Festina lente

Festina lente ("Hast goustad") zo ul lavar latin a vije bet distaget gant an impalaer roman Augustus hervez an istorour roman Caius Suetonius Tranquilus.
En henc'hresianeg emañ an daou c'her-se e skrid Suetonius :

Crebro itaque illa iactabat : Σπευδε βραδέως, Ἀσφανς γἀρ ἐστ᾽ἀμείνον ή θρασὺς στρατηλάτης et: sat celeriter fieri quidquid fiat satis bene.
Alies e lavare ar c'hennlavaroù-mañ : "Hast goustad", "Gwelloc'h ur rener evezhiek eget unan hardizh" ha "Buan a-walc'h e vez graet ma vez graet mat".
– Caius Suetonius Tranquilus: De Vita Caesarum, Vita Divi Augusti, 25^[1].

Kement ha "hast goustad" e talv Σπευδε βραδέως, gant Σπευδε (Speude, "gra hast") ha βραδέως (bradeos, "goustad")^[2], kavet dindan pluenn Aristofanes (war-dro 450–385 kent JK) en e bezh Hippeîs (Ἱππεῖς), ar Varc'heion.

Brezhoneg

E brezhoneg e lavaror Hastañ goustad ! pe Hastomp goustad !, a-hend-all e ranker hastañ buan, a zo skuizhusoc'h.

Istor

Sturienn an embanner Aldo Manuzio (Aldus e latin) e oa er XV^vet kantved e Venezia, aroueziet gant un dresadenn, un delfin (buander) hag un eor, hag a veze implijet evel merk an embanner.
Ar vaot a oa arouez Cosimo Iañ de' Medici.
Sturienn konted Onslow, e Bro-Saoz, e oa ivez.

Lennegezh

Meneget eo al lavar henc'hresianek en Adagia, oberenn Erasmus (c. 1469–1536)^[3].
E 1668 e skrivas La Fontaine, er fablenn Le Lièvre et la Tortue : « "Elle se hâte avec lenteur" ».
E 1674 e lenner, dindan pluenn Nicolas Boileau, en e Art poétique, ar gwerzennoù :

Hâtez-vous lentement, et sans perdre courage,

Vingt fois sur le métier remettez votre ouvrage,

Polissez-le sans cesse, et le repolissez,

Ajoutez quelquefois, et souvent effacez.

Goethe a skrivas, en e varzhoneg Hermann und Dorothea :

Laßt uns auch diesmal doch nur die Mittelstraße betreten! Eile mit Weile! das war selbst Kaiser Augustus Devise
« Kemeromp ar wech-mañ an hent etre. Hast goustad : hennezh e oa lavar an impalaer Augustus e-unan».

Sonerezh

Festina lente, anv un oberenn gant ar sonaozour estoniat Arvo Pärt, e 1988.

Traoù all

C'hoari

Eile mit Weile (lavar Goethe) eo an anv alamanek bet roet d'ur c'hoari anavezet evel Hâte-toi lentement e Suis, krouet diwar ar Parcheesi italian, deuet diwar ar Pachisi, damheñvel ouzh ur c'hoari alaman all, Mensch ärgere Dich nicht, pe ivez ouzh al ludo.

Eurier

E Suis e vez graet eurieroù en anv ar merk Festina. Brudet eo bet ar skipailh marc'houarnerien a rede en anv-se, e Tro Bro-C'hall dreist-holl.

Ti

Un ti anvet Festina lente zo e Krakow, e Pologn.

Krennlavaroù kar

E saozneg

More haste, less speed, "Muioc'h a vall, nebeutoc'h a dizh".
Haste makes waste, "Diwar vall e teu moc'herezh"

En italianeg

Chi va piano va sano, e va lontano, "Neb a ya goustad a ya yac'h, hag a ya pell".

Skeudennoù

An delfin hag an eor, a veze implijet da aroueziañ al lavar abaoe amzer Henroma, a oa ivez merk an embanner Aldus.
Baot an tiegezh Medici, murlivadur er Palazzio Vecchio, e Firenze.
E-touez arouezioù skol-veur Salamanca, e Spagn.
Eurier Festina.

Pennad kar

Listennad lavaredoù latin‎

Liammoù diavaez

Notennoù

[1] (la) Skrid Suetonius

[2] Troidigezh ar c'hrennlavar

[3] Skrid Erasmus troet e saozneg.

[1]

[2]

[3]