A Portuguesa

A Portuguesa
Kan broadel Portugal
Komzoù	Henrique Lopes de Mendonça
Sonerezeh	Alfredo Keil
Bloaz	1890
Degemeret	5 a viz Here 1910 (de facto) 19 a viz Mezheven 1911 (de jure)

A Portuguesa ("Ar Bortugalez") eo kan broadel ofisiel Portugal hag unan eus arouezioù broadel ar Stad.

Ur c'han brogarour e oa er penn-kentañ, aet da vrudet-kenañ da-heul un ultimatum bet embannet d'an 11 a viz Genver 1910 gant Breizh-Veur hag a c'hourc'hemenne da Bortugal dilezel an trevadennoù he devoa en Afrika, ar re a oa war ar "gartenn roz" etre Angola ha Mozambik. Gant Henrique Lopes de Mendonça (1856-1931) e voe skrivet an ton, hag Alfredo Keil (1850-1907) a aozas ar son. E 1911 e voe degemeret A Portuguesa da gan broadel ofisiel Portugal.

Istor

Orin

██ Raktres Portugal

Ar "gartenn roz" (mapa cor-de-rosa e portugaleg) a oa ur raktres trevadennel en Afrika e 1887, pa oa mennet Portugal da liammañ Angola er c'hornôg ouzh Mozambik er reter dre aloubiñ an douaroù a oa etrezo – ar pezh a oa kontrol da raktres ar Rouantelezh-Unanet, a venne liammañ Kaero (Egipt) en norzh ouzh Ar C'hab (Suafrika) er su. Ret e voe da Bortugal sentiñ d'an ultimatum, ar pezh a vrouezas Portugaliz koulz enep Breizh-Veur hag enep ar roue Carlos Iañ.

Liesdoare e voe an emsavadeg. Kerkent ha 1890 e voe aozet A Portuguesa ha kanet evel arouez brogarour ha republikan ; d'an 31 a viz Genver 1891 e voe kanet da-geñver an taol-Stad c'hwitet a glaskas staliañ Republik Portugal. D'ar 4 a viz Here 1910 e voe diskaret ar roue Manuel II, d'ar 5 e voe staliet ar Republik, ha d'an 19 a viz Mezheven 1911 e voe lakaet A Portuguesa d'he c'han broadel ofisiel e-lec'h an Hymno da Carta, bet aozet e 1826 ha degemeret da gan broadel Portugal adalek miz Mae 1834.

Dael

Disheñvelik eo kentel A Portuguesa hiziv diouzh an hini orin a-fed sonerezh. Lavaret e vez ez eo disheñvel ivez a-fed pozioù : hiziv e vez kanet contra os canhões ("enep ar c'hanolioù") en diskan, padal e vije bet contra os bretões gwezhall ("enep ar Vretoned", eleze Breizhveuriz). Hervez an istorour Rui Ramos (*1962) ez eo enep ar c'hanolioù e veze kanet pa oa bet skrivet an ton e 1890 ; goude ultimatum 1910 e oa bet kanet contra os bretões e lod manifestadegoù.

Ar bomm contra os canhões a lenner war ur skrid A Portugueza (sic) bet moullet e 1890 koulz hag e niverenn 405 ar gelaouenn O Occidente bet embannet e miz Meurzh 1890, da lavaret eo krak goude aozadur ar c'han

E 1956 avat e kaved hag e kleved meur a gentel eus kan broadel Portugal, gant an daou zoare. Ur poellgor a voe anvet gant ar gouarnamant evit termeniñ ar gentel ofisiel ; d'ar 16 a viz Gouhere 1957 e voe dalc'het d'ar gentel orin, contra os canhões neuze

Framm hag arver

Teir rann zo er c'han, pep hini anezho savet diwar daou boz peder gwerzenn enno, heuliet gant an diskan c'hwec'h gwerzenn ennañ.

Ar rann gentañ hepken zo bet lakaet da gan broadel ofisiel Portugal, a vez kanet da-geñver al lidoù ofisiel keodedel ha milourel ma vez enoret ar vro, ar banniel pe prezidant ar Republik. Sonet e vez ivez war diriad Portugal da-geñver gweladenn ofisiel ur penn-Stad estren, goude kan broadel ar Stad estren-se. Hogos dianav eo an div rann all e-mesk ar bobl.

Meneget eo A Portuguesa evel kan broadel ofisiel e Bonreizh Portugal 1976

Son

I	II	III
Heróis do mar, nobre povo, Nação valente, imortal, Levantai hoje de novo O esplendor de Portugal! Entre as brumas da memória, Ó Pátria, sente-se a voz Dos teus egrégios avós Que há-de guiar-te à vitória! Às armas, às armas! Sobre a terra sobre o mar, Às armas, às armas! Pela Pátria lutar Contra os canhões marchar, marchar!	Desfralda a invicta Bandeira, À luz viva do teu céu! Brade a Europa à terra inteira: Portugal não pereceu! Beija o solo teu jucundo, O oceano, a rugir d`amor, E o teu Braço vencedor Deu mundos novos ao mundo! Às armas, às armas! Sobre a terra sobre o mar, Às armas, às armas! Pela Pátria lutar Contra os canhões marchar, marchar!	Saudai o Sol que desponta Sobre um ridente porvir; Seja o eco de uma afronta O sinal de ressurgir. Raios dessa aurora forte São como beijos de mãe, Que nos guardam, nos sustêm, Contra as injúrias da sorte. Às armas, às armas! Sobre a terra, sobre o mar, Às armas, às armas! Pela Pátria lutar Contra os canhões marchar, marchar!
I	II	III
Harozed ar mor, pobl hael, Broad kalonek, divarvel, Diskouezit hiziv a-nevez Splannder Portugal! Etre brumennoù ar c'houn, A Vammvro, e tasson mouezh Da hendadoù dibar Az pleino d'an trec'h ! D'an armoù, d'an armoù ! War douar, war vor, D'an armoù, d'an armoù ! Evit ar Vammvro, stourm ! Enep ar c'hanolioù, kerzhet, kerzhet !	Dispak ar Banniel didrec'het, E gouloù bev da oabl ! Garmet Europa d'ar bed a-bezh : Portugal n'eo ket marvet ! Pok da'z touar hollgaer, D'ar meurvor, krozus dre garantez, Ha da Vrec'h trec'her A roas bedoù nevez d'ar bed ! D'an armoù, d'an armoù ! War douar, war vor, D'an armoù, d'an armoù ! Evit ar Vammvro, stourm ! Enep ar c'hanolioù, kerzhet, kerzhet !	Saludit an Heol o sevel War un dazont minc'hoarzhus ; Bezet heklev ur vezhadenn Arouez an azginivelezh. Skinoù ar gouloù-deiz kreñv-se Zo evel pokoù ur vamm Hor gwarez, hor skor Enep goulioù an tonkad. D'an armoù, d'an armoù ! War douar, war vor, D'an armoù, d'an armoù ! Evit ar Vammvro, stourm ! Enep ar c'hanolioù, kerzhet, kerzhet !