Deheubarth : diforc'h etre ar stummoù

	Deheubarth ; Deheubarth
	Location of Rouantelezh Deheubarth
Kêr-benn	Dianav
Yezh(où)	Kembraeg
Gouarnamant	Monarkiezh
Istor
- Unvaniezh Dyfed ha Seisyllwg	904
- Aloudabeg gant Bro-Saoz	1283

Merdeiñ etreoberiat en istor

← Kemm kent Kemm nevesoc'h →

Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet

GweletWikitestenn

Inline

Stumm eus an 25 Gen 2014 da 16:46

Deheubarth (Dehoubarzh e vije hervez doare ar brezhoneg a vremañ) a oa ur rouantelezh e mervent Kembre (deheu = "dehou" a dalv kement ha "kreisteiz").

Istor

Deheubarth kent an aloudabeg norman

Krouet e voe Deheubarth gant Hywel Dda war-dro 904 pa gemeras broioù Seisyllwg ha Dyfed. En amzer-se en em astenne war Dyfed, Ceredigion hag Ystrad Tywi. E gêr-benn e oa Dinefwr.

Evel ar rouantelezhioù kembreat arall e padas betek aloudabeg an Normaned, petra bennak ma ne oa ket dizalc'h a-hed ar wech.

Gant Llywelyn ap Seisyll eus Gwynedd e oa staget e 1018 ha gant Rhydderch ab Iestyn eus Morgannwg e 1023. Gruffydd ap Llywelyn a stagas ar vro adarre met goude e faezhidigezh hag e varv e Hereford ec'h adkavas remziad Dinefwr e c'halloud.

Aloudabeg an Normaned ha diskar ar rouantelezh

Eus 1078 da 1093 e renas Rhys ap Tewdur. Dont a reas a-benn da ziarbenn meur a daol-arnod d'e zidronañ ha brasaat a reas galloud e rouantelezh. Gourdrouzet e oa gant an Normaned-saoz ha ganto e voe lazhet e 1093 en ur zifenn Brycheinog. Goude e varv e voe aloubet an darn vrasañ eus e rouantelezh gant an Normaned-saoz. E-pad un amzer e voe kaset e vab, Gruffydd ap Rhys, d'un tec'hour. Adkemer ul lodenn vihan eus e rouantelezh, war-dro Cantref Mawr, a deuas a-benn d'ober, met ar peurrest a oa bet kemeret gant aotrounez norman.

Un emsavadeg vras a oa a-enep an Normaned-saoz e 1136 ha kevreañ a reas Gruffydd ap Rhys gant Gwynedd. Asambles gant Owain Gwynedd ha Cadwaladr ap Gruffydd eus Gwynedd e trec'has an Normaned-saoz en Emgann Crug Mawr e-kichen Kardigan. Dieubiñ a rejont Ceredigion a oa un darn istorel eus Deheubarth. Staget e oa gant Gwynedd, avat, ha Gruffydd ap Rhys a varvas er bloaz war-lec'h e plegennoù dianav.

Goude e varv e tremenas ar rouantelez d'e vibien Anarawd, Cadell, Maredudd ha Rhys ap Gruffydd. Er c'hontrol diouzh ar pezh a c'hoarveze alies ne vrezeljont ket evit an tron met ren a rejont an eil war-lerc'h egile. An hini yaouankañ, Rhys ap Gruffydd, a renas eus 1155 da 1197 ha adaloubiñ a reas un darn vras eus rouantelezh e dad.

Goude e varv, avat, e oa rannet Deheubarth etre e vibien. Ar re-mañ a yeas da wizion Llelewyn Veur Gwynedd. Da get ez eas rouantelezh Deheubarth da vat e 1234, goude ma voe aotreet gourvibien d'ar roueed kozh da ren war Cantref Mawr hag Ystrad Towi betek 1283.

Tud brudet ganet e Deheubarth

Sulien eus Llanbadarn (g. 1030) a yeas da eskob e 1073. Skrivañ a reas kalz sagaioù. E servij an Iliz e heulias e vibien (ne oa ket difennet ouzh ar veleien dimeziñ c'hoazh). Rhygyfarch eus Llanbadarn a skrivas ur buhezskrid, "Buhez Sant-David".

Rouaned Deheubarth

Hywel Dda ap Cadell (909 – 950)
Rhodri ap Hywel (950 – 953)
Edwin ap Hywel (950 – 954)
Owain ap Hywel (950 – 987)
Maredudd ab Owain (987 – 999)
Cynan ap Hywel (roue Gwynedd) (999 – 1005)
Edwin ab Einion (1005 – 1018)
Cadell ab Einion (1005 – 1018)
Llywelyn ap Seisyll (ha roue Gwynedd) (1018 – 1023)
Rhydderch ab Iestyn (Priñs Gwent) (1023 – 1033)
Hywel ab Edwin (1033 – 1044)
Gruffydd ap Llywelyn (roue war an darn vrasañ eus Kembre ) (1044 – 1047)
Gruffydd ab Rhydderch (1047 – 1055)
Gruffydd ap Llywelyn (roue war an darn vrasañ eus Kembre) (1055 – 1063)
Maredudd ab Owain (1063 – 1072)
Rhys ab Owain (1072 – 1078)
Rhys ap Tewdwr (1078 – 1093)

Priñsed Deheubarth

E 1093 e krog aloubidigezh Deheubarth gant an Normaned-ha-Saozon.

Gruffudd ap Rhys (1135 – 1137) (roue war an darn na oa ket bet aloubet gant ar Normaned)
Anarawd ap Gruffudd (1137 – 1143)
Cadell ap Gruffudd (1143 – 1153)
Maredudd ap Gruffydd (1153 – 1155)
Rhys ap Gruffydd (1155 – 1197)
Gruffydd ap Rhys (1197 – 1201)
Maelgwyn ap Rhys (1199 – 1230)
Rhys Gryg (1216 – 1234)

Goude 1234 ne renas priñsed Deheubarth nemet war Cantref Mawr hag edo o galloud o vont war zisteraat.

Rhys Mechyll (1234 – 1244)
Maredudd (1244 – 1271) (Maredudd ap Rhys ?)
Rhys ap Maredudd (1271 – 1283)

@@ Linenn 20: / Linenn 20: @@
 |Gouarnamant_type = Monarkiezh
 }}
-[[Restr:Deheubarth1.JPG|left|thumb|200px|Banniel Deheubarth]]
-'''Deheubarth''' (pe ''Dehoubarzh'' hervez doare ar brezhoneg a vremañ) a oa ur rouantelezh e mervent [[Kembre]] (deheu, dehou a dalv kement ha "kreisteiz").
+'''Deheubarth''' (''Dehoubarzh'' e vije hervez doare ar brezhoneg a vremañ) a oa ur rouantelezh e mervent [[Kembre]] (''deheu'' = "dehou" a dalv kement ha "kreisteiz").
 == Istor ==
 === Deheubarth kent an aloudabeg norman ===
-Krouet e voe Deheubarth gant [[Hywel Dda]] war-dro  904 pa gemeras  broioù [[Seisyllwg]] ha [[Dyfed]]. En amzer-se en em astenne war [[Dyfed]], [[Ceredigion]] hag  [[Ystrad Tywi]]. E gêrbenn a oa [[Dinefwr]]
+Krouet e voe Deheubarth gant [[Hywel Dda]] war-dro 904 pa gemeras broioù [[Seisyllwg]] ha [[Dyfed]]. En amzer-se en em astenne war [[Dyfed]], [[Ceredigion]] hag [[Ystrad Tywi]]. E gêr-benn e oa [[Dinefwr]].
 Evel ar rouantelezhioù kembreat arall e padas betek aloudabeg an [[Normaned]], petra bennak ma ne oa ket dizalc'h a-hed ar wech.
-Gant [[Llywelyn ap Seisyll]] eus [[Rouantelezh Gwynedd|Gwynedd]] e oa staget e 1018 ha gant [[Rhydderch ab Iestyn]] eus [[Morgannwg]] e 1023. [[Gruffydd ap Llywelyn]] a stagas ar vro adarre met goude e faezhidigezh ha  varvelezh e [[Hereford]] e adkavas renziad [[Dinefwr]] e c'halloud.
+Gant [[Llywelyn ap Seisyll]] eus [[Rouantelezh Gwynedd|Gwynedd]] e oa staget e 1018 ha gant [[Rhydderch ab Iestyn]] eus [[Morgannwg]] e 1023. [[Gruffydd ap Llywelyn]] a stagas ar vro adarre met goude e faezhidigezh hag e varv e [[Hereford]] ec'h adkavas remziad [[Dinefwr]] e c'halloud.
+[[Restr:Deheubarth1.JPG|left|thumb|200px|Banniel Deheubarth]]
+{{clr|left}}
 === Aloudabeg an Normaned ha diskar ar rouantelezh ===
-Eus 1078 da 1093 e renas [[Rhys ap Tewdur]]. Dont a reas a-benn  da ziarbenn meur a daol-arnod d'e zidronañ ha brasaat a reas galloud e rouantelezh. Gourdrouzet e oa gant an [[Normaned-saoz]] ha ganto e voe lazhet e 1093 en ur zifenn [[Brycheinog]]. Goude e varv e voe aloubet an darn vrasañ eus e  rouantelezh gant an [[Normaned-saoz]]. E-pad un amzer e voe kaset e vap, [[Gruffydd ap Rhys]], d'un tec'hour. Adkemer ul lodenn vihan eus e rouantelezh, war dro [[Cantref Mawr]], a deuas a-benn d'ober,  met ar peurrest a oa bet kemeret gant aotrounez norman.
+Eus 1078 da 1093 e renas [[Rhys ap Tewdur]]. Dont a reas a-benn da ziarbenn meur a daol-arnod d'e zidronañ ha brasaat a reas galloud e rouantelezh. Gourdrouzet e oa gant an [[Normaned-saoz]] ha ganto e voe lazhet e 1093 en ur zifenn [[Brycheinog]]. Goude e varv e voe aloubet an darn vrasañ eus e rouantelezh gant an [[Normaned-saoz]]. E-pad un amzer e voe kaset e vab, [[Gruffydd ap Rhys]], d'un tec'hour. Adkemer ul lodenn vihan eus e rouantelezh, war-dro [[Cantref Mawr]], a deuas a-benn d'ober, met ar peurrest a oa bet kemeret gant aotrounez norman.
-Un emsavadeg vras a oa a-enep an [[Normaned-saoz]] e 1136 ha kevreañ a reas [[Gruffydd ap Rhys]] gant [[Rouantelezh Gwynedd|Gwynedd]]. Asambles gant [[Owain Gwynedd]] ha [[Cadwaladr ap Gruffydd]] eus Gwynedd e trac'has an [[Normaned-saoz]] en [[Emgann Crug Mawr]] e-kichen [[Kardigan]]. Frankizañ a rejont [[Ceredigion]] a oaun darn istorel eus Deheubarth. Staget e oa gant Gwynedd, avat, ha [[Gruffydd ap Rhys]] a varvas er bloaz war-lec'h e plegennoù dianav.
+Un emsavadeg vras a oa a-enep an [[Normaned-saoz]] e 1136 ha kevreañ a reas [[Gruffydd ap Rhys]] gant [[Rouantelezh Gwynedd|Gwynedd]]. Asambles gant [[Owain Gwynedd]] ha [[Cadwaladr ap Gruffydd]] eus Gwynedd e trec'has an [[Normaned-saoz]] en [[Emgann Crug Mawr]] e-kichen [[Kardigan]]. Dieubiñ a rejont [[Ceredigion]] a oa un darn istorel eus Deheubarth. Staget e oa gant Gwynedd, avat, ha [[Gruffydd ap Rhys]] a varvas er bloaz war-lec'h e plegennoù dianav.
-Goude e vavelezh e dremenas ar rouantelez d'e vibien [[Anarawd ap Gruffyd|Anarawd]], [[Cadell ap Gruffyd|Cadell]], [[Maredudd ap Guffyd|Maredudd]] and [[Rhys ap Gruffydd]]. Er c'hontrol ar pezh a c'hoarvezhe alies ne vrezeljont ket evit an tron met ren a rejont an eil goude an egile. An hini yaouankañ,[[Rhys ap Gruffydd]] a renas eus 1155 da 1197 ha adaloubiñ a reas un darn vras eus rouantelezh e dad.
+Goude e varv e tremenas ar rouantelez d'e vibien [[Anarawd ap Gruffyd|Anarawd]], [[Cadell ap Gruffyd|Cadell]], [[Maredudd ap Guffyd|Maredudd]] ha [[Rhys ap Gruffydd]]. Er c'hontrol diouzh ar pezh a c'hoarveze alies ne vrezeljont ket evit an tron met ren a rejont an eil war-lerc'h egile. An hini yaouankañ, [[Rhys ap Gruffydd]], a renas eus 1155 da 1197 ha adaloubiñ a reas un darn vras eus rouantelezh e dad.
-Goude e varv, avat, e oa rannet Deheubarth etre e vibien. Ar re-mañ a yeas da wizion [[Llelewyn Meur]] [[Rouantelezh Gwynedd|Gwynedd]].  Da get ez eas rouantelezh ''Deheubarth'' da vat e 1234, goude ma voe aotreet gourvibien d'ar roueed kozh da ren war [[Cantref Mawr]] hag  [[Ystrad Towi]] betek 1283.
+Goude e varv, avat, e oa rannet Deheubarth etre e vibien. Ar re-mañ a yeas da wizion [[Llelewyn Veur]] [[Rouantelezh Gwynedd|Gwynedd]]. Da get ez eas rouantelezh ''Deheubarth'' da vat e 1234, goude ma voe aotreet gourvibien d'ar roueed kozh da ren war [[Cantref Mawr]] hag [[Ystrad Towi]] betek 1283.
 == Tud brudet ganet e Deheubarth ==
+Sulien eus Llanbadarn (g. [[1030]]) a yeas da eskob e [[1073]]. Skrivañ a reas kalz [[saga]]ioù. E servij an Iliz e heulias e vibien (ne oa ket difennet ouzh ar veleien dimeziñ c'hoazh). Rhygyfarch eus Llanbadarn a skrivas ur buhezskrid, "''Buhez Sant-David''".
-Sulien eus Llanbadarn (g. [[1030]]) a yeas da eskob e [[1073]]. Skrivañ a reas kalz [[saga]]ioù. E servij an Iliz e heulias e vibien (ne oa ket difennet ouzh ar  veleien dimeziñ c'hoazh). Rhygyfarch eus Llanbadarn a skrivas ur buhezskrid, "''Buhez Sant-David''".
-<!--= Listenn rouaned ha priñsed  Deheubarth =
--->
 == Rouaned Deheubarth ==
 * [[Hywel Dda]] ap [[Cadell ap Rhodri|Cadell]]  (909 – 950)
 * [[Rhodri ap Hywel]] (950 – 953)
@@ Linenn 70: / Linenn 67: @@
 == Priñsed Deheubarth ==
-E 1093 e krog aloubidigezh Deheubarth gant an Normaned-saoz.
+E 1093 e krog aloubidigezh Deheubarth gant an Normaned-ha-Saozon.
-* [[Gruffudd ap Rhys]] (1135 – 1137) (roue war an darn ne oa ket bet aloubet gant ar Normaned)
+* [[Gruffudd ap Rhys]] (1135 – 1137) (roue war an darn na oa ket bet aloubet gant ar Normaned)
 * [[Anarawd ap Gruffudd]] (1137 – 1143)
 * [[Cadell ap Gruffudd]] (1143 – 1153)