e Madrid (Museo del Prado)

• 

  Prometeüs, (1611-1612)

• 

  Herakles mezv, Gemäldegalerie, Dresden

• 

  Romulus ha Remus, (1616)

• 

  Daou cherubin o kousket, (1612-1613)

• 

  Marv Semele

• 

  Andromeda ha Perseüs, e daolenn ziwezhañ. Mervel a eure a-raok echuiñ an daolenn a voe peurechuet gant Jacob Jordaens (Museo del Prado)

• 

  Las tres Gracias (Museo del Prado)

• 

  Meduza dibennet (Kunsthistorisches Museum, Vienna)

Studiennoù

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Eilerien gantañ

Livañ tud

• Jacob Jordaens
• Antoine Van Dyck

Livañ loened

• Frans Snyders
• Paul de Vos

Livañ maezioù

• Jan Bruegel « de Velours »
• Jean Wildens
• Martin Ryckaert

A bep seurt

• Lambert Jacobsz
• Cornelis de Vos (1584-1651)
• Simon de Vos (1603-1676)

Diskibl all

• Abraham van Diepenbeck (1599-1675)

Engraverien

Rubens a lakaas engravourien a-leizh da voullañ e oberennoù. Anavezet eo ar re-mañ dreist-holl :

• Christoffel Jegher
• Willem Swanenburg
• Jacob Matham
• Soutman
• Paul Dupont (Pontius)
• Witdoeck
• Marinas
• Boetius Adam Bolswert (Bolsward, 1580 - Anvers, 1633)
• Schelte Bolswert(Bolsward, ~1586 - Anvers, 1659)

Levrioù diwar e benn

• La Gloire de Rubens, de Philippe Muray, Grasset, 1991

• Rubens, Correspondance, Paris, 2006

• Rubens, de Charles Scribner III, Le Cercle d'art, 1993

• Rubens, sa vie, ses œuvres, Max Rooses, Flammarion, non daté début XXème.

Hag ivez

Liammoù diavaez

• Exposition Rubens 2004
• Vidéo-conférence sur le thème: "La couleur chez Rubens" (intervention de Nadeije Dagen-Laneyrie)
• Petrus Paulus Rubens (Siegens 1577 - Anvers 1640) par Lorenzo Pericolo, Maître de conférence à l'université Rennes II-Haute Bretagne.
• (en) Rubens dans Artcyclopedia