Ralf Iañ Gwadel
Ralf Iañ Gael pe Ralph[1] Gael pe Guader ( Wader e saozneg) (a-raok 1042–war-dro 1096), a voe aotrou Monforzh ha Gwazel, gwaz dindan dug Breizh, ha kont Norfolk ha Suffolk.
Perzh a gemeras en Emsavadeg ar Gonted a-enep Gwilherm ar Bastard.
Buhez
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Ralf Gael a oa saoz ha breizhat. Ganet un tamm a-raok 1040 e Hereford.
Mab e oa da « Ralph Stalre » pe « Ralph l'Écuyer » (en saozneg : Ralph the Staller, pe Ralph the Englishman) († 1069), aotrou Gael. "Ralph stalre" a oa Radulfus Anglicus en aktoù duged Breizh en hanterenn gentañ an XIvet kantved, ha dreist-holl diazezadur Abati Sant Jorj e Roazhon : Radulphus Anglicus en un donezon graet gant an dug Alan III Radulphi Angli en 1032[2]. Anvet e voe da gont Norfolk en 1067, goude Aloubadeg Bro-Saoz.
E dad a oa bet kuzulier gant ar roue saoz Edward ar C'hofesour, hag a eas a-du gant Gwilherm an Alouber. Dimezet e oa da Agatha, c'hoar d'ur perc'henn bras e Norfolk[3].
Hêrezh
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Degouezhout a reas dezhañ baroniezh Gael, er gwalarn da Roazhon hag er c'hreisteiz da Zol, hag enni, en amzer-se, Montfort ha Montauban, un daou-ugent parrez en holl[4].
En Bro-Saoz, dre hêrezh pe dre digant ar gurunenn, en doe douaroù bras en Norfolk, hag ivez en Suffolk, Essex, Hertfordshire, hag e kontelezhioù all moarvat.
A-raok 1075
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]En 1065, edo gant Konan II pa lakaas seziz war Riwallon Dol, aotrou Dol, en e gastell e Komborn. Perzh a gemeras en aloubadeg Bro-Saoz e 1066 gant Gwilherm Normandi, war un dro gant aotrouien all a Vreizh,
En 1069 e voe trec'h war ar Vikinged a oa deuet da ober freuz ha reuz e Norfolk ha kemeret Norwich.
En 1070 e voe anvet da gont Norfolk, Suffolk ha Cambridge gant ar roue Gwilherm.
Dimeziñ hag emsavadeg
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- Gwelout ar pennad emsavadeg ar gonted .
Dimeziñ a reas da Emma Hereford, merc'h da Guillaume FitzOsbern, 1añ kont Hereford.
Nac'h a eure ar roue asantiñ d'an eured hag en em sevel a eure Ralf en 1075, gant e vreur-kaer Roger de Breteuil, 2vet kont Hereford, ha Waltheof, kont Huntingdon, da ziskar ar roue. Fall avat e troas an traoù ganto : tennet e voe digantaén e zouaroù ha kestell e bro-Saoz, tec'hel a rankas da Vro-Danmark ma c'houlennas skoazell digant Knut, mab d'ar roue Sven II Danmark. Distreiñ a reas da Vro-Saoz gant 200 lestr, met echu e oa an emsavadeg, ma rankas distreiñ da Vreizh.
Ar gontas a chomas e kastell Norwich e-pad tri miz, ken na voe aotreet da vont kuit dic'hloaz gant he soudarded. Roet e voe dezho 40 deiz evit kuitaat ar rouantelezh. Mont a reas ar gontez da vreizh da c'hortoz he fried.
Levrlennadur
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- André Chédeville et Noël-Yves Tonnerre, La Bretagne féodale, XIe-XIIIe siècle, Ouest-France Université, Rennes (1987), (ISBN 2737300142).
Notennoù
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- ↑ pe Randulf, Randolf, Ranulf, Raoul
- ↑ Mémoires pour servir de preuves à l'histoire de Bretagne Dom Morice Tome I Col 369,371,373
- ↑ Hervez ar gronikenn angl-ha-saoz AD1075 "Ralph a oa breizhat a-berzh mamm, met e dad hag a oa Ralph e anv a oa saoz anezhañ."
- ↑ D. C. Douglas, William the Conqueror, Londres, 1964, p. 231.
Liammoù diavaez
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- (en) Konted Norfolk
- (en) Ralf Gael en Domesday Book
- (en) [1] Kronik angl-ha-saoz