Amfitryon
Amfitryon (henc'hresianeg : Ἀμφιτρύων) a oa dimezet da Alkmene, a oa tad Ifikles, Herakles, ha Perimede, e mojennoù kozh Hellaz. Mab e oa da Alkaios, a oa mab da Berseüs, ha roue e oa e Tiryns.
Ar vojenn
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Preizherien Tafos
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Pa varvas e dad Perseüs eo e eontr Elektryon an hini a voe lakaet da roue en Argolis. C'hoantaat a reas Amfitryon dimeziñ da Alkmene, merc'h Elektryon, met ne fellas ket da zanvez e dad-kaer e kouskjent a-gevret ken na vije kaset an dorzh d'ar gêr da enez Tafos, a oa deuet tud anezhi da laerezh e chatal, hag o doa lazhet e vibien.
Kaset e voe Amfitryon gant Elektryon da Elis eta da adkemer ar chatal laeret ha kuzhet gant tud Tafos. Pa zistroas gant al loened e taolas ur vazh gant ul loen hag e lazhas e dad-kaer en desped dezhañ. Neuze eo Sthenelos, breur Elektryon, a harluas Amfitryon war-zigarez e oa bet muntret Elektryon gantañ, hag a voe anvet da roue e Mykenai.
Neuze e tec'has Amfitryon gant Alkmene da d-Thebai, hag eno e voe glanaet eus e dorfed gant Kreon, roue Thebai.
Chaseal al louarn
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Dial ebet ne oa bet eus marv breudeur Alkmene avat. Da Amfitryon da gas an dial da benn. Nac'h kousket gantañ a ra Alkmene keit ha ma ne vo ket graet. Hag eñ mont da c'houlenn skoazell digant Kreon. Prest e oa da sikour, eme ar roue, met a-raok e oa ret kaout an dizober eus ul louarnez. Honnezh a oa ul loen spontus, bet kaset gant Hera, pe marteze gant Dionysos, da ober freuz ha reuz war ar maez, war-dro Teumes. Ur paotr yaouank a yae ganti bep miz.
Kefalos, roue Aten d'ar poent, hag eontr Amfitryon ouzhpenn, en devoa ur c'hi-hemolc'h, Lailaps, a oa gouest da dapout ne vern peseurt preizh. Hag Amfitryon d'e amprestañ, o kinnig en eskemm un darn eus ar skrap a raio diwar-goust tud Tafos. A-benn ar fin e voe troet an daou loen e mein gant Zeus.
An dial
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Sikour a roas Kreon d'ober brezel ouzh Tafos. Gant Amfitryon e vo ivez e eontr Kefalos, Heleios, Panopeüs, ha Lokrianed. Hatoup war-du Tafos, ma oa ar roue Pterelaos o ren.
Pterelaos, hennezh a oa ur roue hag en devoa ur vlevenn aour e-kreiz e vlev, hag evit e lazhañ e oa ret troc'hañ ar vlevenn vurzhudus-se. Gwashañ pezh a oa: n'haller ket kemer e gêr-benn ma chom bev. Dre chañs en doa ur verc'h.
Ha honnezh, ar verc'h-se, Komaitho hec'h anv, a eas da droc'hañ ar vlevenn diwar benn he zad, mann nemet dre garantez ouzh Amfitryon. Evit he zrugarekaat e lazhas Amfitryon ar verc'h treitour, hag e roas an inizi d'e genvrezelourien : Kefallenia da Gefalos, hag ar re all da Heleios.
Pa zistroas Amfitryon da Dhebai, hep bezañ kemennet e oa da erruout, e kavas iskis o welout ne oa ket souezhet e wreg Alkmene ouzh e welout. Rak hi a lavar e oa ganti en noz kent, hag ouzhpenn-se o deus lidet o eured a-benn ar fin en o gwele.
Nec'het e oa Amfitryon, ma 'z eas davit an diouganer meur Tiresias. Hag ar beleg kozh da zisplegañ dezhañ e oa bet Zeus o tremen an nozvezh kent gant Alkmene, kemeret gantañ tres he fried. Gwashañ pezh zo, astennet en doa an noz, a badas kement ha teir, evit brazezañ anezhi a-zoare, ha reiñ un haroz dezhi evel mab. N'eo ket plijet Amfitryon o vezañ dogan, met plegañ da youl an doueed zo ret. Nav miz war-lerc'h setu Alkmene o c'henel gevelled: Alkides (a vo anvet Herakles diwezhatoc'hik), a zo mab da Zeus, hag Ifikles, mab da Amfitryon, ha n'eo ket ken nerzhus.
El lennegezh
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Meneget eo Amfitryon e pezhioù-c'hoari:
- Amphitruo, pezh Plautus, skrivagner latin
- Amphitryon, pezh Molière, skivagner gall, savet diwar hini Plautus e 1668
- Amphitryon, pezh John Dryden, skrivagner saoz, e 1690
- Amphitryon, pezh Kleist, skrivagner alaman e 1807
- Amphitryon 38, gant Jean Giraudoux, skrivagner gall, e 1929.