Pobl Taino Hispaniola

Eus Wikipedia
Sauter à la navigation Sauter à la recherche
Strolladoù taíno en Antilhez a-raok donedigezh an Europeaned.
Rouantelezhioù Hispaniola

Ar bobl taino (pe taíno hervez ar spagnoleg), pe an Dainoed, e oa ar bobl niverusañ en enez La Española pan erruas an Europeaned eno. Dont a raent eus douar-bras Suamerika, eus aber ar stêr Orinoco. Mont a raent a enez da enez ken na zegouezhjont en enez Cuba, ha sujet e veze gante ar pobloù erruet a-raok dezho, evel ar guanahatabeyed hag ar ciguayed. Tri rumm anezho zo, hervez an hendraourien : tud La Española a vez lavaret taínos clásicos (tainoed klasel) anezhe, ha damheñvel int ouzh taínoed Puerto Rico ha reter Cuba.

Pa zilestras ar c'hentañ moraerien deuet eus Europa e oa brezel o ren etre an taínos —re ar reter dreist-holl, en Antilhez Bihanañ, ha brezel a oa etreze hag ar Garibed, ur bobl arwakek arall, anezho brezelourien un tamm mat feulsoc'h. Ar gevredigezh taino a oa renet gant ur roue, pe kasik (hervez ar ger spagnolek cacique), hag en devoa pep galloud. Pemp rouantelezh, pe kasikiezh (pe cacicazgo hervez ar spagnoleg) a oa en enez.

E 1508 e chome 60 000 taíno en La Española. E 1531, gant ar sklavelezh hag ar c'hleñvedoù e oa koazhet o niver pa ne chome nemet 600.[1]

Kevredigezh[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Aozet e oa an taínos e digoadennoù, e-kreiz an douaroù. Daou seurt tier o devoa: ar bohío a oa kelc'hiek, hag ar c'h-caney, bras ha hirgarrezek a oa ti ar c'hasik hag e goskor. Kousket a raent e gweleoù ispilh gwiadet e kotoñs.

Pevar renkad a oa er gevredigezh:

  • ar c'hasik, pe cacique ―pe guare―, penn ar meuriad (pe yucayeque);
  • an nitaínos, uhelidi ar meuriad, anezho koskor ar c'hasik ha brezelourien;
  • ar behiques, beleien ; ha
  • an naborias, a laboure an douar .

Pep cacicazgo a oa dizalc'h, dindan pep a gasik, pe roue.


Ar rouantelezhioù (cacicazgos)[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Rouantelezhioù Hispaniola (cacicazgo eo ar ger implijet e spagnoleg) a oa diazezoù politikel kentañ savet gant Tainoed Hispaniola, hag anvet Ayiti, Quisqueya, pe Bohio gante. Pan erruas ar Spagnoled kentañ e 1492, e oa pemp cacicazgos, pep a gasik en o fenn. Dindane e oa kasiked vihan, ha nitaínos, an uhelidi.


Bevennoù pep cacicazgo a oa sklaer ha resis, diazezet war elfennoù naturel elements evel stêrioù, menezioù, traoniennoù, plaenennoù. This made it possible to establish the extent of each territory.[2] Each was divided into cacique nitaínos, subdivisions headed by the cacique helpers. The entries below relate the territory of each former cacique to the modern-day departments of Haiti and the provinces of the Dominican Republic.

-->

Marién[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Cacicazgo Marién.

Cacicazgo Marién, e gwalarn an enez, rannet en 14 nitaíno, a oa gouarnet gant ar c'hasik Guacanagarix a oa o chom en El Guárico, tostik da Cabo Haitiano, en Haití. Brezel a voe etre ar vro-se ha broioù ar gasiked Mairení ha Caonabo, kasik Maguana, evit ren e bro vojennel an doueez Madre Iermao, a oa e cacicazgo Marién. La Madre Iermao (korf maen) e oa doueez cacicazgo Marién.

Er vro-se e oa:

er Republik Dominikan
en Haiti

Maguá[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Cacicazgo Maguá.

Cacicazgo Maguá, e biz an enez, a oa gouarnet gant ar c'hasik Guarionex, ha rannet en 21 nitaínos. Edo o fennlec'htostik da Santo Cerro, en La Vega.

Er vro-se e oa:

er Republik Dominikan

Maguana[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Cacicazgo Maguana.

Cacicazgo Maguana, e-kreiz an enez, a oa rannet etre 21 nitaíno ha gouarnet gant ar c'hasik Caonabo.

er Republik Dominikan

Higüey[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Cacicazgo Higüey.

Cacicazgo Higüey, e gevred an enez, a en em astenne etre Cabo Engaño hag ar río Haina, a oa gouarnet gant ar c'hasik Cayacoa ha rannet etre 21 nitaíno. Edo ar penngêr el lec'h m'emañ Salvaleón de Higüey hiriv.

Atabeira (‘mamm ar maen orin’) e oa anv an doueez-vamm.

Er vro e oa al lec'hioù-mañ :

er Republik Dominikan

Xaragua[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Cacicazgo Xaragua.

Cacicazgo Xaragua a oa gouarnet gant ar c'hasik Bohechío, a varvas e 1502, ha rannet etre 26 nitaínos. War-lerc'h Bohechíoe renas e c'hoar Anacaona.


er Republik Dominikan
en Haiti


Sevenadur[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Relijion[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Liesdoueidi e oa an Dainoed. O fenndoue e oa Yocaju Bagua Maorocoti, mab d'an doueez Atabey Yermao Guacno macvayo.


Representación de los taínos en La Española.

Diduamantoù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

  • An dañs, pe areíto, hag ar sonerezh,
  • ar c'hoari bolotenn, pe batú, c'hoariet en un dachenn anvet batey.


Lennadurezh[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Patrom:Portal

Notennoù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

  1. ↑ Bartolomé de Las Casas ,(1552): «Los reinos que había en la isla Española», capítulo del libro Brevísima relación de la destrucción de las Indias, publicado en el sitio web Ciudad Seva.
  2. ↑ Spagnoleg Las Casas, Bartolomé de (1552),A Short Account of the Destruction of the Indies "Los reinos que había en la isla Española"
Adtapet diwar « https://br.wikipedia.org/w/index.php?title=Pobl_Taino_Hispaniola&oldid=1854559 »