Bab al-Mandab
Bab al-Mandab, pe Bab el Mandeb ( باب المندب en arabeg, da lavaret eo "dor al leñvoù", ባብ ኣል ማንዳብ e tigrigneg), zo ur strizh-mor etre Djibouti hag Eritrea, en Afrika, ha Yemen, en Azia. Drezañ eo liammet ar Mor Ruz ha Pleg-mor Aden.
Ul lec'h strategel a bouez eo, rak dre ar strizh-mor-se e tremen e-leizh a listri kenwerzh, da vont eus ar Mor Kreizdouar da Veurvor Indez dre Kanol Suez ; etre 12 ha 15% kenwerzh ar bed a dremene dre Bab al-Mandab e 2023[1]. Evit beajiñ etre Europa hag Asia, an diskoulm all a dremen dre gab ar Spi mat, da lavaret eo ur veaj 6500 km hiroc'h.
Un trepas strategel
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Kenwerzh mor
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Tizhet en deus Bab el-Mandeb ur savlec'h strategel adalek 1869 a-drugarez da zigoradur kanol Suez a verr ar veaj etre Europa hag aodoù Meurvor Indez.
Mistri war ar c'henwerzh e voe ar Saozon hag ar C'hallaoued e-pad pell gant ar Saozon diazezet e Yemen betek 1967, hag ar C'hallaoued staliet e Djibouti betek 1977. Bremañ c'hoazh ez eus soudarded estren e Djibouti : Gallaoued, Stadunaniz abaoe 2002, ha Sinaiz abaoe 2017.
Adalek miz Du 2023, evit respont da vrezel Israel a-enep an Hamas e strizhenn Gaza o deus taget emsavidi Houthi ar Yemen al listri kenwerzh o tremen dre strizh Bab al-Mandab. Diskennet en deus ar c'henwerzh eus 42 % e korf daou viz[1]. E miz Kerzu o deus lusket broioù kevredet tro-dro d'ar Stadoù-Unanet ur gwezhiad milourel anvet Prosperity Guardian evit gwarezhiñ al listri hag ar vourzhiadoù[2] ; e miz C'hwevrer 2024 he deus divizet an Unvaniezh Europa luskañ he gwezhiad dezhi, Aspide[3].
Pellgehentiñ
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Adalek 1986 eo deuet ar strizh da vezañ ur c'hroashent eus ar pellgehentiñ bedel gant an orjalenn dindan-vor SEA-ME-WE a liamme Europa da Asia.
E 2023 e oa 16 orjalenn dindan-vor o tremen dre ar strizh : Europe India Gateway, le SEA-ME-WE 3, 4 ha 5, EASSy, SEACOM, AAE-1…)[4].
Da heul an tagadennoù mor liammet da vrezel Israel a-enep an Hamas int bet taget ivez orjalennoù pellgehentiñ zo gant an Houthi[5].
Mammennoù
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- ↑ 1,0 ha1,1 Red Sea, Black Sea and Panama Canal: UNCTAD raises alarm on global trade disruptions, United Nations Conference on Trade and Development, 26 a viz Genver 2024.
- ↑ Coalition anti-houthistes : les Etats-Unis en manque de renforts en mer Rouge, Le Monde, 12 a viz Genver 2024.
- ↑ L’Union européenne lance l’opération “Aspides” contre les attaques houthistes, Toute l'Europe, 20 a viz C'hwevrer 2024.
- ↑ Houthis may sabotage western internet cables in Red Sea, Yemen telecoms firms warn, The Guardian, 5 a viz C'hwevrer 2024.
- ↑ Unterseekabel im Roten Meer gekappt, Der Spiegel, 5 a viz Meurzh 2024.