Johannesburg

Johannesburg eo kêr vrasañ Suafrika, kêr-benn proviñs Gauteng, hini binvidikañ ar vro. E rannvro Transvaal emañ.
Ha n'eo ket unan eus teir c'hêr-benn ar vro, kavout a reer an eskemmdi hag al lez vonreizhel. Gwelet e vez evel ur greizenn armerzherezh a-bouez (kenwerzh aour ha diamant, obererezhioù arc'hant ...).

4 milion a dud zo o chom er gêr, ha tost da 8 milion er veurgêr.

Douaroniezh ha hin

Lec'hiet eo e 1650 metr a uhelder. Klouar eo an amzer e-pad an deiz (war-dro 28° da 30° en hañv ha 10° da 20° er goañv), yen eo avat e-pad an noz (ur 15° bennak en hañv ha betek dindan zero er goañv).
Emañ en un 50 km bennak e su Pretoria, kêr-benn velestradurel ar vro.

Istor

Gerdarzh

Dont a ra eus an anv nederlandek Johannes ha -burg da lavaret eo bourc'h. N'ouzer ket gwall vat eus peseurt Johannes zo kaoz avat, pe Stephanus Johannes Paulus Kruger brudet dindan an anv Paul Kruger, prezidant ar Republik, pe Christiaan Johannes Joubert, ar besprezidant, pe Johannes Meyer, pe c'hoazh Johann Rissik, ar pennenseller kentañ.

Berranvioù ha lesanvioù zo bet roet dezhi : Joburg, J'burg, The Wild City ha Jozi. E anv zoulouek eo eGoli, hag a dalv « kêr an aour » (dre ar saozneg).

Kêr an aour

Liammet eo ledañ ar gêr gant dizoloadenn an aour e 1886. Kresk a ra neuze buan-kenañ. Krouet eo ur yalc'h an dalvoudoù (ar Johannesburg Stock Exchange) adal 1887.
Postadurioù bras diloc'h er bloavezhioù 1930 (savadurioù Art déco) hag er bloavezhioù 1970 (skrapoù-oabl) en deus kemeret perzh e diorren ar gêr.

He annezidi

73 % eus ar boblañs a zo du, 16 % a zo gwenn, 6 % a zo hiron ha 4 % azian (en o zouez Indianed). 42 % eus an annezidi zo dindan 24 bloaz.
An ngunieg eo ar yezh muiañ komzet (34 %), ha war-lerc'h ar sothoeg (26 %), ar saozneg (19 %) hag an afrikaaneg (8 %).
7 % eus ar boblañs zo distudi, 29 % deusouto zo diplomet eus an eil derez (high school) ha 14 % deusouto en deus studiet er skol-veur.
Al lodenn vrasañ eus an dud en em zisklêr kristen (53 %) ha 24 % a zo dizoue pe supozer. 14 % a zo en ilizoù afrikan a bep seurt, 3 % a zo muzulmaned, 1 % a zo yuzevien hag 1 % all a zo hindoued.

He c'harterioù

11 rannvro velestradurel a zo enni hiziv an deiz :

Rannvro 1 : Diepsloot, Kya Sand
Rannvro 2 : Midrand, Ivory Park
Rannvro 3 : Bryanston, Douglasdale, Fourways, Randburg, Sandton, Strijdompark, Sunninghill, Woodmead
Rannvro 4 : Northcliff, Rosebank, Parktown
Rannvro 5 : Roodepoort, Constantia Kloof, Northgate
Rannvro 6 : Doornkop, Soweto, Dobsonville, Protea Glen
Rannvro 7 : Alexandra, Wynberg, Bruma
Rannvro 8 : Inner City
Rannvro 9 : Johannesburg South, City Deep, Aeroton, Southgate
Rannvro 10 : Meadowlands, Diepkloof
Rannvro 11 : Orange Farm, Ennerdale, Lenasia

Amos Masondo eo he maer, eus strollad an ANC. E dilennadegoù ar gêr d'ar 1añ a viz Meurzh 2006 ez eas ar maout gant an ANC gant 62% eus ar mouezhioù (136 kador), hag ouzhpenn un drederenn deuzouto d'an Emglev Demokratel (59 kador).
En norzh emañ ar c'harterioù kran, en o zouez Melrose, Four ways, Rivonia hag ar greizenn aferioù e Sandton.
Er mervent emañ an township Soweto (SOuth WEst TOwnship) hag a zo a-ziwar-lerc'h an apartheid.

Niver a dud e takadoù kêrel Johannesburg hervez an niveradeg d'an 09/10/2001 :

takad kêr	poblañs kêr e 2001
Johannesburg	894 715
Soweto	772 148
Orange Farm	163 778
Roodeport	147 308
Alexandra	139 484
Meadowlands	128 460
Randburg	123 109
Sandton	118 259
Ivory Park	103 371
Diepklof	93 638
Diepsloot	47 494
Midrand	28 500
Rabie Ridge	22 193
Tshepisong	20 271
Ebony Park	16 206
Poortjie	9 469
Mayabuye	8 864
Wheeler's Farm	7 948
Klipfontein View	3 144
Vlakfontein	821
Kempton Park	685
Hollad JOHANNESBURG	2 855 379

mammenn : benveg Superweb :interactive stats SA.

Armerzh

N'eo ket ar mengleuzioù gennad pennañ ar c'horn-bro ken. Diorren ar servijoù hag an aerborzh etrebroadel en deus lakaet Johannesburg da vezañ ur geoded pouezus evit ar c'henwerzh afrikan ha bedel. Tolpad Johannesburg (Gauteng) a dalvfe 40 % eus PDK Suafrika.

37 % eus ar boblañs oberiant zo dilabour (91 % deusouto zo du). 19 % a labour e tachenn ar servijoù ha 18 % e tachenn an arc'hant.

Touristerezh

Johannesburg zo ur gêr dañjerus, he c'hreiz-kêr da skouer. Disurentez vras zo abaoe penn-kentañ ar bloavezhioù 1990.

Al lec'hioù da vezañ gweladennet gant an douristed eo mirdi an apartheid, park tematek Gold Reef City ha karterioù Sandton ha Randburg. Ret eo menegiñ ivez Soweto, an township, e lec'h e vez kavet Mandela House Museum ha Hector Petersen Memorial Monument.

Aveadurioù sport

Stad rugby brudet Ellis Park a zo e Johannesburg. Gourfenn trede kip rugbi ar bed oa bet eno e 1995. Aet e oa ar maout gant ar springboks a-enep an All-blacks. Nelson Mandela, prezidant du kentañ ar vro, en doa roet e-unan an trofe d'ar c'habiten suafrikan Francois Pienaar. Un arouez vras e oa pa oa an apartheid o paouez echuiñ. Brasaet eo bet evit gourfenn Kib vell-droad ar bed 2010 dalc'het d'ar Sul 11 a viz Gouere.

Gevelliñ

Tud liammet gant ar gêr

Peter Abrahams, romantour saoznek ganet e 1919
Robyn Orlin, korollourez dañs a-vremañ, ganet er gêr-mañ e 1955
J.R Rotem produour amerikan

Liammoù diavaez

(en) Lec'hienn ofisiel Johannesburg