Malbrough s'en va-t-en guerre

Malbrough s'en va-t-en guerre, anavezet ivez evel Mort et convoi de l'invincible Malbrough, zo ur ganaouenn c'hallek eus an XVIII^vet kantved, anezhi ur c'hlemmgan fentus diwar-benn obidoù John Churchill, 1añ Dug Marlborough (1650–1722).

Danvez

Er son c'hallek e konter edo gwreg Marlborough o c'hortoz he fried da zistreiñ eus ar brezel pa glevas keloù eus e varv ; pa voe beziet ar gwaz e oa un eostig o kanañ a-us d'e vez.

Istor

John Churchill, dug Marlborough.

Savet e oa ar son goude Emgann Malplaquet en 1709, a c'hoarvezas e Malplaquet, ur gêriadenn a zo hiziv e kumun c'hall Taisnières-sur-Hon, tostik da gêr Mons, e Belgia. Kontet eo da vezañ gwadusañ emgann Brezel Hêrezh Spagn. Trec'h e voe arme c'hall Villars war an arme saoz. Ur falsvrud a rede diwar-benn marv an dug saoz, en deus roet e anv da kastell Malbrouck / Schloss Meinsberg, en Loren : gwir eo e oa bet gloazet an dug en emgann, d'an 11 a viz Gwengolo 1709, met ne varvas nemet e 1722.

• Brudet e voe ar ganaouenn adal 1781, pa voe lakaet gant ar skrivagner gall Beaumarchais er pezh Le Mariage de Figaro. C'hoariet e voe e Versailles evit an danvez-tsar Paol Iañ Rusia ha berzet war urzh ar roue Loeiz XVI.

XIXvet kantved

• E deroù ar XIXvet kantved e veze lâret gant Chateaubriand e teue eus broioù ar Reter.

• E 1813, goude Emgann Vitoria, en Euskal Herria, pa drec'has dug Wellington war arme c'hall Giuseppe Buonaparte, e voe implijet an ton gant Ludwig van Beethoven da sevel Wellingtons Sieg oder die Schlacht bei Vittoria, Op. 91, ur pennad 15 munut, da lidañ trec'h ar Saozon.
• E Kerzu 1867 e oa anv un operetta en Pariz. Pep a arvest a oa skrivet gant Georges Bizet, Léo Delibes, Émile Jonas hag Isidore Legouix.

Hervez ar werinoniour aostralian John Meredith e vefe bet ar c'hentañ ton europen desket da henvroiz Aostralia.

Ton

Krediñ a ra lod e oa koshoc'h an ton eget ar ganaouenn hec'h-unan. Implijet eo ivez evit kanañ

• For He's a Jolly Good Fellow
• The Bear Went Over the Mountain

Yezhoù all

Kanet e vez e meur a yezh:

E galleg	Spagnoleg	Alamaneg	Saozneg	Brezhoneg
Marlbrough s'en va-t-en guerre, mironton, mironton, mirontaine, Marlbrough s'en va-t-en guerre, Ne sait quand reviendra. Il reviendra-z-à Pâques, mironton, mironton, mirontaine, Il reviendra-z-à Pâques, ou à la Trinité. La Trinité se passe, mironton, mironton, mirontaine, la Trinité se passe, Marlbrough ne revient pas. Madame à sa tour monte, mironton, mironton, mirontaine, Madame à sa tour monte si haut qu'elle peut monter. Elle voit venir son page, mironton, mironton, mirontaine, elle voit venir son page, tout de noir habillé. Beau page, mon beau page, mironton, mironton, mirontaine, beau page, mon beau page, quelles nouvelles apportez? Aux nouvelles que j'apporte, mironton, mironton, mirontaine, aux nouvelles que j'apporte, vos beaux yeux vont pleurer! Quittez vos habits roses, mironton, mironton, mirontaine, quittez vos habits roses, et vos satins brodés! Monsieur Marlbrough est mort. mironton, mironton, mirontaine, Monsieur Marlbrough est mort. Est mort et enterré. Je l'ai vu porter en terre, mironton, mironton, mirontaine, Je l'ai vu porter en terre, par quatre-z-officiers. L'un portait sa cuirasse mironton, mironton, mirontaine, l'un portait sa cuirasse l'autre son bouclier. L'autre portait son grand sabre, mironton, mironton, mirontaine, L'autre portait son grand sabre, et l'autre ne portait rien. On planta sur sa tombe mironton, mironton, mirontaine, on planta sur sa tombe un beau rosier fleuri. La cérémonie faite, mironton, mironton, mirontaine, la cérémonie faite chacun s'en fut coucher...	Mambrú se fue a la guerra, ¡qué dolor, qué dolor, qué pena!, Mambrú se fue a la guerra, no sé cuándo vendrá. Do-re-mi, do-re-fa, no sé cuándo vendrá. Si vendrá por la Pascua, ¡qué dolor, qué dolor, qué gracia!, si vendrá por la Pascua, o por la Trinidad. Do-re-mi, do-re-fa, o por la Trinidad. La Trinidad se pasa, ¡qué dolor, qué dolor, qué guasa!, la Trinidad se pasa Mambrú no viene ya. Do-re-mi, do-re-fa, Mambrú no viene ya. Por allí viene un paje, ¡qué dolor, qué dolor, qué traje!, por allí viene un paje, ¿qué noticias traerá? Do-re-mi, do-re-fa, ¿qué noticias traerá? Las noticias que traigo, ¡del dolor, del dolor me caigo! las noticias que traigo son tristes de contar, Do-re-mi, do-re-fa, son tristes de contar. Que Mambrú ya se ha muerto, ¡qué dolor, qué dolor, qué entuerto!, que Mambrú ya se ha muerto, lo llevan a enterrar. Do-re-mi, do-re-fa, lo llevan a enterrar. En caja de terciopelo, ¡qué dolor, qué dolor, qué duelo!, en caja de terciopelo, y tapa de cristal. Do-re-mi, do-re-fa, y tapa de cristal. Y detrás de la tumba, ¡qué dolor, qué dolor, qué turba!, y detrás de la tumba, tres pajaritos van. Do-re-mi, do-re-fa, tres pajaritos van. Cantando el pío-pío, ¡qué dolor, qué dolor, qué trío!, cantando el pío-pío, cantando el pío-pa. Do-re-mi, do-re-fa, cantando el pío-pa.	Marlbrough zieht aus zum Kriege, Die Fahne läßt er wehn; Da reicht zum Kampf und Siege Die Hand ihm Prinz Eugen. Sie mustern ihre Truppen Bei Höchstädt auf dem Plan: "Gut stehn im Brett die Puppen, Frisch auf, wir greifen an." Und wie sie mit dem Haufen Dem Feind entgegen ziehn, Da kommt gejagt mit Schnaufen Ein Hofkurier aus Wien. Er springt in buntem Staate Vom Roß und neigt sich tief: "Vom hohen Kriegshofrate, Durchlaucht'ger, hier ein Brief!" Der kleine Kapuziner Schiebt in die Brust ihn sacht: "Der Herrn ergebner Diener, Das les' ich nach der Schlacht. Jetzt ist kein Zaudern nütze, Jetzt heißt es dran und drauf! Schon spielen die Geschütze Tallards zum Kampf uns auf. Er wirft sich auf die Franzen, Marlbrough bleibt nicht zurück; Bei Höchstädt an den Schanzen Das ward ihr Meisterstück. Wohl krachts von Wall und Turme, Wohl sinken Roß und Mann, Doch vorwärts geht's im Sturme, Die Feldherrn hoch voran. Im dichten Kugelregen, Den Degen in der Hand, Erklimmen sie verwegen Des Lagers steilen Rand. Da packt den Feind ein Grausen, Da weicht er fern und nah, Und hinter ihm mit Brausen Ertönt's: "Viktoria!" Und wie des Kaisers Reiter Nachrasseln Stoß auf Stoß, Da frommt kein Haltruf weiter, Geworfen ist das Los. Ersiegte Fahnen prangen Zweihundert an der Zahl, Man bringt daher gefangen, Tallard, den General. Doch abends als die Flaschen, Im Kreis ums Feuer gehn, Da zieht aus seiner Taschen Sein Brieflein Prinz Eugen. Studiert's und reicht's dem Briten, Der blickt hinein und lacht: "Parbleu! die Herrn verbitten In Wien sich jede Schlacht. Nur kurze Retirade Sauvier'uns meint der Wisch: Erlesner Senf! Nur schade, Für diesmal Senf nach Tisch!"	Marlbrook the Prince of Commanders Is gone to war in Flanders, His fame is like Alexander's, But when will he ever come home? Mironton, mironton, mirontaine. Perhaps at Trinity Feast, or Perhaps he may come at Easter, Egad! he had better make haste or We fear he may never come home. Mironton etc. For Trinity Feast is over, And has brought no news from Dover, And Easter is pass'd moreover, And Malbrook still delays. Milady in her watch-tower Spends many a pensive hour, Not knowing why or how her Dear lord from England stays. While sitting quite forlorn in That tower, she spies returning A page clad in deep mourning, With fainting steps and slow. "O page, prithee come faster! What news do you bring of your master? I fear there is some disaster, Your looks are so full of woe." "The news I bring fair lady," With sorrowful accent said he, "Is one you are not ready So soon, alas! to hear. "But since to speak I'm hurried," Added this page, quite flurried, "Malbrook is dead and buried!" And here he shed a tear. "He's dead! He's dead as a herring! For I beheld his berring, And four officers transferring His corpse away from the field. "One officer carried his sabre, And he carried it not without labour, Much envying his next neighbour, Who only bore a shield. "The third was helmet bearer - That helmet which in its wearer Fill'd all who saw it with terror, And cover'd a hero's brains. "Now, having got so far, I Find that – by the Lord Harry!- The fourth is left nothing to carry.- So there the thing remains." Mironton, mironton, mirontaine.	Malbroug a ya d'ar brezel, tra la la la li la leno Malbroug a ya d'ar brezel, Pegoulz e teuy d'ar gêr ? (3 gwezh en holl) E wreg a zo glac'haret Pignat 'ra 'barzh an tour Ha pa ne c'hell mui pignat, Uheloc'h ned a ket. A bell e wel he floc'hig, Hag eñ gwisket e du. Va floc'hig, din, livirit, Perak e leñvit-hu ? "Bet on Itron er brezel, Gwelet em eus ho kwaz Ho kwaz e-barzh un arched E benn oa liv d'ar c'hoar O vont a-dreñv an arched Pevar ofiser bras Gant unan oa e gleze Gant unan oa e dok Gant unan oa e chupenn Gant unan ne oa mann." An itron p'he deus klevet, A gouezh eus lein an tour. A gouezh ouzh treid he floc'hig. Izeloc'h ned a ket. Hag en iliz o kanañ, Oa pevar beleg bras. O kanañ al Libera Da Valbroug ha d'e wreg.

An doare saoznek

An hini saoznek a voe savet gant ar barzh amerikan Henry Wadsworth Longfellow en XIXvet kantved.

An doare danek

Un doare danek, Mallebrok, zo bet enrollet gant Lars Lilholt e 1995,

An doare brezhonek

Lakaet eo bet e brezhoneg gant Roparz Hemon, hag embannet e-barzh Ar Bed Keltiek. Kavout a reer ar c'homzoù bremañ e pevare levrenn "Kanaouennoù", un dastumad kanaouennoù a oa bet lakaet gant Roparz Hemon e brezhoneg diwar ganaouennoù e yezhoù all.

Doareoù all

Doareoù rusek ha svedek, zo ivez.

Lennegezh

Meneget eo ar ganaouenn e meur a oberenn :

• Torfed ha Kastiz, gant Fyodor Dostoyevsky, ma klask Katerina Ivanovna Marmeladova ober d'he bugale kanañ an doare rusek dirak an dud, kent dezhi mervel.
• Brezel ha Peoc'h, gant Lev Tolstoy, pa weler ar Priñs Nikolai Bolkonsky o kanañ deroù ar son d'e vab ar Priñs Andrei (pennad XIX).

Levrlennadur

• Malbrough s'en va-t-en guerre, tresadennoù gant Frölich, skrid gant Stahl – 1878 - Pierre-Jules Hetzel, e Gallica : [2]