Christian IV Danmark

Eus Wikipedia
Christian IV, poltred gant Pieter Isaacsz

Christian IV (12 a viz Ebrel 1577 – 28 a viz C'hwevrer 1648) a oa Roue Danmark ha Norge en amzer ma oa unannet an div vro, ha dug Holstein ha Schleswig, adalek 1588 betek 1648. E-pad 59 bloaz e renas, gant-se eo bet ar roue en deus renet ar pellañ en istor Danmark, hag en istor broioù Skandinavia zoken.

Eus an tiegezh Oldenburg e oa Christian IV ha mab e oa da Frederik II Danmark (1534-1588) ha Sophie von Mecklenburg-Güstrow (1557-1631). Ren a reas war Danmark adalek 1596 pa ne oa nemet 19 vloaz. Soñj a zalc'her anezhañ evel ur roue oberiant ha youlek ; roet en doa lañs da veur a dra evit adkempenn e rouantelezh. Sevel a reas un toullad kestell ha kreñvlec'hioù, gant sikour ijinourien deuet eus an Izelvroioù. Er verdeadurezh vrezel e tremenas an niver a listri eus 22 e 1596 da 60 e 1610, ha lod anezho treset gant ar roue e-unan. Kas a reas war-raok ar c'henwerzh war vor. D'ar c'houlz-se e voe savet Kompagnunezh Danat Indez ar Reter ha diazezet un drevadenn e Trankebar, war aod gevred India.

Stabil ha pinvidik e voe e rouantelezh, evel ma ne oa bro all ebet en Europa en amzer-se[1] Kemer a reas perzh e meur a vrezel koulskoude, evel da skouer ar Brezel Tregont Vloaz (1618–48), ma voe drasted ul lodenn vat eus hanternoz Alamagn hag a goustas ker da Zanmark.[2].

Meur a gêr a voe lakaet en e anv, evel da skouer kêr-benn Norvegia, Oslo, a zeuas da vezañ Christiania, pe Christianssand ur porzh e Norvegia ivez, pe c'hoazh Christianstad, bremañ e su Sveden.

Euredoù ha bugale[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Dimeziñ a reas d'ar 27 a viz Du 1597 da Anna Katharina von Brandenburg (1575–1612), merc'h da Joachim Friedrich von Brandenburg, ha c'hwec'h bugel o doe :

  • Friedrich (* 15 Eost 1599; † 9 Gwengolo 1599)
  • Christian (* 10 Ebrel 1603; † 2 Mezheven 1647), Kronprinz Danmark;
  • Sophie (* 4 Genver 1605; † 7 Gwengolo 1605)
  • Elisabeth (* 13 Meurzh 1606; † 24 Here 1608)
  • Frederik III (* 18 Meurzh 1609; † 9 C'hwevrer 1670), Roue Danmark
  • Ulrich III (* 2 C'hwevrer 1611; † 11 Eost 1633), Administrator des Hochstifts Schwerin

Dre ur briedelezh vorganatak e timezas d'an 31 a viz Kerzu 1615 en Lundegaard da Kirsten Munk (* 6 Gouhere 1598; † 19 Ebrell 1658), merc'h da Ludvig Munk ha da Ellen Marsvin von Landskrona, ha 10 bugel o doe :

  • Anna Cathrine (* 10 Eost 1618 Frederiksborg; † 20 Eost 1633), dimezet da Frants Rantzau
  • Sophie Elisabeth (* 20 Gwengolo 1619 Skanderborg; † 29 Ebrel 1657) dimezet d'an 10 a viz Here 1634 da Christian von Pentz
  • Leonora Christina (* 8 Gouhere 1621 Frederiksborg; † 16 Meurzh 1698 Kloster Maribo)

dimezet d'an 9 a viz Here 1636 en Kopenhagen d'ar c'hont Corfitz Ulfeldt

Ezhomm zo da vrezhonekaat ar pennad-mañ : treiñ an traoù manet en ur yezh all, pe lakaat en doare-skrivañ peurunvan ha netra ken, pe ober gant gerioù brezhonekoc'h ivez ouzhpenn.
  • Waldemar Christian (* 26. Juni 1622 Frederiksborg; † 26. Februar 1656 Lubin), Graf von Schleswig-Holstein
  • Elisabeth Augusta (* 28. Dezember 1623 Kronborg; † 9. August 1677) heiratete am 27. Oktober 1639 in Kopenhagen Hans Lindenov
  • Friedrich Christian (* 26. April 1625; † 17. Juli 1627)
  • Christiane (* 15. Juli 1626 Haderslevhus (Hansborg); † 6. Mai 1670) heiratete am 6. November 1642 in Kopenhagen Hannibal Sehested
  • Hedwig (* 15. Juli 1626 Haderslevhus (Hansborg); † 5. Oktober 1678 Kristianstad) heiratete am 6. November 1642 in Kopenhagen Ebbe Ulfeldt
  • Marie Cathrine (* 29. Mai 1628; † 1. September 1628)
  • Dorothea Elisabeth (* 1. September 1629 Kronborg; † 18. März 1687 Augustinerkloster in Köln), seit 1646 Nonne

wobei die Vaterschaft Christians beim letzten Kind bezweifelt werden muss, da Kirsten Munk zu jener Zeit bereits ein Verhältnis mit dem in Diensten Christians stehenden Rheingrafen Otto von Salm hatte, für das sie später zur Strafe auf ihre Güter verbannt wurde.

Nach der Trennung begann der König eine Verbindung mit Wiebke Kruse (* ca. 1605 in Holstein?; † 28. April 1648 Kopenhagen; umgebettet nach Kølstrup, Fünen), die als Kindermädchen am Hofe der Ellen Marsvin diente und deren Herkunft bislang nicht nachgewiesen ist.[3] Wahrscheinlich stammt sie aus Holstein, da ihr nachweisbarer Bruder Hinrich Kruse als Hausvogt in Krempe und Segeberg tätig war und u. a. 1637 den Altar der Kirche in Schenefeld stiftete. Sie hatte zwei Kinder mit Christian:

  • Ulrich Christian Gyldenløve (* 7. April 1630 Ibstrup oder Jägersborg/DK; † 11. Dezember 1658 bei Kopenhagen an „Erschöpfung im Kampf“)
  • Elisabeth Sofie Gyldenlöve (* 1633 in Bramstedt?; † 20. Januar 1654, beerd. 16. März 1654 in Kiel, St. Nikolai-Kirche) heiratete am 18. Juni 1648 Generalmajor Claus von Ahlefeldt

Notennoù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

  1. Paul D. Lockhart, Denmark, 1513-1660: the rise and decline of a Renaissance monarchy (2007).
  2. Paul D. Lockhart, Denmark in the Thirty Years’ War, 1618-1648: King Christian IV and the Decline of the Oldenburg State (1996)
  3. Antje Erdmann-Degenhardt: Wiebeke Kruse, die „Amasia“ Christians IV., eine Frauengestalt des 17. Jahrhunderts