Kabilia

Pelec'h emañ Kabilia.

Lec'hiet eo Kabilia (Tamurt n Leqbayel e kabileg) e biz Aljeria (en Afrika an Norzh), e-kichen ar Mor Kreizdouarel. Ul lec'h meneziek-tre eo.

Poblañs

Anv Kabilia a deufe eus ar ger arabeg 'al-quabila' hag a dalvez kement ha 'meuriad'. 6 490 776 a dud a vev en holl e Kabilia. 25 257 km² eo Kabilia.

E 1871, e oa bet un emsavadeg gant ar Gabiled a-enep d'ar C'hallaoued ha neuze e oa bet rannet Kabilia e div lodenn gant ar C'hallaoued : norzh Kabilia a veze anvet ganto Kabilia Veur ha su Kabilia, Kabilia Vihan. Ur bern Kabiliz a vev e diavaez Kabilia, peurliesañ en Europa, alies e Bro-Chall.

Traoù all da c'houzout

Brezel ar panelloù e Kabilia

E Kabilia e vez komzet Kabileg pe tamazight (hag a zo berbereg), arabeg Aljeria hag ar galleg.

Bez' ez eo ar c'hêrioù pennañ Bejaia, Tizi Ouzou, Bouira, Bourmedes, Bordj-Bou-Arreridj, Jijel, Setif.

Gêr-stur Kabilia a zo « A nerrez wala a neknu » hag a dalvez kement ha « Kentoc'h terriñ eget plegañ ». (Hini Breizh : Kentoc'h mervel eget bezañ saotret).

E-pad brezel Algeria (eus 1954 betek 1962), e oa bet Kabilia e-kreiz ar brezel-se, abalamour d'ar struj hag a c'holo anezhi. Tu a oa da soudarded an FLN da guzhat diouzh o enebourien.

Kabilia Veur

Kabilia Veur a zo lec'hiet e Kabilia, e norzh Algeria. Norzh Kabilia eo. Kêr vrasañ Kabilia Veur eo Tizi Ouzou. 5 084 374 a dud a zo o vevañ e Kabilia Veur ha 135 088 e Tizi Ouzou. Ar menez brasañ a zo menez Lalla-Khadidja hag a zo 2308 m ennañ. Kabilia Veur a zo un dachenn hag a oa anvet a-raok gant ar Kabiliz kozh « Tamawya taqbaylit » hag a dalvez kement ha « Kevredad Kabilia ». Komzet e vez eno ar c'habileg, ur rannyezh eus ar berbereg pe tamazight.

Rannet eo Kabilia Veur ha Kabilia Vihan gant menezioù Djurdjura, e traonienn ar Soumam, ur stêr hag a echu er mor Kreizdouarel, e-kichen porzh Beija (hag a dalvez goulaouenn-goar). Kabilia Veur a ya eus kêr Thenia betek Tigzirt. E norzh traonienn ar Soumam eo.

Diforc'het e vez Kabilia Veur diouzh Kabilia Vihan gant he menezioù uhel hag a 'n em astenn, eus an Norzh betek ar Su, eus ar mor Kreizdouarel betek menezioù ar Djurdjura. E Kabilia Veur e vez kavet tri menez pouezus :

• Er biz, betek ar mor, e vez kavet menez Tamgout, 1278 m uhelder ennañ.
• Er Su, e vez kavet menezioù an Atlas (2308m uhelder).
• Etre an daou, e vez kavet menez kozh Agawa, hag a zo 800 m uhelder. War ar menez-se emañ Tizi Ouzou.

Kabilia Vihan

Kêr vrasañ Kabilia Vihan a zo Bejaia hag a vez lesanvet « Bgayet n Lejdud » (« Bejaia ar re gozh »). 1 406 402 a dud a vev e Kabilia Vihan ha 177 988 a vev e Bejaia. Komzet e vez eno kabileg ivez met un tammig bihan disheñvel diouzh yezh Kabilia Veur. E kabileg e vez graet eus Kabilia Vihan « Tamurt wadda » hag a dalvez kement ha « Bro ar Su », peogwir emañ e Su traonienn ar Soumam. Ar menez uhelañ eno a zo menez Eponim hag a zo 2004 m uhelder. Kabilia Vihan a zo brasoc'h eget Kabilia Veur.

Gweledvaoù

Gweledeva Bejaïa. Tu a zo da welet war ar Estreget ar mor hag a vez gwelet e skeudenn-se ar mor hag a zo tro-dro da Gabilia Kabilia evel gweledva met, ar menezioù a vez gwelet kalz.