Stragon
| |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
| Artemisia dracunculus | |||||
| Rummatadur Cronquist | |||||
| Riezad : | Plantae | ||||
| Isriezad : | Tracheophyta | ||||
| Skourrad : | Angiospermæ | ||||
| Kevrennad : | Eudicotidæ | ||||
| Iskevrennad : | Asteranæ | ||||
| Urzhad : | Asteraceæ | ||||
| Kerentiad : | Artemisia | ||||
| Genad : | A. dracunculus | ||||
D'ar vevoniezh   e tenn ar pennad-mañ. | |||||
Stragon, Artemisia dracunculus o anv skiantel (L., 1753), zo plant padus en urzhad Asteraceæ. Paot int en natur en darn vrasañ eus Eurazia[1] hag eus Norzhamerika[2], ha gounezet e vezont en abeg d'o ferzhioù er hag er vezegiezh.
Unan eus an isspesadoù, Artemisia dracunculus var. sativa, a vez gounezet evel geotennoù evit lakaat delioù frondus er c'heginerezh ; divlasoc'h eo delioù an isspesadoù all, daoust dezho bout mat evit ar vezegiezh.
Gerdarzh
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Henc'hresianeg δρακόντιον drakóntion, "louzaouenn-an-naer" (Drecunculus vulgaris) > arabeg طَرْخُون tarkhoun > latin ar Grennamzer tragonia > krennc'halleg targon (1539), estragon (1564) > brezhoneg stragon (1732). En abeg da stumm gwrizioù ar plant e krede d'an dud e oa mat ar stragon enep flemmoù an naeron.
Deskrivadur
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Betek 1,50 metr e kresk ur blantenn stragon, gant skourroù moan. Goafheñvel eo an delioù betek 8 cm o hirder hag 1 cm o zreuz, gwer lufrus o liv ha levn o lezoù. Bihan-bihan eo ar bleunioù (etre 2 ha 4 mm o zreuzkiz) ; e-barzh pep bleunienn e vez betek 40 bleuñvennig melen-gwer. Ral a wezh avat e teu bleuñv pe greun ouzh Artemisia dracunculus var. sativa ; lod isspesadoù a c'han greun difrouezh, lod all a ro greun strujus. Rizomoù eo gwrizioù ar stragon, a baota aes.
Gounezerezh
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Artemisia dracunculus var. sativa eo an isspesad a vez gounezet evit ar c'heginerezh[3]. Ne vez ket gounezet dre c'hreun, peogwir ez int difrouezh : dre rannañ ar gwirioù e reer neuze.
An isspesad Artemisia dracunculoides a c'heller gounit dre e c'hreun, en diabarzh kent bout plantet en douar. Kalz kaletoc'h ha nerzhusoc'h eget A. d. var. sativa eo, buan ec'h astenn e wrizioù hag e kresk betek 1,50 m. E douaroù paour en em blij kentoc'h, hep bout direnket gant ar sec'hor ha hep ma vefe graet war e dro. Divlasoc'h eget an ispesad all eo, hogen muioc'h a zelioù a zeu outañ, dous o blaz, a c'heller debriñ kriz pe boazh. Ar garennoù yaouank a c'heller debriñ e-lec'h asperjez.
Implijoù
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Keginerezh
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]An delioù fresk, sec'h pe malet a lakaer e meuzioù ; e boued-mir dre winêgr e lakaer stragon ivez. Meur a lipig zo blazet-kreñv a-drugarez d'ar stragon.
E Provañs e vez fardet ul likor stragon ; ur soda anvet tarkhoun bet ijinet e Tbilisi e 1887 zo graet diwar stragon ivez[4].
Medisinerezh
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Eneboksiderioù zo er plant, a sikour da herzel ouzh gwalloberoù ar radikaloù dieub e korf an den. Sioulaat ar reizhiad nervel kreiz a ra ar stragon ivez.
Vitamin K, houarn ha manganez a gaver ivez er plant.
Ur c'hilogramm eoul esañs stragon a c'heller fardañ dre strilhañ dre vurezh 100 kg delioù fresk.
Liammoù diavaez
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- (en) 'Artemisia dracunculus @ eFloras. Kavet : 31 Mae 24.
- (fr) 'Estragon @ Passeport santé'. Kavet : 31 Mae 24.
Notennoù
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- ↑ (en) 'Artemisia dracunculus @ eFloras.org. Kavet : 31 Mae 24.
- ↑ (en) 'Artemisia dracunculus @ eFloras.org. Kavet : 31 Mae 24.
- ↑ (en) 'French Tarragon @ Fine Gardening'. Kavet : 31 Mae 24.
- ↑ (fr) 'Tarkhun, soda à l'estragon @ Food Perestroika'. Kavet : 31 Mae 24.
