Mungo Park

Mungo Park (11 a viz Gwengolo 1771 - 1806) a oa un ergerzher skosat. Beajiñ a reas e kornôg Afrika, a-hed ar stêr Niger dreist-holl.

E vuhez

Ganet e voe e Selkirkshire, e gevred Bro-Skos, war un atant. Mont a reas da Zinedin d'ober studioù medisinerezh ha dont da vezañ surjian. Kemeret e voe evel surjian e bourzh ul lestr eus Kompagnunezh Indez ar Reter, ar Worcester. E miz C'hwevrer 1793 e loc'has ar Worcester war-zu enez Sumatra. Pa zistroas Mungo Park eus Sumatra e 1794 en doa kavet ha studiet spesadoù pesked ha plant a oa dianav da dud Europa betek-henn.

Beaj kentañ

E miz Gwengolo 1794 en em ginnigas Park d'an African Association, ur gevredigezh eus Londrez, evit mont da ergerzhet kornôg Afrika, a-hed ar stêr Niger. Dianav a-walc’h e oa Afrika da dud Europa e dibenn an XVIII^vet kantved : estreget an aodoù ne anavezent koulz lavaret netra. D’an 22 a viz Mae 1795 e loc’has Park diouzh Portsmouth, e kreisteiz Bro-Saoz, e bourzh ul lestr kenwerzh anvet Endeavor, da vont war-zu aod Gambia. D’an 21 a viz Mezheven 1795 e erruas en aber ar stêr Gambia ha sevel a reas gant ar stêr da vont en douaroù betek ur c’hontouer anvet Pisania.

D’an 2 a viz Kerzu e kuitaas Pisania da vont war-zu diabarzh ar c’hevandir, gant daou heñcher. Treuziñ a reas diazad ar stêr Senegal. D'an 21 a viz Gouere 1796 e tegouezhas e Ségou, war lez an Niger. Diskenn a reas gant ar stêr, betek Silla ha neuze e tistroas war e c'hiz. Erruout a reas betek Bamako. E Kamalia, e-kichen, e kouezhas klañv ha chom a reas eno e-pad meur a viz. A-benn ar fin e erruas e Pisania en-dro d’an 10 a viz Mezheven 1797, ha distreiñ da Vro-Skos. Pa zegouezhas eno, e miz Kerzu, e kave d’an holl e oa marv ; dudiet bras e voe an dud o klevet an istor eus e veaj. Un danevell anezhi a voe savet evit an African Association hag embannet e 1799 (Travels in the Interior Districts of Africa). Berzh a reas al levr-se, rak deskrivañ mat a rae ennañ, dre ar munud, an dud hag an traoù en doa gwelet. Evel-se e roe un tañva eus Afrika da dud Europa.

Eil beaj

Goude e veaj kentañ e timezas Park hag en em ziazezas e Peebles, e Bro-Skos, da labourat evel mezeg. E diskar-amzer 1803 e voe goulennet outañ, gant ar gouarnamant, ren ur ergerzhadeg all war-zu an Niger. Asantiñ a reas. Studiañ a reas arabeg da c'hortoz an deiz loc'hañ.

Pal an eil beaj ne oa ket mui ergerzhet Afrika met diazezañ galloud Breizh-Veur enni. D'ar mare-se e oa bec'h etre Breizh-Veur ha Bro-C’hall ha brezel etrezo. D'an 31 a viz Genver 1805 ez eas kuit Mungo Park diouzh Portsmouth gant ur strollad tud all hag erruout en enez Gorée d’an 28 a viz Meurzh. Ac'hano e heulias ar stêr Gambia ha degouezhout war lez an Niger e miz Eost. Ne chome nemet unnek Europad bev gantañ da neuze, rak marvet e oa ar re all gant ar flus. Eus Bamako e tiskennjont gant ar stêr e bourzh bigi, betek Ségou. Un tamm izeloc'h, e Sansanding, ne chome nemet tri anezho. E miz Du e loc'has Park war ar stêr adarre. Gouzout a reer e voe tizhet Tombouctou gantañ. Pelloc'h c'hoazh e erruas e Boussa hag eno e varvas moarvat, e deroù ar bloaz 1806.

E 1827 ez eas mab Mungo Park, Thomas Park, da glask adkavout ar roud eus e dad : dilestrañ a reas war aod Pleg-mor Ginea ha mont war-zu Boussa. Met mont a reas diwar wel ha ne zeuas ket en-dro kennebeut.