Rapunzel

Rapunzel zo ur gontadenn gant ar vreudeur Grimm, an daouzekvet e levrenn gentañ Kontadennoù Grimm, embannet e 1812.

E brezhoneg

Daou zoare brezhonek zo

an hini kentañ a zo bet savet gant Herve Seubil gKernaodour hag embannet e 1997 gant an Here,
an eil a zo bet savet gant Mark Kerrain hag embannet e 2011 gant Sav-Heol.

An anv

Raiponce a zo respouncès e Geriadur Gregor (pajenn 779), ha rabezenn ouez e Geriadur Vallée (pajenn 618), diwar Geriadur ar Ruskeg.
Ar gontadenn Rapunzel a zo bet troet gant Raiponce e galleg en embannadur 1967, un droidigezh distaolet en embannadurioù all a gav gwell mirout an anv orin. Raiponce eo an droidigezh voas evelkent er yezh-se war a hañval^[1].

Pa seller a-dost koulskoude, e weler e vez graet rapunzel en alamaneg eus div blantenn:

ar Gewöhnlicher Feldsalat (pe Valerianella locusta), a zo mâche e galleg, yalc'h ar person hervez Geriadur Vallée, ur blantenn a vez debret en hon amzer ha gounezet e Bro-Naoned ;
ar Rapunzel-Glockenblume (pe Campanula rapunculus), a zo campanule raiponce, pe rave sauvage, e galleg, pezh a glotfe a-walc'h gant rabezenn-ouez ar Ruskeg, ur blantenn a veze debret gwechall hervez doare, ha blaz kreñvik ganti, evel er gontadenn.

En doare brezhonek troet gant Herve Seubil gKernaodour e 1997 eo bet troet gant «Rabezenn-Ouez»^[2]. En doare troet gant Mark Kerrain e 2011 eo bet miret an anv orin, evel en darn vrasañ eus ar yezhoù^[3].

Orin

Dont a rafe eus ar gontadenn c'hallek Persinette, savet e 1698 gant ar skrivagnerez c'hallek Charlotte-Rose de Caumont de La Force (1654–1724) en amzer ar roue gall Loeiz XIV. Met dont a ra ar gontadenn-se eus ar gontadenn italianek Petrosinella (Parsilhennig), el levr Lo cunto de li cunti, lesanvet ivez Il Pentamerone, gant ar skrivagner napolitan Giambattista Basile er XVI^vet kantved. Met n'eo ket eus levrioù e teu kontadennoù Grimm: eus genaouioù konterien o bro e teuont.

Ar gontadenn

Ur wreg hag un ozhac'h zo o chom e-kichen ul liorzh kaer, ur voger en-dro dezhi, hag a zo d'ur wrac'h spontus. C'hoant o deus da gaout ur bugel. Savet c'hoant d'ar wreg da zebriñ "rapunzel", ur blantenn kreñv ar blaz warni. Ha setu he gwaz da vont el liorzh da gerc'hat dezhi. Goude kas dezhi ar blantenn meur a wech, setu an ozhac'h en em gavet dirak gwrac'h al liorzh. Kastizañ an den a fell d'an hini gozh, ha neuze an ozhac'h da zisplegañ e zoare. A-benn ar fin e vo lezet an ozhac'h da gemer kement a rapunzel ha ma c'hallo gant ma tegaso ar bugel dezhi diwezhatoc'h pa vo ganet. Prometiñ a ra d'an tad e raio brav d'e verc'h, ma rank an den plegañ.
Ganet ur verc'h d'ar wreg. Dont ar ra ar wrac'h d'he c'herc'hat, ha « Rapunzel» e vo anvet. Kreskiñ a ra Rapunzel, dont a ra da vout ur plac'h koant, dezhi blev melen hir rannet etre div blezhenn hir. Pa dap he daouzek vloaz eo karc'hariet eo en un tour uhel, hep dor na skalieroù. Ur prenestr zo ouzh an tour. Pa fell d'ar sorserez mont da-gaout he merc'h e lavar : « Rapunzel, diskenn da vlev din. »

Un deiz e teu ur priñs.