Turkeg

Turkeg; (Türkçe)
	Kartenn an durkegerien (klikit war ar skeudenn evit lenn an alc'houez);
Perzhioù
Komzet e :	Turkia, Kiprenez, Bulgaria, Makedonia, Moldova, Iran, Gres, Irak, Siria, Azerbaidjan, Roumania, Ouzbekistan, Aostria, Alamagn
Rannved :	Turkia, Kiprenez, Balkanoù, Kaokaz
Komzet gant :	~75 milion en holl ; (~60 milion yezh kentañ)
Renkadur :	19–21 (yezh kentañ)
Familh-yezh :	Yezhoù altaek; Yezhoù turkek; Yezhoù turkek ar c'hornôg; Yezhoù aralek-kaspek; Turkeg
Statud ofisiel
Yezh ofisiel e :	Turkia, Kiprenez, Republik Turk Kiprenez an Norzh, Bulgaria (yezh vroadel), Republik Makedonia (yezh lec'hel)
Akademiezh :	hini ebet
Kodoù ar yezh
ISO 639-1	tr
ISO 639-2	tur
ISO 639-3	tur
Kod SIL	tur
	Sellit ivez ouzh ar pennad Yezh.

Krogit e-barzh !
Un danvez pennad eo ar pennad-mañ ha labour zo d'ober c'hoazh a-raok e beurechuiñ.
Gallout a rit skoazellañ Wikipedia dre glokaat anezhañ.

Ur yezh altaek eus skourr ar yezhoù turkek rik eo an turkeg (türkçe), komzet gant tro-dro da 75 milion a dud en holl o kontañ ar re a ra gantañ evel eil yezh (60 milion evel yezh kentañ) den e Turkia (46.278.000 a dud e 1987 pe 90% eus ar boblañs), Kiprenez (177.000 den e 1995 pe 20% eus ar boblañs), Bulgaria (845.550 den e 1986 pe 9% eus ar boblañs), Makedonia (250.000 den e 1982), Moldova, Iran, Gres (128.380 den e 1976), Irak, Siria, Azerbaidjan, Roumania (150.000 den e 1993), Ouzbekistan, Aostria (183.445 e 2001) den hag Alamagn (~2 vilion a dud).

E Bulgaria emañ ar bulgareg o kemer plas an turkeg tamm-ha-tamm.

Tost a-walc'h eo an turkeg d'ar yezhoù turkek all, dreist-holl an azeri pe an turkmeneg hag aezet eo evit an dud a ra gant unan eus ar yezhoù-se kompren dud all a gomz unan eus ar yezhoù all.

Yezhadur

Dres evel an holl yezhoù altaek pe c'hoazh evel ar yezhoù finnek-ougrek evel an estoneg pe an hungareg, an turkeg a zo anezhañ ur yezh daspegel hep jener ebet hag ivez gant kensonerezh vogalennek.

E turkeg e vez implijet meur a lostger met n'he deus ar yezh rakger ebet, nemet e vije bet amprestet diwar ur yezh all.

An anv-kadarn

Talvezout a ra al lostgerioù da sevel-gerioù (gwelet pelloc'h Morfologiezh), ha talvezout a reont ivez pa vezont implijet gant an anvioù-kadarn evit diskwel an droad yezhadurel pe c'hoazh roll ur ger er frazenn o verkañ ar perc'henn, da skouer :

ev: "ti",

eviniz: "ho ti",

evinizde: "en ho ti",

Evinizdeyiz: "en ho ti emaomp"

Ar verb

Displeget e vez ar verboù e turkeg o verkañ ar gour, ar mod, an amzer hag ar stumm-nac'h, da skouer :

gel-: "dont",

gelme-: "chom hep dont"

geleme-: "chom hep gallout dont"

gelebil-: "gallout dont"

Gelememiş: "Sañset ne c'hellas ket dont"

Gelememişti: "Ne c'hellas ket dont"

Gelememiştiniz: "N'hoc'h eus ket gellet dont"

Gelememiş miydiniz?: "Ha n'hoc'h eus ket gellet dont?"

Reizh eo hogozik an holl verboù e turkeg.

Kevreadur (sintaks)

Urzh diazez ar frazenn a zo: rener-renadenn dra-verb (SOV) evel e japaneg ha latin.

An troadoù

Er frazenn amañ da heul, tennet eus ur gelaouenn embannet e turkeg, emañ implijet pep troad war-bouez ar genitivel.

Türkiye'de modayı gazete sayfalarına taşıyan, gazetemiz yazarlarından N. S. yaşamını yitirdi

Türkiye'de	"e Turkia"	(lokativel)
modayı	"mod; giz"	(akuzativel < moda)
gazete	"kelaouenn"	(nominativel)
sayfalarına	"pajennoù - e hini"	(dativel; sayfa "pajenn", sayfalar "pajennoù", sayfaları "e bajennoù")
taşıyan	"o tougen"	(< taşı- "dougen")
gazetemiz	"hon c'helaouenn"	(nominativel)gazete "kazetenn"
yazarlarından	"d'e skrivagnerion"	(ablativel; yazar "skrivagner")
N. S.	[anv un den]	(nominativel)
yaşamını	"he buhez"	(akuzativel; yaşam "buhez")
yitirdi	"kollet"	(yitir- "koll" diwar yit- "bezañ kollet")
« Unan eus skrivagnerion hon c'helaouenn, N. S., hag a zegasas ar mod da bajennoù ar c'helaouennoù e Turkia, a gollas he buhez (= a varvas). »

Rannyezhoù

Daou vloc'had rannyezhoù pennañ ez eus:

Rannyezhoù ar c'hornôg
- Rannyezh danubek
Rannyezhoù ar reter
- Eskisehireg (eskisehir)
- Razgradeg (razgrad)
- Dinlereg (dinler)
- Roumelitcheg (rumelice)
- Edirneg (edirne)
- Gaziantepeg (gaziantep)
- Ourfeg (urfa)
- Karamanlieg (karmanli): komzet gant Gresianed

Morfologiezh

Dont a ra a-benn an turkeg da sevel gerioù nevez en un doare aezet-tre dre implijout lostgerioù:

Diwar anvioù-kadarn:

göz: "lagad",

gözlük: "lunedoù"

gözlükçü: "unan a werzh lunedoù"

gözlükçülük: "gwerzherezh lunedoù"

Diwar verboù:

yat-: "bezañ en e c'hourvez, bezañ pozet"

yatır-: "gourvezet, pozet"

yatırım: "gourvez, dastum, fiziad"

yatırımcı: "postour, fizier".

Fonologiezh

Kensonerezh vogalennek

Peurliesañ e vez lakaet an taol-mouezh war ar silabenn diwezhañ, nemet gant un nebeud lostgerioù zo pe gerioù amreizh evel masa ['masa].

Kensonennoù

Fonemoù kensonennel an turkeg unvan
	Diweuz		Diweuz-dent		Dent		Kevig		A-dreñv d'ar c'hevig		Toenn ar genoù		Staon		Hogedenn
Stokus	p	b			t	d					c	ɟ	k	g
Dre fri	m				n
Dre c'hwezhañ			f	v	s	z			ʃ	ʒ				ɣ	h
Dre fic'hal							ʧ	ʤ
Dre lopat							ɾ
Dre dostaat											j
Dre dostaat a-gostez					ɫ				l

Vogalennoù

Skritur

Skrivet e vez gant al lizherenneg latin abaoe 1928 pa oa bet lakaet da ofisiel e Turkia gant Kemal Atatürk a glaske modernaat ar yezh hag ar vro dre o zostaat diouzh ar C'hornôg. Betek neuze e veze implijet al lizherenneg arabek.

Un tañva eus ar yezh

Frazennoù talvoudus

Demat İyi günler

Mont a ra? Nasılsınız?

Noz vat İyi geceler

Mar plij Lütfen

Ya Evet

Nann Hayır

Mat eo Tamam

Trugarez Teşekkür ederim

Petra eo hoc'h anv? Adınız ne?

— eo ma anv Adım —

Ar raganvioù

Me Ben

Te Sen

Eñ /Hi O

Ni Biz

C'hwi Siz

Int Onlar

Goulennoù

Piv? Kim?

Petra? Ne?

Pelec'h? Nerede?

Penaos? Nasıl?

Pegoulz? Ne zaman?

Pegement? Kaç?

Pe(hini)? Hangi

Devezhioù ar sizhun

Dilun Pazartesi

Dimeurzh Salı

Dimerc'her Çarşamba

Diriaou Perşembe

Digwener Cuma

Disadorn Cumartesi

Disul Pazar

Ar mizioù

Miz Genver Ocak

Miz C'wevrer Şubat

Miz Meurzh Mart

Miz Ebrel Nisan

Miz Mae Mayıs

Miz Mezheven Haziran

Miz Gouere Temmuz

Miz Eost Ağustos

Miz Gwengolo Eylül

Miz Here Ekim

Miz Du Kasım

Miz Kerzu Aralık

An niveroù

Unan Bir

Daou İki

Tri Üç

Pevar Dört

Pemp Beş

C'hwec'h Altı

Seizh Yedi

Eizh Sekiz

Nav Dokuz

Dek On

Unnek On bir

Daouzek On iki

Trizek On üç

Pevarzek On dört

Pempzek On beş

C'hwezhek On altı

Seitek On yedi

Tric'hwec'h On sekiz

Naontek On dokuz

Ugent Yirmi

Unan-warn'n-ugent Yirmi bir

Tregont Otuz

Daou-ha-tregont Otuz iki

Daou-ugent Kırk

Tri-ha-daou-ugent Kırk üç

Hanterkant Elli

Tri-ugent Altmış

Dek-ha-tri-ugent Yetmiş

Pevar-ugent Seksen

Dek-ha-pevar-ugent Doksan

Kant Yüz

Mil Bin

Kentañ Birinci

Eil Ekinci

Trede Üçüncü

Pevare Dördüncü

Pempvet Beşinci

C'hwec'hvet Altıncı

Seizhvet Yedinci

Eizhvet Sekizinci

Naovet Dokuzuncu

Dekvet Onuncu

Disklêriadur gwirioù mab-den

Mellad 1: Bütün insanlar hür, haysiyet ve haklar bakımından eşit doğarlar. Akıl ve vicdana sahiptirler ve birbirlerine karşı kardeşlik zihniyeti ile hareket etmelidirler.

Keñveriadenn gant ar yezhoù turkek all

Ar sifroù 0-10

Tost a-walc'h eo stumm ar gerioù a orin turkek rik implijet gant an eil yezh turkek hag eben alies, da skouer:

Yezh	0	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
Hendurkeg		bir	iki	üç	tört	biş	altı	yidi	sekiz	tokuz	on
Altaieg	ноль nol'	бир bir	эки eki	ÿч üç	тöрт tört	бeш beş	алты altı	jeти ceti	сегис segis	тогуc togus	oн on
Azeri	sıfır	bir	iki	üç	dörd	beş	altı	yeddi	səkkiz	doqquz	on
Bachkireg	ноль nol	бер ber	ике ike	өс ös	дүрт dürt	биш biş	алты altı	ете yete	һигеҙ higeź	туғыҙ tuğıź	ун un
Barabaeg		bir	iki	üts	tört	pəş	alttı	yədi	səkiz	toğiz	on
C'hakaseg		пip pir	ікi iki	үc üs	төpт tört	пиc pis	алты altı	читi çiti	cигic sigis	тoғыc toğıs	oн on
C'halajeg		bii	äkki	üüç	töört	beeş	alta	yeetti	säkkiz	toqquz	oon
Dolganeg		биир biir	икки ikki	үс üs	түөрт tüört	биэс bies	алта alta	hэттэ hette	агыс agıs	тогус togus	уон uon
Gagaouzeg	sıfır	bir	iki	üç	dört	beş	altı	yedi	sekiz	dokuz	on
Kachkaeg		bir	iki	üç	dört	beş	altı	yedi	sekiz	dokuz	on
Karachayeg-balkareg	ноль nol	бер ber	эки eki	юч üç	тёрт tört	беш beş	алты altı	джети djeti	сегиз segiz	тогьуз toğuz	он on
Karakalpakeg	нол nol	бир bir	эки eki	үш u'sh	төрт to'rt	бес bes	алти alti	жети jeti	сегиз segiz	тоғиз tog'iz	он on
Kazakeg	нөл nöl	бір bir	екі eki	үш üş	төрт tört	бес bes	алты altı	жеті jeti	сегіз segiz	тоғыз toğız	он on
Kirgizeg	нөль nöl'	бир bir	эки eki	үч üç	төрт tört	беш beş	алты altı	жети jeti	сегиз segiz	тогуз toguz	он on
Kirgizeg Fuyü		bir	igi	üş	durt	biş	altı	çiti	sigis	doğus	on
Koumikeg	ноль nol	бир bir	эки iki	уьч üç	доьрт dört	беш beş	алты altı	етти yetti	сегиз segiz	тогъуз toğuz	он on
Krimtchakeg		bir	eki	üç	dort	beş	altı	yedi	sekiz	tokuz	on
Ouigoureg	نۆل нөль nöl	بىر бир bir	ىككى икки ikki	ئۈچ үч üq üç üch	تۆت төт töt	بەش bex beş bésh	ئالتە алте alte alté	يەتتە йетте yette yétté	سەككىز секиз sekkiz	توققۇز тоққуз toķķuz toqquz	ون он on
Ouzbekeg	нол, сифр nol, sifr	бир bir	икки ikki	уч uch	тўрт to'rt	беш besh	олти olti	етти yetti	саккиз sakkiz	тўққиз to'qqiz	ўн o'n
Tatareg	ноль nol	бер bir	ике ike	өч öç	дүрт dürt	биш biş	алты altı	җиде cide	сигез sigez	тугыз tuğız	он on
Tatareg Krimea		bir	eki	üç	dört	beş	altı	yedi	sekiz	doquz	on
Tchagataieg		bir	iki	üç	tört	beş	altı	yeti	sekiz	toquz	on
Tchouvacheg	ноль nol'	пӗр pĕr	ик ik	виҫ viś	тӑват tăvat	пилӗк pilĕk	улт ult	ҫич śiç	сакӑр sakăr	тӑхӑр tăxăr	вун vun
Tofaeg		бipәә birәә	иъhи ìhi	үш üş	дөрт dört	бeш beş	aълты àltı	чедi çedi	ceъhec sèhes	тоъhoc tòhos	он on
Turkeg	sıfır	bir	iki	üç	dört	beş	altı	yedi	sekiz	dokuz	on
Turkeg otomanek		bir	eki	üç	tört	bəş	altı	jəti	səqiz	toquz	on
Turkmeneg	нол nol	бир bir	ики iki	үч üç	дөрт dört	бәш bäş	алты alty	еди ýedi	секиз sekiz	докуз dokuz	он on
Tuvaeg	ноль / тик nol' / tik	бир bir	ийи iyi	үш üş	дөрт dört	бeш beş	алды aldı	чеди çedi	сес ses	тос tos	он on
Yakouteg	ноль nol	биир biir	икки ikki	үс üs	түөрт tüört	биэс bies	алта alta	сэттэ sette	аҕыс ağıs	тоҕус toğus	уон uon

Gwelet ivez

Levrlennadur

(en) Göksel, A. & C. Kerslake (2005) Turkish: A Comprehensive Grammar, Londrez: Routledge
(fr) Güzey, G. & D. Halbout (2002) Parlons turc, Pariz: L'Harmattan
(en) Lewis, G.L. (2000) Turkish Grammar, Oxford: OUP

Liammoù diavaez

Wikipedia e turkeg.

Porched ar yezhoù hag ar skriturioù

Adkavit pennadoù Wikipedia a denn d'ar yezhoù.