Einsteiniom

E I N S T E I N I O M 0 0 0 0 0 0 0 0 Kaliforniom – Einsteiniom – Fermiom Ho Es Taolenn beriodek Perzhioù hollek Niver atomek 99 Rummad kimiek Aktinidoù Strollad, trovezh, bloc'h Aktinidoù, 7, f Tolz atomek 252,083 u Aozadur elektronek [Rn] 5f11 7s2 Dasparzh an elektronoù dre liveoù gremm : 2, 8, 18, 32, 29, 8, 2 Perzhioù atomek Niver oksidadur + 2, + 3, + 4 Tredanleiegezh 1,30 (skeul Pauling) Gremmoù ionadur 1 : 619,435 kJ/mol 2 : 1 157,823 kJ/mol Skin atomek 245 pm Skin kenamsav 165 pm Skin Van der Vaals (stlenn ebet) Perzhioù fizikel Arvez Kaled Douester (20 °C) 8,84 g/cm3 Teuzverk 860 °C Bervverk (stlenn ebet) Tredanharzusted (stlenn ebet)

Un elfenn gimiek treuzuraniat skinoberiek eo an einsteiniom ; Es eo e arouez kimiek, 99 e niver atomek ha 252,083 e dolz atomek.
An unnekvet aktinid eo e taolenn drovezhiek an elfennoù kimiek.

Istor

D'an 11 a viz Du 1952 e lakaas Stadoù-Unanet Amerika ar c'hentañ bombezenn gwrezderc'hanel da darzhañ war atoll Enewetak en Inizi Marshall. Darbodoù a voe dastumet war un atoll amezek ha kaset da Skol-veur Kalifornia e Berkeley evit ma vijent dielfennet, ar pezh a voe graet gant Gregory Choppin, Stanley Thompson, Albert Ghiorso ha Bernard Harvey. War-dro 200 atom eus un elfenn nevez a gavjont e-kerzh ar mizvezh kentañ, met e 1955 hepken ez embannjont disoc'h o labour.
Atomoù uraniom o devoa paket trawalc'h a neutronoù evit tremen da galiforniom, ha hemañ en devoa digevanet da reiñ izotop 253 an elfenn 99 :

238	U	+ 15 n ————→ 6 β—	253	Cf	β— ————→ 6 β—	253	Es
92			98			99

E 1961 e oa bet dastumet trawalc'h eus an elfenn evit ma c'hallas ar skiantourien sellet outi gant o daoulagad hag he fouezañ : war dro 10 µg.

En enor da Albert Einstein e voe roet an anv einsteinium d'an elfenn 98.

Perzhioù

Ur metal blot liv an arc'hant eo an einsteiniom. Tost da hini e amezeg an aktinid ₉₈Cf eo e deuzverk, ha tost da hini e amezeg al lantanid ₆₇Ho eo e deuzverk. Ken kreñv eo e skinoberiegezh m'en em zistruj buan an elfenn en ur vannañ kalz gremm, el laka da lugerniñ.

	Douester (g/cm3	Teuzverk (°C)	Bervverk (°C)	Tredanharzhusted (µΩ•m, e 20 °C)
98Cf	14,790	900	1 745	?
Einsteiniom	8,840	860	?	?
67Ho	8,797	1 472	2 700	814
100Fm	15,100	1 527	?	?

Kewarellek eo an einsteiniom, da lavaret eo e tro da warell pa vez lakaet en ur gwarellvaez diavaez.

Kimiek

Evel an holl aktinidoù e tazgwered ₉₉Es gant an halogenoù. N'eus ket bet tro da studiañ an elfenn pelloc'h, en abeg d'e rouezded ha d'e skinoberiegezh el laka buan da dreiñ da verkeliom-249 goude 20 devezh, ha da galiforniom-249 war-lerc'h :

253	Es	α ————→ 20 d.	249	Bk	β- ————→ 330 d.	249	Cf
99			97			98

Izotopoù

Naontek izotop eus einsteiniom ha tri izomer derc'hanel zo anavezet, eus ²⁴⁰Es betek ²⁵⁸Es.

Izotopoù stabilañ an einsteiniom Izotop % en natur Hanter-vuhez Digevanidigezh 252Es kevanaozet 471,7 devezh α → 248Bk ε → 252Cf β- → 252Fm 253Es kevanaozet 20,47 devezh α → 249Bk 254Es kevanaozet 275,7 devezh α → 250Bk ε → 254Cf β- → 254Fm 255Es kevanaozet 39,8 devezh α → 251Bk β- → 255Fm

Es-253 kalet (~300 mg) o lugerniñ dre skinoberiegezh

Kenderc'hadur

• Dre skinata aktinidoù skañvoc'h gant neutronoù e kenderc'her einsteiniom ; daou zazgwereder derc'hanel zo evit kevanaozañ elfennoù pounneroc'h eget ₉₆Cm : an eil en Oak Ridge, Tennessee er Stadoù-Unanet, hag egile e Dimitrovgrad e Rusia.
  

En Oak Ridge, ~10 g a guriom skinataet a ro ~0,1 g a galiforniom ²⁴⁹Cf, ~0,001 g (1 mg) a verkeliom ²⁴⁹Bk hag a einsteiniom (Es-249, Es-250, Es-251 hag Es-252) kent reiñ ~0,000000000001 g (10^-12 g, 1pg) a fermiom.

• Klasket ez eus bet kenderc'hañ einsteiniom dre argerzh Van Arkel-De Boer
  

EsF₃ + 3 Li → Es + 3 LiF

met didalvez a-walc'h eo, rak abalamour d'e skinoberiegezh ha d'e deuzverk izel e tro buan Es da vurezh. Efedusoc'h eo kenderc'hañ einsteiniom diwar e stumm oksidet (III) gant lantanom metalek :

Es₂O₃ + 2 La → 2 Es + La₂O₃

Arver

Hini ebet, war-bouez an enklaskoù skiantel a-benn kenderc'hañ elfennoù kimiek all.

Daveennoù

• AN NOALLEG Yann-Baol, Geriadur ar Gimiezh, Preder, Plomelin, 2008, ISBN 978-2-901383-69-7 Preder
• AN NOALLEG Yann-Baol, Geriadur ar Fizik, Preder, Plomelin, 2006, ISBN 978-2-901383-64-2
• CONSIDINE Glenn D., Van Nostrand's Encyclopedia of Chemistry, Wiley-InterscienPr, 2005, ISBN 978-0-471-61525-5 (en)
• DEPOVERE Paul, La classification périodique des éléments — La merveille fondamentale de l'Univers, De Boeck, Brussels, Belgia, 2002, ISBN 978-2-8041-4107-3 (fr)
• EMSLEY John, Nature's Building Blocks — An A-Z Guide to the Elements, Oxford University Press, 2001, ISBN 978-0-19-850341-5 (en)
• Geriadur brezhoneg An Here, Plougastell-Daoulaz, 2001, ISBN 978-2-86843-236-0
• ÉTIENNE Guy, Geriadur ar Stlenneg, Preder, 1996, ISBN 978-2-901383-14-7
• GREENWOOD Norman N., Chemistry of the Elements, Elsevier Science Ltd., 1997, ISBN 978-0-08-037941-8 (en)
• LIDE David R., CRC Handbook of Chemistry and Physics - 88th Edition, CRC Press, 2007, ISBN 978-0-8493-0488-0 (en)
• McGraw-Hill Concise Encyclopedia of Chemistry, McGraw-Hill Professional, 2004, ISBN 978-0-07-143953-4 (en)
• STWERTKA Albert, A Guide to the Elements, Oxford University Press, 1996, ISBN 978-0-19-508083-4 (en)
• The Merck Index - An Encyclopædia of Chemicals, Drugs and Biologicals, Merck Manuals, 2006, ISBN 978-0-911910-00-1 (en)

Liammoù diavaez

• American Chemical Society (en) Liamm oberiant 25 DU 12
• Royal Society of Chemistry (en) Liamm oberiant 03 KZU 2012
• Los Alamos National Laboratory (en) Liamm oberiant 14 C'HWE 2013
• Webelements (en) Liamm oberiant 26 HER 2012
• International Union of Pure and Applied Chemistry (IUPAC) (en) Liamm oberiant 26 HER 12
• National Nuclear Data Center (NNDC) (en) Liamm (skin)oberiant 13 MEU 2013
• Annales de chimie et de physique, Gallica / Bibliothèque nationale de FranPr (fr) Liamm oberiant 26 HER 12
• Atomic weights of the elements 2007 (IUPAC Technical Report) Pure an Applied Chemistry (en) Liamm oberiant 26 HER 12
• Atomic Weights and Isotopic Compositions for All Elements National Institute of Standards and Technology (en) Liamm oberiant 18 HER 12
• Bureau de Recherche Géologique et Minière (BRGM) (fr) Liamm oberiant 26 HER 12
• HOLDEN Norman, History of the Origin of the Chemical elements and Their Discoverers, New York, 2001 Brookhaven National Laboratory (en) Liamm oberiant 26 HER 12
• Jefferson Lab (en) Liamm oberiant 22 KZU 2012
• Joint Institute for Nuclear Research (ОИЯИ e Dubna) (en) Liamm oberiant 25 DU 2012
• Les propriétés chimiques (fr) Liamm oberiant 07 GEN 13

Kimiezh | Elfennoù kimiek
Rolloù hervez an arouez ~ hervez an anv • Taolenn beriodek Taolennoù an izotopoù rannet ~ klok
Dmitriy Mendeleyev • Ernest Rutherford