Ar Barrad-Amzer

Ar Barrad-Amzer (La Tempesta)

Giorgione, circa 1507
Eoullivadur war vezher
83 × 73 cm
Gallerie dell'Accademia
Venezia
Italia

Ar Barrad-Amzer, pe La Tempesta en italianeg, zo un eoullivadur gant al livour veneziat Giorgio Da Castelfranco, lesanvet Giorgione (~1477-1510) etre 1506 ha 1508. Er Gallerie dell'Accademia e Venezia, en Italia, emañ war ziskouez.

Urzhiet e oa bet an oberenn gant an noblañs veneziat Gabriele Vendramin (1484-1552).

Lavaret e vez ez eo La Tempesta un iskis a oberenn^[1]. Bezet pe vezet, ur c'hemm bras en istor an arzoù eo taolenn Giorgione.

Deskrivadur

En tu kleiz en diaraog ez eus ur gwaz o vale, ur vazh hir gantañ, o sellout en tu dehoù ma 'z eus ur vaouez hanter noazh, en he c'hoazez war un takad geot hag o reiñ bronn d'ur babig. En o c'hichen, en diadreñv, ez eus dismantroù un tamm savadur hag a weler mogerioù sonn ha kolonennoù torr anezhañ. A-drek an dismantroù, etre gwez uhel, ur stêrig o tremen dindan ur pont. En tu all d'ar pont, e-kreiz an daolenn, e weler ur gêr sklêrijennet gant an heol, hag ur barrad arnev er pellder.

Dre skinskeudennerezh ez eus bet diskouezet ur vaouez en noazh azezet war ribl ar stêrig, el lec'h m'emañ ar gwaz bremañ^[2].

Gwer teñval pe deñvaloc'h eo liv pennañ an oberenn, en oabl zoken, a-zargemm ouzh gwenn sklaer pe sklaeroc'h dilhad an dud, ar vein ha savadurioù kêr.
En enep ouzh an doare boas, ne reas ket Giorgione e daolenn dre livañ ur raktresadenn : dre livañ war-eeun er greas, pa glaske bepred sevel e skeudennomù dre ar gouloù ha n'eo ket dre ar stummoù.

Displegadur

« Ur gweledva bihan... gant ur gorventenn, ur Jitanez hag ur soudard » eo an deskrivadur a lenner en ur renabl bet graet e 1530. Souezhus eo kement-se, pa ziskouez ne ouie ket ar renabler petra e oa dodenn wirion an daolenn, nebeutoc'h eget 25 bloaz goude ma voe livet.

N'eus tamm displegadur ebet na barn diazezet sklaer diwar-benn an oberenn. Darn a lavar ez eo un Tec'h da Egipt, reoù all eo un daolenn hag a denn da vojennoù Hellaz kozh, marteze diwar-benn Paris hag an nimfenn Œnone. Hervez un arzvarnour italian, Salvatore Settis e anv, eo ret gwelout ar Baradoz er gêr didud ; Adam hag Eva e vije an daou zen neuze, gant o mab Kain^[3].

Hiziv e weler enni un oberenn hag a voe savet evit fromañ an dud, dre arverañ arouezioù an Azginivelezh da-heul barzhed Henc'hres ha Henroma. Hervez kement-se e c'hellje an dismantroù aroueziañ nerzh ha padelezh an ene, tra ma vije ar vagerez adammeg an drugarez — un asked likaet eus ar Werc'hez-Mamm. Petra bennak ma 'z eo bragoù ar gwaz re ul Landsknecht, ur goprsoudard alaman, ur vazh an hini zo gantañ, ur goaf n'eo ket : ha arouez ar peoc'h e vije ? Mard eo, keloù brezel zo degaset gant ar barrad arnev zo a-drek arvest peoc'hus an dalenn gentañ.

Mar keñverier La Tempesta gant ar 6 taolenn gant Giorgione hag a zeu deuet betek ennomp a-dra-sur e c'heller kompren an daolenn evel un enor rentet d'an Natur dre aroueziañ hec'h oberennoù : he galloud (ar barrad arnev), nerzh ar vammelezh, kened gweledvaoù an Douar, dreistijin krouer Mab-den (ar gêr) — hep lezel a-gostez avat he galloud distrujañ dre red an amzer (ar stêr, an dismantroù).

Levezon

Lavaret ez eus bet e oa bet levezonet Édouard Manet gant La Tempesta evit sevel e daolenn Merenn war al Leton^[4].

Lennegezh

Gant an daolenn eo bet awenet ar skrivagner spagnol Juan Manuel de Prada pa skrivas e romant La tempestad Premio Planeta e 1997.

Notennoù

↑ (en) BÜTTNER, Nils : Landscape Painting: A History, Abbeville Press Publishers, New York, 2006 pp.74-77 (ISBN 978-0-78920-902-3) — (fr) L'art des paysages, Citadelles & Mazenod, Paris, 2007 (ISBN 978-2-85088-229-6)
↑ (fr) PIPER, David : Voir et Comprendre La Peinture, Bookking International, 2000 (ISBN 978-2-87714-186-4)
↑ (fr) SETTIS, Salvatore : L'invention d'un tableau — « La Tempête » de Giorgione, Les Éditions de Minuit, 1987 (ISBN 978-2-70731-132-0)
↑ (en) REWALD, John : The History of Impressionism, The Museum of Modern Art, (1946, 1955, 1961) 1973 p. 85 (ISBN 978-0-87070-369-0)

[1] (en) BÜTTNER, Nils : Landscape Painting: A History, Abbeville Press Publishers, New York, 2006 pp.74-77 (ISBN 978-0-78920-902-3) — (fr) L'art des paysages, Citadelles & Mazenod, Paris, 2007 (ISBN 978-2-85088-229-6)

[2] (fr) PIPER, David : Voir et Comprendre La Peinture, Bookking International, 2000 (ISBN 978-2-87714-186-4)

[3] (fr) SETTIS, Salvatore : L'invention d'un tableau — « La Tempête » de Giorgione, Les Éditions de Minuit, 1987 (ISBN 978-2-70731-132-0)

[4] (en) REWALD, John : The History of Impressionism, The Museum of Modern Art, (1946, 1955, 1961) 1973 p. 85 (ISBN 978-0-87070-369-0)

[1]

[2]

[3]

[4]