Niver pementadel eilrenk

El loc'honiezh pementadel e reer niver pementadel eilrenk pe niver pementadel azimutel, aroueziet dre $\ell$ ("ell"), eus unan eus ar pevar niver pementadel a zeskriv stad pementadel un elektronenn en un atomenn.
Un niver naturel null pe vuiel (0, 1, 2, 3...) eo $\ell$ , a dermen lankad fiñvad un elektronenn hag a zeskriv stumm e amestez en atomenn.

Orin

Ne dro ket un elektronenn tro-dro da graoñell un atomenn evel ma ra an Douar tro-dro d'an Heol, Ur gevreizhenn wagenn eo an amestez kentoc'h, a zo termenet gant pevar niver pementadel a zo liammet gant stadoù un elektronenn : an niver pennañ n (gremm ar wagenn), an niver eilrenk $\ell$ (lankad fiñvad ar wagenn), an niver gwarellel m_$\ell$ (tuadur ar wagenn) hag an niver spin s (c'hwel an elektronenn).

Ar fizikour Erwin Schrödinger a ziluzias ar gevreizhenn wagenn dre deir c'hevatalenn a gasas d'an tri niver kentañ, a zo kenliammet neuze. An niver pementadel eilrenk $\ell$ a zeuas war wel e rann vleinel ar gevreizhenn, diazezet war ar c'henurzhiennoù pellennek. Setu amañ penaos e vez liammet lankad fiñvad $L$ un elektronenn gant he niver pementadel eilrenk $\ell$ :

\mathbf {L} ^{2}\Psi =\hbar ^{2}{\ell (\ell +1)}\Psi

m'eo $\mathbf {L} ^{2}$ niñvader al lankad fiñvad, $\hbar$ arstalenn Planck krennet,^[1] ha $\Psi$ kevreizhenn wagenn an elektronenn.

Aesoc'h eo deskrivañ amestez un elektronenn dre $\ell$ hepken.

Is-gwiskadoù evit an niver pementadel eilrenk $\ell$
$\ell$ =	Is-gwiskad	Arouez	Muiañ niver a elektronennoù	Anv	Stumm
0	An holl	s	2	(en) sharp	Pellenn
1	An 2vet ha pelloc'h	p	6	(en) principal	Tri amestez e stumm halterioù a-lenenn gant ar bleinoù $x$ , $y$ ha $z$ (ahelioù + ha -)
2	An 3vet ha pelloc'h	d	10	(en) diffuse	Nav halter hag ur gurunenn — Gwelit ar skeudenn.
3	Ar 4vet ha pelloc'h	f	14	(en) fundamental	Gwelit kreiz linenn izelañ ar skeudenn
4	Ar 5vet ha pelloc'h	g	18		(diouganet hepken eo $\ell$ = 4)
5	Ar 6vet ha pelloc'h	h	22		(diouganet hepken eo $\ell$ = 5)
6	Ar 7vet ha pelloc'h	i	26		(diouganet hepken eo $\ell$ = 6)
Goude al lizherenn f e heulier urzh al lizherenneg, war-bouez j hag al lizherennoù a zo bet implijet dija.
An is-gwiskadoù s, p, d ha f Muiel (+) eo an takadoù glas ha leiel (-) ar re velen.

Notennoù

↑ Astalenn Max Planck : $h$ = 6,62607015 x 10^-34 J·s ; astalenn grennet : $\hbar ={{h} \over {2\pi }}=1.054\ 571\ 817...\times 10^{-34}\ {\text{J}}{\cdot }{\text{s}}$ • (fr) CGPM 2018, Résolution 1'. Kavet : 06 Ebrel 2021.

[1] Astalenn Max Planck : $h$ = 6,62607015 x 10^-34 J·s ; astalenn grennet : $\hbar ={{h} \over {2\pi }}=1.054\ 571\ 817...\times 10^{-34}\ {\text{J}}{\cdot }{\text{s}}$ • (fr) CGPM 2018, Résolution 1'. Kavet : 06 Ebrel 2021.

[1]