Akkadeg
| Akkadeg (lišānum akkadītum) | |
|---|---|
| Yezh varv | |
| Perzhioù | |
| Komzet e : | Asiria ha Babilonia |
| Rannved : | Mezopotamia |
| Komzet gant : | yezh varv |
| Familh-yezh : | Yezhoù semitek Yezhoù semitek ar reter Akkadeg |
| Statud ofisiel | |
| Yezh ofisiel e : | |
| Akademiezh : | |
| Kodoù ar yezh | |
| ISO 639-1 | hini ebet |
| ISO 639-2 | akk |
| ISO 639-3 | akk |
| Kod SIL | |
| Sellit ivez ouzh ar pennad Yezh. | |
Akkadeg (lišānum akkadītum) pe Asiriaeg-ha-Babiloniaeg[1] a oa ur yezh semitek (ul lodenn eus familh brasoc'h ar yezhoù afrikat-hag-aziat) komzet gwezhall e Mezopotamia, dreist-holl gant an Asiriaiz ha Babiloniaiz. Ar c'hentañ yezh semitek testeniekaet eo hag implijout a rae ar skritur gennheñvel deveret eus hini ar Sumereg, ur yezh digenvez. Anv ar yezh a zeu eus anv kêr Akkad, unan eus kreizennoù bras ar sevenadur e Mezopotamia.
Rannyezhoù
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Rannet eo an akkadeg e meur a rannyezh diazezet war an douaroniezh ha prantadoù an istor[2] :
- henakkadeg — 2500 – 1950 kent J.-K.
- henvabiloniaeg/henasirieg — 1950 – 1530 kent J.-K.
- krennvabiloniaeg/krennasirieg — 1530 – 1000 kent J.-K.
- Nevezbabiloniaeg/Nevezasirieg — 1000 – 600 kent J.-K.
- Babiloniaeg diwezhat — 600 kent J.-K.– 100
Doare skrivañ
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Skrivet e veze akkadeg gant ur skritur gennheñvel, ur reizhiad skrivañ kozh ijinet gant Sumeriz a ra gant arouezioù e stumm gennoù sanket e tablezennoù pri blot. Pa veze implijet gant skribed Akkad ar skritur gennheñvel a c'halle bezañ (a) logolunioù sumerek (da lâret eo arouezioù diazezet war skeudennoù a dalvez evit gerioù), (b) silabennoù sumerek, (c) silabennoù akkadeg, pe (d) arouezioù fonetek. Ar skritur gennheñvel ne zeree ket ouzh an akkadeg evit meur a abeg : e-mesk e chastreoù e oa divarrek da aroueziañ fonemoù a-bouez e Semiteg, en o mesk ur gensonenn troc'h-avel dre serriñ, kensonennoù gourlañchenn, ha kensonennoù stambouc'hus. Ouzhpenn se, ar skritur genheñvel a oa ur reizhiad skritur silabennek — da lâret eo : ur gensonenn mui ur vogalenn a dalvez evit un unvez skritur — na zeree ket peurliesañ d'ur yezh semitek graet eus gwrizioù teirc'hensonennel (da lâret eo teir c'hensonenn hep tamm vogalenn).
Fonologiezh
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Kement ha ma c'haller lavaret en despet da reizhskrivadur gennheñvel an Akkadeg, meur a fonem kentsemitek zo bet kollet en Akkadeg: ar gensonenn troc'h-avel dre serriñ kentsemitek |*ʾ, ha kollet eo bet ivez ar ruzennoù *ʿ, *h, *ḥ, *ġ}}, pe dre ma oa kemmet ar son pe abalamour d'an doare skrivañ, met lakaet o deus da anadiñ ar vogalenn e na gaver ket e kentsemiteg mod all. Ar c'hensonennoù dent hag ar ruzennoù kostez (*ś, *ṣ́) a ziwanas gant ar c'hwibanennoù evel e yezhoù Kanaan,
Notennoù
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- ↑ Akkadian language - Britannica, geriadur kelc'houiziegezh enlinenn
- ↑ Caplice, p.5 (1980)
Levrlennadur
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- Cherry, A. (2003). A basic neo-Assyrian cuneiform syllabary. Toronto, Ont: Ashur Cherry, York University.
- Cherry, A. (2003). Basic individual logograms (Akkadian). Toronto, Ont: Ashur Cherry, York University.
- Gelb, I. J. (1961). Old Akkadian writing and grammar. Materials for the Assyrian dictionary, no. 2. Chicago: University of Chicago Press. ISBN 0-226-62304-1
- Aro, Jussi (1957). Studien zur mittelbabylonischen Grammatik. Studia Orientalia 22. Helsinki: Societas Orientalis Fennica.
- Buccellati, Giorgio (1996). A Structural Grammar of Babylonian. Wiesbaden: Harrassowitz.
- Buccellati, Giorgio (1997). "Akkadian," The Semitic Languages. Ed. Robert Hetzron. New York: Routledge. Pages 69-99.
- Bussmann, Hadumod (1996). Routledge Dictionary of Language and Linguistics. New York: Routledge. ISBN 0-415-20319-8
- Caplice, Richard (1980). Introduction to Akkadian. Rome: Biblical Institute Press. (1983: ISBN 88-7653-440-7; 1988, 2002: ISBN 88-7653-566-7) (The 1980 edition is partly available online.)
- Gelb, I.J. (1961). Old Akkadian Writing and Grammar. Second editon. Materials for the Assyrian Dictionary 2. Chicago: University of Chicago Press.
- Huehnergard, John (2005). A Grammar of Akkadian (Second Edition). Eisenbrauns. ISBN 1-57506-922-9
- Marcus, David (1978). A Manual of Akkadian. University Press of America. ISBN 0-8191-0608-9
- Mercer, Samuel A B (1961). Introductory Assyrian Grammar. New York: F Ungar. ISBN 0-486-42815-X
- Soden, Wolfram von (1952). Grundriss der akkadischen Grammatik. Analecta Orientalia 33. Roma: Pontificium Institutum Biblicum. (3rd ed.: ISBN 88-7653-258-7)