Friedrich Engels

Eus Wikipedia
Friedrich Engels
den
Reizh pe jenerpaotr Kemmañ
Rann eusKarl Marx and Friedrich Engels Kemmañ
Bro ar geodedouriezhRouantelezh Prusia Kemmañ
Anv e yezh-vamm an denFriedrich Engels Kemmañ
Anv-bihanFriedrich Kemmañ
Anv-familhEngels Kemmañ
Deiziad ganedigezh28 Du 1820 Kemmañ
Lec'h ganedigezhBarmen Kemmañ
Deiziad ar marv5 Eos 1895 Kemmañ
Lec'h ar marvLondrez Kemmañ
Doare mervelabeg naturel Kemmañ
Abeg ar marvkrign-bev Kemmañ
TadFriedrich Engels Kemmañ
MammElisabeth Franziska Mauritia van Haar Kemmañ
Kompagnun(ez)Mary Burns Kemmañ
Yezh vammalamaneg Kemmañ
Yezhoù komzet pe skrivetalamaneg, saozneg Kemmañ
Yezh implijet dre skridalamaneg Kemmañ
Tachenn labourprederouriezh Kemmañ
Bet war ar studi eUniversity of Berlin Kemmañ
Lec'h labourBremen, Manchester Kemmañ
Strollad politikelCommunist League Kemmañ
Relijiondizoueegezh Kemmañ
Partner in business or sportKarl Marx Kemmañ
Oberenn heverkThe Communist Manifesto, The German Ideology, Socialism: Utopian and Scientific Kemmañ
Diellaouet gantInternational Institute of Social History Kemmañ
Ezel eusInternational Workingmen's Association Kemmañ
Darvoud-alc'hwezNazi book burnings Kemmañ
Statud e wirioù aozerAr gwirioù aozer ne dalvezont ket ken Kemmañ
Documentation files atSAPA Foundation, Swiss Archive of the Performing Arts Kemmañ
Friedrich Engels (1820-1895)

Friedrich Engels, ganet d'an 28 a viz Du 1820 e Barmen (Alamagn) ha marvet e Londrez d'ar 5 a viz Eost 1895, a zo ur prederour hag un teorisian sokialour alaman. Brudet eo e vignoniezh gant Karl Marx.

Buhez[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Engels en e yaouankiz

Ganet ez eo Friedrich Engels en ur familh amerzhourien. E dad en doa a oa deuet da binvidik dre kemer perzh e greanterezh ar gwiaderezh.

E 1838 e rankas Engels kuitaat lise Elberdfeld lec'h ma oa war e studi evit abegoù familh. Neuze e labour en ur gevredigezh armerzhel e Bremez. Hag e keit-se e krog da studiañ en un doare don ar brederouriezh. Tostaat a ra kalz eus prederouriezh Hegel, a skede war ar brederouriezh Alaman er mare-se.

E 1842 en em stalias Engels e Bro-Saoz, e Manchester. Eno e labour en ur gevredigezh c'hreantel en doa e dad lodennoù enni. Aze ez eo e embann e 1845 Stad ar c'hlasad labourus e Bro-Saoz.

E-kerzh ar memes bloavezh e kemer perzh er gazetenn stagdennoù bro-c'hall-alamagn, skriverezet hag embannet gant Karl Marx e Pariz. Kejañ a ra Engels gant Marx evit ar wech kentañ e 1844 ha dizoleiñ a reont o deus ar memes sell, ken e tivizont kenlabourat a dostoc'h. Goude ma vije bet skarzhet Marx eus Bro-C'hall, en em staliont e Belgia, lec'h m'eo ar c'hreñvañ ar frankiz diskouezh e soñjoù keñveriet gant broioù all Europa.

E miz gouere 1845 e tegas Engels Marx da vro Saoz. Eno e kej gant Marie Burns, ul labourerezh Iwezhonad. Tremen a raio dibenn e vuhez ganti. Ar maouezed-se eo o dije bountet er fiñv Chartrismek. Rak nebeut goude e kej gant unan eus pennoù ar fiñv : George Harney.

Distreiñ a ra Marx hag Engels da Vrusel e miz Genver 1846. Eno e savont ur greizenn kenskrivañ kommunour, gant ar pal unaniñ lodennoù disheñvel Europa. Awenet gant komzoù Marx hag Engels, lig-ar-re-just, aozadur sokialour, a gemm da lig kommunour.

Meur a wech e rankas Engels hag e vignon Marx tec'hout ha cheñch bro

Diwar goulenn al lig kommunour e krog Marx e 1847 da skrivañ a zivoud priñsipoù kommunour Engels. An oberenn-se a vo echuet e 6 sizhunvezh ha skrivet e doare da reiñ ar priñsipoù kommunour oberiabl d'an holl. Manifesto ar trollad kommunour ez eo. Embannet e vez dre guzh e miz c'hwevrer 1848.

Goude dispac'hoù 1848 e vez skarzhet Engels ha Marx eus Belgia. E Kologn en em staliont neuze. Hag ur gazetenn nevez a embannont : Ar gazetenn Rhenan.

Engels a gemer perzh birvidik e dispac'h alaman 1848. Eñ zo o labourat evit emsav Elberfeld. Emganniñ a ra e pradeier Badn a-enep d'ar brusianed e kerzh miz even ha miz eost 1849. Skoazell-kamp ez eo da August Willich, mestr argad, leader an arme dipac'hour a Vaden-Palatinat.

E 1849 e rank Engels a Marx kuitaat ar vro ha mont da Londrez.

An dilennidi prusiad a lak gwask war r saozon da skarzhañ an daoù zen, met ar c'hentañ ministr Lord John Russell a ro dezho ur respont negativel. Gant degasadennoù arc'hantel Engels e vev familh Marx. Paour int da neuze.

A-benn sikour arc'hantiñ Marx e kav Engels ul labor dindan kazel e dad e Manchester. Adloc'hañ a ra evit mont da Londrez e 1870. Dedennet ez eo gant ar benelouriezh. Gwelet a ra neuze fall an dimeziñ : evel ur mestroni eus ar paotr war ar plac'h

Azalek 1864 e stourm e touez ar c'hentañ etrevroadel beteg he zileizhadur e 1876.

Embann a ra da heul Sokialouriezh utopik ha sokialouriez skiantel e 1880. Goude marv Marx e 1883 e stroll e vrouilhedoù a benn ma vefe asur embannadur al levrennoù II ha III eus an oberenn Ar c'hevala. Kemer a ra ivez e karg embannadur ha troidigezh testennoù all c'hoazh eus dorn Marx. Labour a ra ivez a unanadur ar strolladoù labourer Marxour disheñvel e touez an Eil etrevroadel.

Mervel a ra e Londrez e 1895, hep bugel ebet.

Diwar e skridoù pouezus, e stourm kommunour, e labour embann testennoù pouezus Marx ez eo diskouezet Engels evel un dave meur eus ar gommunouriezh. Koulskoude, embannadur an dornskridoù a orin o deus diskouezet e oa bet kemmet skridoù Marx gant Engels a-raok ar moullañ, betek cheñch ster a-wechoù.

N'en deus Friedrich Engels lezet bugel ebet war e lec'h