Martigny (Valais)

Martigny
Gwel eus kêr.
Anv alamanek	Martinach
Anv gallek	Martigny
Anv italianek	Martigny
Anv romañchek	Martigny
Melestradurezh
Bro	Suis
Kanton	kanton Valais
Distrig	distrig Martigny
Yezh ofisiel	galleg
Niv. OFS	6136
Kod post	1920
Maer	Anne-Laure Couchepin Vouilloz
(Amzer gefridi)	()
Lec'hienn web	http://www.martigny.ch
Poblañsouriezh
Poblañs	18 301 ann. ()
Stankter	733 ann./km²
Douaroniezh
Daveennoù lec'hiañ	46° 06′ 00″ Norzh 7° 04′ 22″ Reter
Uhelder	471 metr
Gorread	24,97 km²
Kumunioù stok	Vernayaz, Dorénaz, Fully, Charrat, Vollèges, Bovernier, Martigny-Combe, Salvan

Martigny (alamaneg : Martinach) a zo ur gêr eus Suis, e kanton Valais. Hi eo an eil kêr vrasañ er c’hanton, goude Sion, gant 17 215 a annezidi e miz Kerzu 2013. Emañ e kroashent meur a hent bras etre Italia, Bro-C'hall ha Suis. Unan anezho a gas da Draoñienn Aosta hag unan all da Chamonix e Savoia, en ur dreuziñ an Alpoù.

Pouezus eo an touristerezh hag al labour-douar en tolead, dreist-holl gounezerezh ar gwiniegi.

Douaroniezh

War lez ar stêr Dranse emañ Martigny

Anv

Hen impalaeriezh roman

• F(orum) C(laudii) A(ugusti) (CIL XVII 2, 120a & 124, 47)
• Foro Claudienses Vallenses (AE 1897,75 & 198,98)
• Octodurenses (Hist. Nat. III, 135)
• Oktodouron (Ptol. II, 12,3)
• Octoduro (It. Ant. 351,5; Taolenn Peutinger)

Impalaeriezh roman izel

• F(orum) C(laudii) A(ugusti) (CIL XII 5525 = XVII, 2, 121, bloavezhioù 305/306)
• F(orum) C(laudii) Val(lensium) (CIL XII 5520 & 5522 = CIL XVII, 2, 111 & 113)
• F(orum) C(laudii) Vall(ensium) Oct(odurus) (CIL XVII, 2, 119)
• Civitas Vallensium id est Octodoro (Not. Gall.)
• episcopus octodorensis, 381 (Sened Iliz Aquileia, Corpus scriptorum ecclesiasticorum latinorum, 82, 3)

• Civitas Octodorensis, 517 (Conc. Gall., II)
• Rufus ... Civitas Octodorinsium episcopus, 541 (ibid.)
• Ecclesia Octorinsium, 549 (ibid)

Krennamzer

• Martiniacum, builh ar pab Aleksandr III eus 18 a viz Meurzh 1163

Gerdarzh

• Forum Claudii ː ur gêr digor = forlac'h, savet da vare an impalaer Klaod Iñ
• Octodur-Dur- ː eizh lec'h tremen (roudourioù ?, pontoù ? odoù ?)
• Martiniacum ː diwar anv ur familh tost ouzh an eskob

Ardamezioù

"En gul, e leon en argant, o zerc'hel etre e bavioù un horzh en aour"

Ger-ardamez : Le juste sera ferme et sans crainte comme un lion

Istor

Savet e voe Martigny da vare ar Romaned el lec’h ma oa un oppidum galian anvet Octoduron pe Octodurum, gant pobl ar Veragri. Emgannoù a voe e-kichen Octodurum e 57-56 kent JK, etre Romaned an 12vet lejion renet gant Servius Galba hag ar Veragri hag ar pobloù kevredet ganto, an Nantuates hag ar Seduni. War-dro ar bloavezh 47, dindan ren an impalaer Claudius, e voe savet ur gêr roman, anvet Forum Claudii Augusti da gentañ, un anv hag a yeas buan da Forum Claudii Vallensium. Roudoù eus ur amfiteatr roman a c’haller gwelet c’hoazh. Eus an XII^vet kantved eo an anv « Martigny », diwar an anv den Martinus.

Sez eskopti ar Valais betek ar VI^vet kantved (pa voe kaset da Sion). Er bloavezh 1033, an eskob Aymon a oa anvet Sedunensis episcopus atque Octodorensis ("Eskob Sion hag Octodurum").

Monumantoù ha traoù heverk

• Maen-bonn roman
• Tour Bâtiaz
• Iliz Itron-Varia ar Maezhioù
• Chapel Bâtiaz
• Maner Ganioz
• Ti Kêr / Maison commune

• 
  Ar stêr Dranse e Martigny
• 
  Hent roman
• 

Levrlennadur

• Charles Bonnet & Catherine Santschi ː Topographie chrétienne des cités de la Gaule, des origines au milieu du VIIIè siècle. XV. Valais (Civitas Vellensium). De Boccard. 2007
• L. Dupont-Lachenal & Oscar Darbellay : Martigny. de la capitale romaine à la cité moderne. Collection Trésors de mon pays. Editions du Griffon. Neuchatel. 1963