Etimologiezh
Un danvez pennad eo ar pennad-mañ ha labour zo d'ober c'hoazh a-raok e beurechuiñ.
Gallout a rit skoazellañ Wikipedia dre glokaat anezhañ.
Ar c'herdarzhadurezh, pe an etimologiezh, eo studi istor ar gerioù, da lavaret eo o ereadur adal o stumm hag o arver a-vremañ betek ar stad koshañ anezho a c'haller testeniekaat.
Orin ar gerioù
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Dont a ra ar ger gerdarzhadurezh, a zo ger + tarzh + -adurezh, drevezadenn eus ar ger kembraek geirdarddiad.
Ar ger etimologiezh a zeu eus al latin etymologia, ger kevrennek savet diwar ar henc'hresianek étumos (ἔτυμος) « gwir » ha -logia (-λογια) (tennet eus lógos « prezeg, poell »), dre ar galleg étymologie.
Ar gerdarzh
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Stumm orin ar ger eo ar gerdarzh, a vez kemmet goude un emdroadur en e zistagadur peurliesañ, hag un emdroadur en e ster alies-mat, dreist-holl pa vez estren orin ar ger. Alies a-walc'h e vez kavet ar gerdarzh er yezh vammenn.
Un trede doare eo an nevezc'heriañ, da lavaret eo ar goveliañ gerioù nevez en ur yezh evit bastañ da ezhommoù nevez : un nevezc'her eo ar brezhoneg poellgomz (Daveoù a vank), a zo bet goveliet evit treiñ ar ger saoznek smartphone ; diwar gwriziennoù estren e vez nevezc'heriet, evel er galleg téléphone (gregach têle "pell" + phônê "mouezh, son"), pe diwar gwriziennoù a zo er yezh dija, evel pellgomz (pell + komz).
Ar soniadoniezh (Daveoù a vank), a bled gant ar sonioù, hag ar steroniezh(Daveoù a vank), a bled gant ar ster, eo an daou hent a heulier evit kavout gerdarzh ar ger-mañ-ger.
Gant ar skridoù koshañ e vez skoret an enklaskoù, ha gant an enrolladennoù ivez abaoe ma'z eur bet gouest da enrollañ sonioù.
Emdroadur ar sonioù
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]A-viskoazh ez eus tremenet gerioù eus un eil yezh d'eben, ha techet eo ar yezhoù da azasaat kement ger a zegemeront ouzh o doare dibar da zistagañ ar vogalennoù hag ar c'hensosennoù.
Da skouer, al latin petra "maen" a roas an anv-badez Pêr e brezhoneg. Ne c'halle ket Petra chom evel ma oa en abeg d'ar ger brezhoneg "petra" ; diwar levezon ar stumm gallek Pierre /pjɛr/ e teuas "Pêr", hag en abeg da daol-mouezh kreñv ar brezhoneg ne c'halled ket distagañ /'piɛr/ e-lec'h /pjɛr/ ; Pezr eo bet ar stumm brezhonek koshañ neuze, dre steudiadur /i/ ha dre emdroadur an /t/ latin e /z/ hervez lezennoù distagadur ar brezhoneg, kent bezañ Pêr /pɛ:r/, an tired-kognek o verkañ dre skrid ar /z/ a zo aet da get, koulz hag astenn ar vogalenn /e/ en abeg d'ar steuziadur-se end-eeun.[1]
Ur skouer all zo gant ar ger gallek jamais, /ʒamɛ/, a zo troet da "james" /'ʒãməs/ e brezhoneg : pouezet ez eus bet war ar silabenn gentañ, hag astennet ar vogalenn, hervez boazioù ar brezhoneg.
Emdroadur ar sterioù
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Boutin d'ar galleg éventuellement ha d'ar saozneg eventually eo ar ger latin eventus "degouezh" hogen disheñvel eo ar sterioù hervez ar yezh : kement ha "diouzh an degouezh" e talvez éventuellement, pa dalv eventually kement hag "en diwezh".
Notennoù
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- ↑ An hevelep emdroadur a weler gant /s/ e galleg : maistre > maître /mɛtʀ/, mesme > même /mɛm/, teste > tête /tɛt/, an /s/ o treiñ da vut bewech, pa veze distaget gwechall.