Antropologiezh : diforc'h etre ar stummoù

Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet

Inline

Stumm eus an 9 Kzu 2024 da 23:45

Studi holladelour mab-den
eo danvez an **denoniezh**

An antropologiezh, pe c'hoazh an denoniezh, eo ar skiant a studi an Den e pep keñver : emdroadur, korfadurezh, bevoniezh, kleñvedoù, kevredigezh, sevenadur hag all. War un dachenn strisoc'h ez eo he fal studiañ ar c'hevredigezhoù nann-kornôgat, pe c'hoazh ar bihanniveroù kenelel kornogat^[1].

Meur a skol zo en denoniezh :

ar skol gevredadourel gall, enni Émile Durkheim, Marcel Mauss, Claude Lévi-Strauss
ar skol gevredadourel breizhveurat, enni J.G. Frazer, Bronislaw Malinowski, A.R. Radcliffe-Brown, E.E. Evans-Pritchard
ar skol sevenadurel stadunanat, enni L.H. Morgan, Franz Boas, Marvin Harris, Clifford Geertz)

Troet gant tu arouezel ha tu kevredadourel an denoniezh eo ar C'hallaoued, ur skourr eus argevredadouriezh eo an denoniezh hervezo ; lod denoniourion e kav dezho ned a ket ar C'hallaoued don a-walc'h e studi danvezel ha fizikel ar c'hevredigezhioù.
Liesdiskiblezheloc'h eo an doare angl-ha-sakson, pa rann an denoniezh e pevar skourr :

an denvevoniezh, pe denoniezh fizikel, a studi emdroadur perzhioù fizikel an den, hiloniezh ar pobladoù ha diazezoù bevoniel emzalc'h an dud, pe hini o c'herent ar primated
an denoniezh kevredadourel, a studi frammoù ar gevredigezhioù, ar politikerezh, ar gerentiezh a-douez tachennoù all ; un adskourr eo an denoniezh sevenadurel, a studi an doareoù-bevañ, ar relijionoù, ha kement tu arouezel ar c'hevredigezhoù denel — an dudoniezh eo an iskourr-mañ e gwirionez
an denoniezh ragistorel, a studi ar c'hevredigezhoù denel a-wezhall, dre ar c'halvezadoù a zo chomet war o lerc'h
ar genelyezhoniezh, a studi penaos e kemm ar yezhoù dre ar c'hevredigezhoù denel.

Un nebeud dodennoù studiet gant an denoniourion

An Den hag an Natur

Denoniezh kevredadourel

Ar patromoù hag an dezvegoù kevredadel

Ar sevenadur
Ar genel^[2]
Ar berzhourelezh keneliek
An eskemmoù sevenadurel
Ar rouedadoù kevredadel
An urzhazh
An darempredoù etre maouezed ha gwazed
An doareoù-bevañ
Ar gwir
Ar c'hevredikaat hag an deskadurezh

Ar gerentiezh hag an nesañded

Ar gerentiezh
An nesañded : an dimeziñ
An etreweredoù e diabarzh ar gerentiezh
Al lignezoù

Ar frammoù politikel

An denoniezh politikel
Ar brezelioù

An tuioù arouezel

An denoniezh vredel
An denoniezh relijiel
Denoniezh an arzoù
Ar c'hoarioù
Ar gomz hag al lavar
Ar lidoù
Arouezioù ar jestroù
Teknikoù ar c'horf

Antropologiezh an armezh

Armerzh ar c'hevredigezhioù hengounel
Denoniezh an embregerezhioù

Istor an denoniezh kevredadourel

Ar skol emdroadour :
- Lewis Henry Morgan (1818-1881)
- Edward Tylor (1832-1917)
- James George Frazer (1854-1941)
Ar skol danvezelour :
- Karl Marx (1818-1883)
- Leslie White (1900-1975)
- Marvin Harris (1927-2001)
Ar skol amledadour :
- Franz Boas (1858-1942)
- William H. R. Rivers (1864-1922)
Ar skol kevredadelour c'hall :
- Émile Durkheim (1858-1917)
- Marcel Mauss (1873-1950)
- Max Weber (1864-1920)
Ar skol angl-ha-sakson :
- Alfred Reginald Radcliffe-Brown (1881-1955)
- Edward Evan Evans-Pritchard (1902-1973)
- Margaret Mead (1901-1978)
- Meyer Fortes (1904-1983)
Ar skol dudouriel :
- Bronislaw Malinowski (1884-1942)
- Arnold Van Gennep (1873-1957)
Ar skol strukturelour :
- Claude Lévi-Strauss (1908-2009)
Ar skol arouezel :
- Clifford Geertz (1926-2006)

Notennoù

↑ An dudoniezh eo ar skiant a studi pobladoù resis, pa 'z eo pal an denoniezh kompren ar spesad denel en e bezh.
↑ Kenel-ioù,anv-kadarn benel : kevredigezh tud, boutin o orin, o yezh hag o sevenadur.

Liammoù diavaez

Kazetenn L'Homme (fr)
Hominidés (fr)
Kevredigezh kanadian ar gevredadourien hag an denoniourien c'hallegerien (fr)
American anthropological association (en)
Mapping Transdisciplinarity in Human Sciences (en)
Fundamental Theory of Anthropology (en)

[1] An dudoniezh eo ar skiant a studi pobladoù resis, pa 'z eo pal an denoniezh kompren ar spesad denel en e bezh.

[2] Kenel-ioù,anv-kadarn benel : kevredigezh tud, boutin o orin, o yezh hag o sevenadur.

[1]

[2]

@@ Linenn 1: / Linenn 1: @@
+{{databox}}
-{{delete|Kendeuzet gant ar pennad [[Denoniezh]]}}
+[[Restr:Human.svg|thumb|250px|<div style="text-align:center;">Studi holladelour mab-den<br>eo danvez an '''denoniezh'''</div>]]
+An '''antropologiezh''', pe c'hoazh an '''[[denoniezh]]''', eo ar [[skiant]] a studi an [[Den]] e pep keñver : emdroadur, [[korfadurezh denel|korfadurezh]], [[bevoniezh]], [[kleñved]]où, [[kevredigezh]], [[sevenadur]] hag all. War un dachenn strisoc'h ez eo he fal studiañ ar c'hevredigezhoù nann-kornôgat, pe c'hoazh ar bihanniveroù kenelel kornogat<ref>An [[tudoniezh|dudoniezh]] eo ar skiant a studi pobladoù resis, pa 'z eo pal an denoniezh kompren ar spesad denel en e bezh.</ref>.
+Meur a skol zo en denoniezh :
+* ar skol gevredadourel [[Bro-C'hall|gall]], enni [[Émile Durkheim]], [[Marcel Mauss]], [[Claude Lévi-Strauss]]
+* ar skol gevredadourel [[Breizh-Veur|breizhveurat]], enni [[James George Frazer|J.G. Frazer]], [[Bronislaw Malinowski]], [[Alfred Reginald Radcliffe-Brown|A.R. Radcliffe-Brown]], [[Edward Evan Evans-Pritchard|E.E. Evans-Pritchard]]
+* ar skol sevenadurel [[Stadoù-Unanet Amerika|stadunanat]], enni [[Lewis Henry Morgan|L.H. Morgan]], [[Franz Boas]], [[Marvin Harris]], [[Clifford Geertz]])
+Troet gant tu arouezel ha tu kevredadourel an denoniezh eo ar C'hallaoued, ur skourr eus ar[[kevredadouriezh|gevredadouriezh]] eo an denoniezh hervezo ; lod denoniourion e kav dezho ned a ket ar C'hallaoued don a-walc'h e studi danvezel ha fizikel ar c'hevredigezhioù.<br>
+Liesdiskiblezheloc'h eo an doare angl-ha-sakson, pa rann an denoniezh e pevar skourr :
+* an ''denvevoniezh'', pe ''denoniezh fizikel'', a studi emdroadur perzhioù fizikel an den, [[hiloniezh]] ar pobladoù ha diazezoù bevoniel emzalc'h an dud, pe hini o c'herent ar [[primat]]ed
+* an ''denoniezh kevredadourel'', a studi frammoù ar gevredigezhioù, ar [[politikerezh]], ar gerentiezh a-douez tachennoù all ; un adskourr eo an ''denoniezh sevenadurel'', a studi an doareoù-bevañ, ar [[relijion]]où, ha kement tu arouezel ar c'hevredigezhoù denel — an dudoniezh eo an iskourr-mañ e gwirionez
+* an ''denoniezh [[ragistor]]el'', a studi ar c'hevredigezhoù denel a-wezhall, dre ar c'halvezadoù a zo chomet war o lerc'h
+* ar ''genelyezhoniezh'', a studi penaos e kemm ar yezhoù dre ar c'hevredigezhoù denel.
+== Un nebeud dodennoù studiet gant an denoniourion ==
+=== An Den hag an [[Natur]] ===
+* [[Homo sapiens]]
+* [[Arlakadenn an emdroadur]]
+* [[Kenbrimatouriezh]]
+* [[Trevoniezh an Den]]
+* [[Henzenoniezh]]
+* An [[dinosaor]]ed
+=== Denoniezh kevredadourel ===
+==== Ar patromoù hag an dezvegoù kevredadel ====
+* Ar sevenadur
+* Ar genel<ref>'''Kenel'''''-ioù'',anv-kadarn benel : kevredigezh tud, boutin o orin, o yezh hag o sevenadur.</ref>
+* Ar berzhourelezh keneliek
+* An eskemmoù sevenadurel
+* Ar rouedadoù kevredadel
+* An urzhazh
+* An darempredoù etre maouezed ha gwazed
+* An doareoù-bevañ
+* Ar [[Gwir (lezenn)|gwir]]
+* Ar c'hevredikaat hag an deskadurezh
+==== Ar gerentiezh hag an nesañded ====
+* Ar gerentiezh
+* An nesañded : an dimeziñ
+* An etreweredoù e diabarzh ar gerentiezh
+* Al lignezoù
+=== Ar frammoù politikel ===
+* An denoniezh politikel
+* Ar [[brezel]]ioù
+=== An tuioù arouezel ===
+* An denoniezh vredel
+* An denoniezh relijiel
+* Denoniezh an arzoù
+* Ar [[c'hoarioù]]
+* Ar gomz hag al lavar
+* Ar lidoù
+* Arouezioù ar jestroù
+* Teknikoù ar c'horf
+=== Antropologiezh an armezh ===
+* Armerzh ar c'hevredigezhioù hengounel
+* Denoniezh an embregerezhioù
+== Istor an denoniezh kevredadourel ==
+* Ar skol emdroadour :
+** [[Lewis Henry Morgan]] ([[1818]]-[[1881]])
+** [[Edward Tylor]] ([[1832]]-[[1917]])
+** [[James George Frazer]] ([[1854]]-[[1941]])
+* Ar skol danvezelour :
+** [[Karl Marx]] ([[1818]]-[[1883]])
+** [[Leslie White]] ([[1900]]-[[1975]])
+** [[Marvin Harris]] ([[1927]]-[[2001]])
+* Ar skol amledadour :
+** [[Franz Boas]] ([[1858]]-[[1942]])
+** [[William H. R. Rivers]] ([[1864]]-[[1922]])
+* Ar skol kevredadelour c'hall :
+** [[Émile Durkheim]] ([[1858]]-[[1917]])
+** [[Marcel Mauss]] ([[1873]]-[[1950]])
+** [[Max Weber]] ([[1864]]-[[1920]])
+* Ar skol angl-ha-sakson :
+** [[Alfred Reginald Radcliffe-Brown]] ([[1881]]-[[1955]])
+** [[Edward Evan Evans-Pritchard]] ([[1902]]-[[1973]])
+** [[Margaret Mead]] ([[1901]]-[[1978]])
+** [[Meyer Fortes]] ([[1904]]-[[1983]])
+* Ar skol dudouriel :
+** [[Bronislaw Malinowski]] ([[1884]]-[[1942]])
+** [[Arnold Van Gennep]] ([[1873]]-[[1957]])
+* Ar skol strukturelour :
+** [[Claude Lévi-Strauss]] ([[1908]]-[[2009]])
+* Ar skol arouezel :
+** [[Clifford Geertz]] ([[1926]]-[[2006]])
+== Notennoù ==
+<references />
+== Liammoù diavaez ==
+* [http://lhomme.revues.org/ Kazetenn ''L'Homme''] {{fr}}
+* [http://www.hominides.com/ ''Hominidés''] {{fr}}
+* [https://web.archive.org/web/20050527085246/http://www.acsalf.ca/ Kevredigezh kanadian ar gevredadourien hag an denoniourien c'hallegerien] {{fr}}
+* [http://www.aaanet.org/ ''American anthropological association''] {{en}}
+* [http://homepage.uibk.ac.at/~c720126/humanethologie/ws/medicus/block1/MappingISBN1-59454-212-0.pdf ''Mapping Transdisciplinarity in Human Sciences''] {{en}}
+* [http://homepage.uibk.ac.at/~c720126/humanethologie/ws/medicus/block1/TheoryHumanSci.ppt ''Fundamental Theory of Anthropology''] {{en}}
+[[Rummad:Skiantoù an Den]]
+[[Rummad:Denoniezh]]