Amprevanoniezh : diforc'h etre ar stummoù
TjBot (kaozeal | degasadennoù) D r2.7.2) (Robot ouzhpennet: jv:Entomologi |
|||
| Linenn 60: | Linenn 60: | ||
[[Rummad:Istachennoù al loenoniezh]] |
[[Rummad:Istachennoù al loenoniezh]] |
||
[[Rummad:Amprevanoniezh]] |
[[Rummad:Amprevanoniezh]] |
||
[[ar:علم الحشرات]] |
|||
[[az:Entomologiya]] |
|||
[[ba:Энтомология]] |
|||
[[be:Энтамалогія]] |
|||
[[be-x-old:Энтамалёгія]] |
|||
[[bg:Ентомология]] |
|||
[[bn:কীটবিজ্ঞান]] |
|||
[[bs:Entomologija]] |
|||
[[ca:Entomologia]] |
|||
[[co:Entomologia]] |
|||
[[cs:Entomologie]] |
|||
[[cv:Энтомологи]] |
|||
[[cy:Entomoleg]] |
|||
[[da:Entomologi]] |
|||
[[de:Insektenkunde]] |
|||
[[dv:އެންޓޮމޮލޮޖީ]] |
|||
[[en:Entomology]] |
|||
[[eo:Entomologio]] |
|||
[[es:Entomología]] |
|||
[[et:Entomoloogia]] |
|||
[[eu:Entomologia]] |
|||
[[fa:حشرهشناسی]] |
|||
[[fi:Entomologia]] |
|||
[[fr:Entomologie]] |
|||
[[fur:Entomologjie]] |
|||
[[gl:Entomoloxía]] |
|||
[[gu:કીટ વિજ્ઞાન]] |
|||
[[haw:Kālaiʻelala]] |
|||
[[he:אנטומולוגיה]] |
|||
[[hi:कीटविज्ञान]] |
|||
[[hr:Entomologija]] |
|||
[[hu:Entomológia]] |
|||
[[hy:Միջատաբանություն]] |
|||
[[id:Entomologi]] |
|||
[[io:Entomologio]] |
|||
[[is:Skordýrafræði]] |
|||
[[it:Entomologia]] |
|||
[[ja:昆虫学]] |
|||
[[jv:Entomologi]] |
|||
[[ka:ენტომოლოგია]] |
|||
[[kn:ಕೀಟಶಾಸ್ತ್ರ]] |
|||
[[ko:곤충학]] |
|||
[[la:Entomologia]] |
|||
[[lt:Entomologija]] |
|||
[[lv:Entomoloģija]] |
|||
[[mr:कीटकशास्त्र]] |
|||
[[ms:Entomologi]] |
|||
[[my:ကိမိလဗေဒ]] |
|||
[[nl:Entomologie]] |
|||
[[nn:Entomologi]] |
|||
[[no:Entomologi]] |
|||
[[oc:Entomologia]] |
|||
[[os:Энтомологи]] |
|||
[[pl:Entomologia]] |
|||
[[pt:Entomologia]] |
|||
[[ro:Entomologie]] |
|||
[[ru:Энтомология]] |
|||
[[sco:Entomology]] |
|||
[[sh:Entomologija]] |
|||
[[si:කෘමි විද්යාව]] |
|||
[[simple:Entomology]] |
|||
[[sk:Entomológia]] |
|||
[[sl:Entomologija]] |
|||
[[sr:Ентомологија]] |
|||
[[sv:Entomologi]] |
|||
[[ta:பூச்சியியல்]] |
|||
[[tet:Entomolojia]] |
|||
[[tg:Энтомология]] |
|||
[[th:กีฏวิทยา]] |
|||
[[tl:Entomolohiya]] |
|||
[[tr:Entomoloji]] |
|||
[[uk:Ентомологія]] |
|||
[[ur:حشریات]] |
|||
[[vi:Côn trùng học]] |
|||
[[war:Entomolohiya]] |
|||
[[zh:昆虫学]] |
|||
[[zh-min-nan:Khun-thiông-ha̍k]] |
|||
Stumm red eus an 3 Ebr 2013 da 02:40
An amprevanoniezh a zo ur skourr eus al loenoniezh a zo e bal studiañ an amprevaned.
Istor an amprevanoniezh[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Kregiñ a ra an amprevanoniezh gant Aristoteles (-384/-322) hag a zispartias al loened gwad enno (Enaimaed) diouzh ar re all (Anaimaed). An amprevaned (Entomaed) a oa unan eus ar 4 familh a yae d'ober an Anaimaed hervezañ.
Er XVIvet kantved e labouras Ulisse Aldrovandi (1522-1605) war rummatadur al loened hag e renkas an amprevaned diouzh o lec'h-bevañ (douar pe dour) ha diouzh niver ha stumm o favioù hag o eskell.
Gant Jan Swammerdam (1637-1680) e voe savet an oberenn gentañ a blede gant korfadurezh an amprevaned.
Carl von Linné (1707-1778) a rummataas an amprevaned e 9 urzhad, diouzh stumm o eskell :
- Koleoptered, eskell diadreñv gwarezet gant an eskell diaraok a ya d'ober ur seurt gouhin kalet (sk. Buoc'hig-doue)
- Orthoptered, eskell eeun (sk. Kilhog-raden)
- Hemiptered, eskell diadreñv kroaziet ha hanter-guzhet (sk. Pugnez)
- Lepidoptered, eskell goloet gant skant (sk. Balafenn)
- Nevroptered, eskell nervennek (sk. Debrer-merien)
- Hymenoptered, eskell liammet div-ha-div (sk. Gwenan)
- Diptered, div askell (sk. Kelien)
- Thysanoptered, eskell gant pempilh (sk. Trips)
- Aptered, diaskell (sk. Laou)
E 1736 ec'h embann Réaumur (1683-1757) Mémoires pour servir à l'histoire des insectes hag a vo a bouez bras en amprevanoniezh.
Lamarck, e 1800, a ginnigas un termenadur evit sklaeraat petra eo an amprevaned. Tost a-walc'h eo e dermenadur ouzh an hini implijet gant an amprevanoniourien a-vremañ.
Jean Henri Fabre (1823-1915) zo brudet evel skiantour, skrivagner hag arvester ouzh an amprevaned. Lakaet eo Fabre e-touez tadoù etologiezh an amprevaned. Deskrivañ a reas e arnodennoù hag e evezhiadennoù en e Souvenirs entomologiques.
Hec'h implijoù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Meur a implij a vez graet diwar ar c’helenn skiantel-mañ :
- ekologiezh
- gounezerezh ha gwezegouriezh
- kleñved ar plant
- stourm ouzh an amprevaned gwaster (dre louzeier kimiek pe dre ar stourm biologel)
- greanterezh (produadur al louzeier-amprevaned, gwarez ar boued hag ar prenn)
- medisinerezh
- medisinerezh lezennel (evit diskoachañ eurioù ar marvoù hag an abeg anezho)
- sevel tiez (stourm ouzh an amprevaned debrer)
- stourm ouzh an amprevaned arvevat (arvevadouriezh) hag ouzh ar re a zegas kleñvedoù bilim
Liammoù diavaez[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- Diazez-stlenn HYPPZ an INRA diwar-benn an amprevaned gwaster
- [1] Lec'hienn war buhez an amprevaned (e saozneg)
- Office pour les insectes et leur environnement
- http://www.abacq.net/insecta/ INSECTA, Istor an amprevaned (e galleg)
Levrlennadur[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- Michel Lamy : Les insectes et les hommes, emb. Albin Michel Sciences, 1997