Vogalennoù a gentañ renk : diforc'h etre ar stummoù

Merdeiñ etreoberiat en istor

← Kemm kent Kemm nevesoc'h →

Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet

GweletWikitestenn

Inline

Stumm eus an 26 Ebr 2016 da 10:41

Vogalennoù

Gwelit ivez: LFE, Kensonennoù

A-raok

Tost a-raok

Kreiz

Tost a-dreñv

A-dreñv

Serr

i • y

ɨ • ʉ

ɯ • u

ɪ • ʏ

• ʊ

e • ø

ɘ • ɵ

ɤ • o

ə

ɛ • œ

ɜ • ɞ

ʌ • ɔ

æ •

ɐ

a • ɶ

ɑ • ɒ

Peuzserr

Damserr

Etre

Damzigor

Peuzdigor

Digor

Ront eo ar vogalennoù a-zehoù e pep par

Er yezhoniezh e vez implijet an termen vogalenn a gentañ renk (saoz.: cardinal vowel) war tachenn ar fonologiezh hag ar fonetik evit komz eus ur rummad vogalennoù resis hag a dalvez da daveennoù diazez evit gallout deskrivañ lec'h distagañ holl vogalennoù ur yezh resis, da skouer bez e c'heller deskrivañ ar vogalenn "i" e brezhoneg dre he c'heñveriañ gant ar vogalenn a gentañ renk [i].

Peuraozet e oa bet ar reizhiad implijet bremañ gant ar fonetikour Daniel Jones e penn-kentañ an XXvet kantved diwar kealioù bet diazezet abretoc'h gant fonetikourion evel Ellis and Bell dreist-holl.

Termenet e vez teir eus ar vogalennoù a gentañ renk (anvet a-wezhioù "vogalennoù korgn") hervez bep o lec'h distagañ:

[i]: produet gant ar teod an uhelañ hag ar muiañ a-raok posupl er genoù en ur leuskel an aer da redek hep daravat ha gant an diweuz plaen pe stegn;

[ɒ]: produet gant ar teod an izelañ hag ar muiañ a-dreñv posupl er genoù en ur leuskel an aer da redek hep daravat;

[u]: produet gant ar teod an uhelañ hag ar muiañ a-dreñv posupl er genoù en ur leuskel an aer da redek hep daravat ha gant an diweuz rontaet;

Termenet e vez ar vogalennoù a gentañ renk all hervez lec'hiadur an teir vogalenn diazez ([i,ɒ, u] dre isrannañ egor ar genoù a-serzh e tammoù heñvel o hirder evel-hen:

Pevar derez digoradur ue uhelder:

Serr (teod uhelañ)

Damserr

Damzigor

Digor (teod izelañ).

Ouzhpenn e vez isrannet egor ar genoù dre e hed evel-hen:

Pevar derez a-led:

A-raok (teod an tostañ ouzh penn a-raok ar genoù)

Tost a-raok

Tost a-dreñv

A-dreñv (an teod an tostañ ouzh foñs ar genoù)

Eizh vogalenn a gentañ renk ez eus en holl neuze, plaen an holl vogalennoù a-raok ha ront an holl vogalennoù a-dreñv:

Vogalennoù a gentañ renk plaen (a-raok):

[i, e, ɛ, a]

Vogalennoù a gentañ renk ront (a-dreñv):

[u, o, ɔ, ɑ]

Ma vez eilpennet an doare gweuzadur e produer an eizh vogalennoù a eil renk, kalz raloc'h e yezhoù ar bed evit ar vogalennoù a gentañ renk kavet e holl yezhoù ar bed:

Vogalennoù a eil renk ront (a-raok):

[y, ø, œ, ɶ]

Vogalennoù a eil renk plaen (a-dreñv):

[ɯ, ɤ, ʌ, ɒ]

Vogalennoù all ez eus dre lakaat da dalvout lec'hiadurioù etre ar re bennañ meneget a-us, dreist-holl meur a vogalenn greiz.

Gwelit ivez:

Vogalenn

@@ Linenn 3: / Linenn 3: @@
 Er [[yezhoniezh]] e vez implijet an termen '''vogalenn a gentañ renk''' ([[Saozneg|saoz.]]: [[:en:Cardinal vowel|''cardinal vowel'']]) war tachenn ar [[fonologiezh]] hag ar [[fonetik]] evit komz eus ur rummad [[vogalenn]]où resis hag a dalvez da daveennoù diazez evit gallout deskrivañ [[lec'h distagañ]] holl vogalennoù ur yezh resis, da skouer bez e c'heller deskrivañ ar vogalenn "i" e [[brezhoneg]] dre he c'heñveriañ gant ar vogalenn a gentañ renk [i].
-Peuraozet e oa bet ar reizhiad implijet bremañ gant ar [[fonetik]]our [[Daniel Jones]] e penn-kentañ an XXvet kantved diwar kealoù bet diazezet abretoc'h gant fonetikourion evel Ellis and Bell dreist-holl.
+Peuraozet e oa bet ar reizhiad implijet bremañ gant ar [[fonetik]]our [[Daniel Jones]] e penn-kentañ an XXvet kantved diwar kealioù bet diazezet abretoc'h gant fonetikourion evel Ellis and Bell dreist-holl.
 [[Skeudenn:Cardinal vowel tongue position-front.png|thumb|Lec'hiadurioù uhelañ an teod o klotaat gant ar [[vogalenn a-raok|vogalennoù a-raok]] a gentañ renk]]
@@ Linenn 10: / Linenn 10: @@
 [[Skeudenn:Cardinal vowel chart-common(png).svg|thumb|190px|Ur skeudennig voas o tiskwel lec'hiadur an holl vogalennoù a-gentañ renk]]
-Termenet e vez teir eus ar vogalennoù a gentañ renk (anvet a-wezhoù "vogalennoù korgn") hervez bep o [[lec'h distagañ]]:
+Termenet e vez teir eus ar vogalennoù a gentañ renk (anvet a-wezhioù "vogalennoù korgn") hervez bep o [[lec'h distagañ]]:
-: {{IPA|[i]}}: produet gant ar teod an [[vogalenn serr|uhelañ]] hag ar muiañ [[vogalenn a-raok|a-raok]] posubl er genoù en ur leuskel an aer da redek hep daravat ha gant an [[Gweuzadur|diweuz]] plaen pe stegn;
+: {{IPA|[i]}}: produet gant ar teod an [[vogalenn serr|uhelañ]] hag ar muiañ [[vogalenn a-raok|a-raok]] posupl er genoù en ur leuskel an aer da redek hep daravat ha gant an [[Gweuzadur|diweuz]] plaen pe stegn;
-: {{IPA|[ɒ]}}: produet gant ar teod an [[vogalenn digor|izelañ]] hag ar muiañ [[vogalenn a-dreñv|a-dreñv]] posubl er genoù en ur leuskel an aer da redek hep daravat;
+: {{IPA|[ɒ]}}: produet gant ar teod an [[vogalenn digor|izelañ]] hag ar muiañ [[vogalenn a-dreñv|a-dreñv]] posupl er genoù en ur leuskel an aer da redek hep daravat;
-: {{IPA|[u]}}: produet gant ar teod an [[vogalenn serr|uhelañ]] hag ar muiañ [[vogalenn a-dreñv|a-dreñv]] posubl er genoù en ur leuskel an aer da redek hep daravat ha gant an diweuz [[rontder (yezhoniezh)|rontaet]];
+: {{IPA|[u]}}: produet gant ar teod an [[vogalenn serr|uhelañ]] hag ar muiañ [[vogalenn a-dreñv|a-dreñv]] posupl er genoù en ur leuskel an aer da redek hep daravat ha gant an diweuz [[rontder (yezhoniezh)|rontaet]];
 Termenet e vez ar vogalennoù a gentañ renk all hervez lec'hiadur an teir vogalenn diazez ([i,ɒ, u] dre isrannañ egor ar genoù a-serzh e tammoù heñvel o hirder evel-hen:
@@ Linenn 48: / Linenn 48: @@
 :: [ɯ, ɤ, ʌ, ɒ]
-Vogalennoù all ez eus dre lakaat da dalvout lec'hiadurioù etre ar re bennañ menneget a-us, dreist-holl meur a [[vogalenn greiz]].
+Vogalennoù all ez eus dre lakaat da dalvout lec'hiadurioù etre ar re bennañ meneget a-us, dreist-holl meur a [[vogalenn greiz]].
 == Gwelit ivez: ==