Pladenn Nebra
Pladenn Nebra, pe : pladenn neñvel Nebra zo ur gantenn arem a zo war-dro 32 cm he zreuzkiz.
Goloet eo gant ur verglenn c'hlas hag arouezioù aour : gwelet e vez da skouer ar pezh a seblant bezañ an heol pe al loar en he c'hann, ul loargresk ha stered (ar Pleiadezed sur a-walc'h).
Taolennadur koshañ bolz an oabl e vefe pladenn Nebra.
Dizouaret eo bet ar bladenn e miz Gouere 1999 e Nebra e Saks-Anhalt (Alamagn). Eus -1600 kent JK e vije, da lavaret eo oadvezh an Arem (etre henoadvezh an Arem ha krennoadvezh an Arem).
Miret eo e mirdi rannvroel ar ragistor Halle (Saks-Anhalt).
Dizoloadenn hag amzeriadur
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Dizoloet eo bet ar bladenn, a-gevret gant traoù all, gant furcherien guzh. Adkavet eo bet war-lerc'h en ur marc'had etrebroadel a hendraoù.
Er penn kentañ e soñje da henoniourien a zo e oa bet graet gant ur falser bennak, ar pezh a voe dislavaret gant ar c'harbon-14. Dizoloet e voe ivez e teue an arem eus gwazhennoù Alpoù Aostria a servije e-pad oadvezh an arem.
Mod all e voe adkavet klezeier ha kelc'hioù-brec'h eus an oadvezh-se. A-drugarez dezho e voe posupl brasjediñ pe oad e oa.
Istor kantenn Nebra
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Pevar frantad a c'heller merzout e savidigezh ar bladenn :
|
1. Er penn kentañ e oa al loargann (pe an heol (?); a-gleiz), al loargresk (a-zehou). A-us dezho e weler steredeg ar Pleiadezed. |
|
2. War-lerc'h e voe ouzhpennet div wareg aour, a-gleiz hag a-zehou. 82° eo ment ar gwaregoù, ar pezh a ziskouezfe splann ar c'horn etre lec'hiadur ar c'huzh-heol da vare goursavioù-heol an hañv hag ar goañv e led al lec'h (51° N). |
|
3. Ouzhpennet e voe al lestr-heol erfin (en diaz). |
|
4. Hiziv an deiz : war an tu kleiz e vank gwareg an dremmwel. |
Displegadenn skiantel
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]A-drugarez da zizoloadenn ar bladenn e c'hellomp anavezout spisoc'h gouiziegezh steredoniel anEuropeaned en oadvezh an arem.
 Goursav-heol an hañv : lec'hiadur ar c'huzh-heol (a-dreñv menez Brocken). |
 Deroù an nevezamzer (hag an diskaramzer) : lec'hiadur an heol (41° a-zehou dezhañ emañ menez Brocken). |
 Goursav-heol ar goañv : lec'hiadur ar c'huzh-heol (82° a-zehou dezhañ emañ Menez Brocken). |
Pouezus e oa ar ouiziegezh-se evit an haderezh : ambroug a ra ar Pleiadezed al loar nevez a-us an dremmwel d'an 10 a viz Meurzh (an haderezh) ha d'ar 17 a viz Here (fin an eost (?)).
Hervez Rahlf Hansen, steredoniour e planetariom Hamburg, e servije ar bladenn ivez da jediñ padelezh ar bloaz.
Un dalvoudegezh relijiel he dije bet ar bladenn ivez (lestr-heol).
Gouiziekoc'h e oa steredoniourien Europa ar mare-se eget ar pezh a veze kredet betek-henn eta. Ret e oa gortoz ur skrid babilonian ar VIvet kantved evit kaout un diskouezadur ken splann.