Boned : diforc'h etre ar stummoù
didalvoud |
Diverradenn ebet eus ar c'hemm |
||
Linenn 1: | Linenn 1: | ||
[[Skeudenn: |
[[Skeudenn:Cap on dummy.jpg|thumb|Ur boned.]] |
||
[[Skeudenn: |
[[Skeudenn:Asian model in white clothing.jpg|thumb|Plac'h he boned gwenn.]] |
||
[[Skeudenn:Bust Attis CdM.jpg|thumb|right| |
[[Skeudenn:Bust Attis CdM.jpg|thumb|right|An doue [[Attis]] gant ur [[boned frigian]].]] |
||
[[Skeudenn:Lebr010.jpg|thumb|right|''Ar varkizez de Pezé hag ar varkizez de Rouget gant he daou vugel'', poltredet gant [[Elisabeth Vigée-LeBrun]] e 1787. Emañ an eil markizez gant ur boned, eben gant un [[tulban]].]] |
[[Skeudenn:Lebr010.jpg|thumb|right|''Ar varkizez de Pezé hag ar varkizez de Rouget gant he daou vugel'', poltredet gant [[Elisabeth Vigée-LeBrun]] e [[1787]]. Emañ an eil markizez gant ur boned, eben gant un [[tulban]].]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
==Yezh== |
==Yezh== |
||
E [[1499]] ez eo testeniekaet ar ger "boned", diwar ar [[galleg]] kozh ''bonet'' "danvez da fardañ pennwiskoù" ([[1160]]), diwar [[latin]] ar [[Krennamzer|Grennamzer]] ''abonnis'', a zo [[germaneg|germanek]] e orin.<ref>Albert Deshayes (2003), ''Dictionnaire étymologique du breton'', Le Chasse-Marée, ISBN 978-2-9142-0825-3 {{fr}}</ref> |
|||
Klotañ a ra ar ger '''boned''' |
|||
Evit a sell ouzh ar pennwiskoù e klot ar ger '''boned''' gant ar ger [[saozneg|saoznek]] ''bonnet'', a dalvez evit pennwisk ur vaouez (hag ivez evit hini ur vaouez pe ur gwaz e [[Bro-Skos]] hepken). Diwar ar galleg e teu ar ger saoznek, a zo testeniekaet abaoe [[1375]]-[[1425]].<ref>''Random House Webster's College Dictionary'', Random House, New York, ISBN 978-0-375-42560-8 {{en}}</ref> |
|||
*gant ar ger gallek ''bonnet'' dre vras, pa deu anezhañ moarvat, |
|||
*gant ar gerioù saoznek ''cap'' pe ''bonnet'', hervez an dro: ''cap'' avat eo ar ger hollek bremañ (abaoe an {{XVIIIvet kantved}}), ha ''bonnet'' a zo strishoc'h e ster, pa oa ar ger hollek a-raok{{Daveoù a vank}}. |
|||
==Doareoù |
==Doareoù bonedoù== |
||
Ret eo disheñvelout ar bonedoù da wiskañ er-maez hag ar re da chom en ti, ar re da ziwall diouzh an avel hag ar re da zerc'hel blev ar merc'hed er gêr, ha re ar baourien ha re ar vondianed. |
Ret eo disheñvelout ar bonedoù da wiskañ er-maez hag ar re da chom en ti, ar re da ziwall diouzh an avel hag ar re da zerc'hel blev ar merc'hed er gêr, ha re ar baourien ha re ar vondianed. |
||
⚫ | |||
<br /> |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
**an [[tam o'shanter]] |
**an [[tam o'shanter]] |
||
**[[boned Balmoral]] |
**[[boned Balmoral]] |
||
Linenn 27: | Linenn 23: | ||
==Bonedoù relijiel== |
==Bonedoù relijiel== |
||
[[Image:Femmes-Amish.jpg|thumb|Maouezi [[amish]] war an aod, gwisket o fennoù.]] |
[[Image:Femmes-Amish.jpg|thumb|Maouezi [[amish]] war an aod, gwisket o fennoù.]] |
||
E-touez kumuniezhioù relijiel zo e vez gwisket bonedoù gant ar merc'hed, hiziv evel er {{XVIvet kantved}}. Kement-se a veze graet gant ar Vignoned (''Quakers'') betek an {{XXvet kantved}}, hag a vez graet c'hoazh gant an Old Order Mennonites hag an [[Amished]]. |
E-touez kumuniezhioù [[relijion|relijiel]] a zo e vez gwisket bonedoù gant ar merc'hed, hiziv evel er {{XVIvet kantved}}. Kement-se a veze graet gant ar Vignoned (''Quakers'') betek an {{XXvet kantved}}, hag a vez graet c'hoazh gant an ''Old Order Mennonites'' hag an [[Amished]]. |
||
==Istor== |
==Istor== |
||
*[[Emsavadeg ar Bonedoù ruz]] e [[Breizh]] e 1675 |
*[[Emsavadeg ar Bonedoù ruz]] e [[Breizh]] e [[1675]]. |
||
*Ul luskad "Bonedoù ruz" zo bet adarre e Breizh e [[2013]], a rae dave da Emsavadeg 1675. |
|||
==Skeudennoù== |
==Skeudennoù== |
||
<gallery> |
<gallery> |
||
Anna Magdalene Høpfner 1776.jpg|Ar skrivagnerez [[danek]] [[Anna Magdalena Høpfner]] |
Anna Magdalene Høpfner 1776.jpg|<center><small>Ar skrivagnerez [[danek]]<br />[[Anna Magdalena Høpfner]]</small></center> |
||
Invisibles-Tete-a-Tete-poke-bonnet-satire-1810s.jpg|Goapaerezh ouzh giz ar "Poke Bannet" war-dro 1810 e [[Bro-Saoz]] |
Invisibles-Tete-a-Tete-poke-bonnet-satire-1810s.jpg|<center><small>Goapaerezh ouzh giz<br />ar "Poke Bannet" war-dro 1810 e [[Bro-Saoz]]</small></center> |
||
Tam-o-shanters.jpg|An |
Tam-o-shanters.jpg|<center><small>An ''tam o'shanter'' eo anv ar boned skos peurvuiañ, met meur a seurt zo</small></center> |
||
</gallery> |
</gallery> |
||
Linenn 43: | Linenn 40: | ||
==Liamm diavaez== |
==Liamm diavaez== |
||
⚫ | |||
*[http://www.starscarves.com/smunsc.html Bruderezh evit ur boned da lakaat dindan an [[hijab]] da vezañ sur ne vo ket gwelet ur [[blev|vlevenn]] o tremen dre zindan]. |
*[http://www.starscarves.com/smunsc.html Bruderezh evit ur boned da lakaat dindan an [[hijab]] da vezañ sur ne vo ket gwelet ur [[blev|vlevenn]] o tremen dre zindan]. |
||
Linenn 50: | Linenn 46: | ||
[[Rummad:Bonedoù]] |
[[Rummad:Bonedoù]] |
||
⚫ |
Stumm eus an 20 Mae 2014 da 20:40
Ur boned zo ur pennwisk dierien ha hep tamm stumm kalet ebet ennañ. E gloan e vez graet alies, e danvez kevanaozet a-wechoù. Meur a seurt bonedoù zo, hervez an implij a reer anezho.
Yezh
E 1499 ez eo testeniekaet ar ger "boned", diwar ar galleg kozh bonet "danvez da fardañ pennwiskoù" (1160), diwar latin ar Grennamzer abonnis, a zo germanek e orin.[1] Evit a sell ouzh ar pennwiskoù e klot ar ger boned gant ar ger saoznek bonnet, a dalvez evit pennwisk ur vaouez (hag ivez evit hini ur vaouez pe ur gwaz e Bro-Skos hepken). Diwar ar galleg e teu ar ger saoznek, a zo testeniekaet abaoe 1375-1425.[2]
Doareoù bonedoù
Ret eo disheñvelout ar bonedoù da wiskañ er-maez hag ar re da chom en ti, ar re da ziwall diouzh an avel hag ar re da zerc'hel blev ar merc'hed er gêr, ha re ar baourien ha re ar vondianed.
- Ar bered, ha meur a seurt zo anezho ivez, hep kontañ ma vez mesket bered ha boned gant forzhik tud.
- Bonedoù Bro-Skos :
- an tam o'shanter
- boned Balmoral
- ar Glengarry
- ar boned plu
- ar boned frigian
- ar boned-noz
- an tam
Bonedoù relijiel
E-touez kumuniezhioù relijiel a zo e vez gwisket bonedoù gant ar merc'hed, hiziv evel er XVIvet kantved. Kement-se a veze graet gant ar Vignoned (Quakers) betek an XXvet kantved, hag a vez graet c'hoazh gant an Old Order Mennonites hag an Amished.
Istor
- Emsavadeg ar Bonedoù ruz e Breizh e 1675.
- Ul luskad "Bonedoù ruz" zo bet adarre e Breizh e 2013, a rae dave da Emsavadeg 1675.
Skeudennoù
-
Ar skrivagnerez danek
Anna Magdalena Høpfner -
Goapaerezh ouzh giz
ar "Poke Bannet" war-dro 1810 e Bro-Saoz -
An tam o'shanter eo anv ar boned skos peurvuiañ, met meur a seurt zo
Liamm diabarzh
Liamm diavaez
- Bruderezh evit ur boned da lakaat dindan an hijab da vezañ sur ne vo ket gwelet ur vlevenn o tremen dre zindan.
Daveoù
- ↑ Albert Deshayes (2003), Dictionnaire étymologique du breton, Le Chasse-Marée, ISBN 978-2-9142-0825-3 (fr)
- ↑ Random House Webster's College Dictionary, Random House, New York, ISBN 978-0-375-42560-8 (en)