Gwelet an tarzh evit Gallaoueg

{{LabourAChom|skeudenn=Yezhoù breizh bzg ha gallo.svg|diwar-benn=yezhoù [[Breizh]]}}
{{Yezh|anv=Gallaoueg
|anveyezh=Galo
|skeudenn=[[Skeudenn:Yezhoù Frañs.svg|frameless|center|upright=1.2]]
|broiou=[[Breizh]]
|rannved=[[Europa]]
|komzet=etre 29 060 (ist. 1999) ha 200 000 (ist. 2008, 2013)
|renkadur=goude 100
|livfamilh=Indezeuropek
|familh=[[Yezhoù indezeuropek]]
*[[Yezhoù romanek]]
**[[Yezhoù gallo-romanek]]
***[[Yezhoù oil]]
****'''Gallaoueg'''
|akademiezh=[[Institut du Galo]]
|urzh=[[Yezh SVO|SVO]]
}}Ur [[yezh romanek]] komzet e Breizh eo ar '''gallaoueg''' (''gallo'' pe ''galo'' er yezh-se), hag unan eus [[yezhoù oil]] [[Breizh-Uhel]]. Komzet e vez en [[Il-ha-Gwilen]], el lodenn vrasañ eus al [[Liger-Atlantel]] hag e reter ar [[Mor-Bihan]] hag [[Aodoù-an-Arvor]]. E vevenn gornôg eo hini ar [[brezhoneg]]va, a-hed ul linenn etre [[Plouha]] ha [[Gwenrann]]. Amsklaer eo e vevenn reter rak ur c'hendalc'h yezhel zo etre holl [[yezhoù oil]]. Yezhourien zo a soñj dezho ez a perzhioù ar gallaoueg pelloc'h eget bevennoù Breizh istorel, betek bevennoù [[Torosad Arvorig]].

N'eus kenemglev ebet da zispartiañ ar pezh a zo ur yezh hag ar pezh a zo ur rannyezh hag alese ez eus alioù disheñvel diwar-benn natur ar gallaoueg. Ur rannyezh eus ar galleg eo hervez lod tra m'eo unan eus yezhoù oil hervez lod all kenkoulz hag ar galleg. Goude ma oa chomet ur yezh komzet dreist-holl eo bet studiet ar gallaoueg er Skol-Veur ha klasket ez eus bet skoueriekaat e reizhskrivadur. Un nebeud levrioù gallaouek a vez embannet bep bloaz. Kontrol d'ar brezhoneg avat n'eo ket ken kozh-se al luskad evit lakaat ar yezh war wel, daoust ma vez komzet muioc'h-mui anezhañ ha ma'z a war-raok he bezañs er vuhez publik. Anavezet eo bet evel unan eus ''yezhoù Breizh'' gant kuzul-[[rannvro Breizh]] e [[2004]].

N'eo ket kar ar gallaoueg d'ar [[brezhoneg]]. [[Yezhoù indezeuropek]] int o-daou, met ur [[Yezhoù keltiek|yezh keltiek]] eo ar brezhoneg tra m'eo ar gallaoueg ur [[Yezhoù romanek|yezh romanek]], diskennet diouzh al [[latin]]. Dont a ra hec'h anv eus ar brezhoneg ha pa ne vije ket bet implijet nemeur betek nevez zo. Goude ma ve kavet dismegañsus gant emsaverien ar gallaoueg, e-tro 60% eus an dud a gomz ar yezh a sell outi evel ur parlant "''patois"'' diouzh an enklask sokioyezhoniel kaset da benn gant ar Rannvro e 2018.

Nevez-krouet eo bet ar ger ''gallaoueg'' e brezhoneg, e-kreiz an {{XXvet kantved}} ; a-raok e veze lavaret ''[[galleg]]'' {{daveoù a vank}}.

==Termenadur==
===Anvioù===
Implijet a reer hiziv an deiz ar ger '''galo''' er yezh-se. Dont a ra eus ar brezhoneg ''gall'' a oa bet implijet diwar-benn an estrañjourien, pe ar re na gomzont ket brezhoneg, ha dreist-holl evit ar re a gomz ur yezh romanek, diwar ur wrizienn geltiek.<ref>{{fr}} Claude Bourel, ''Dictionnaire de gallo'', Rennes, Rue des Scribes, 2004</ref> An hevelep ger a gaver e [[gouezeleg Skos]], ''gall'', a dalvez "estrañjour", ha dreist-holl "Skosad ne gomz ket gouezeleg" ha "den eus Su Bro-Skos", da lavaret eo e-lec'h ma komzer [[skoteg]] kentoc'h.<ref>{{gd}} [https://www.faclair.info/ Am Faclair Beag] « Gall : Foreigner, stranger, especially a native of the south of Scotland or a Scot that cannot speak Gaelic. »</ref> Diwar ar brezhoneg '''gallez''' e teu an anv-gwan benel '''Gallèz''' (''gallèse'' e [[galleg]]). Meur a stumm all zo meneget gant an [[Trésor de la langue francaise]] e galleg : "gallot", "gallec", "gallek", "gallais", "gallic" pe "gallou" c'hoazh, ouzhpenn d'ar ger benel "gallote". Ar yezh eo zo meneget gant anvioù-se met ivez an dud a zo o chom e [[Breizh-Uhel]].<ref>{{fr}} "[https://www.cnrtl.fr/definition/gallo Gallo]" in [[Trésor de la langue française]]</ref>

Implijet e oa bet an termen-se gant [[brezhoneg]]erien da gentañ neuze, ha neket gant ar c'hallaouegerien. Kavet e oa bet gant [[Henriette Walter]] e veze implijet a-viskoazh gant 4% eus ar gomzerien en [[Aodoù an Arvor]] hepken e [[1986]]. Un drederenn anezho a soñje e oa ur ger disprizius zoken. "Patois" a veze lavaret gant an dud kentoc'h.<ref>{{fr}} Henriette Walter, Le français d'ici, de là, de là-bas, Le livre de poche, 2000, p. 113</ref> N'eo nemet nevez zo eta e oa bet kroget d'ober stankoc'h gant ar ger '''gallo''', goude ma vefe testeniekaet dre skrid abaoe [[1358]].<ref name="Trehel-Tas">{{fr}} Nathalie Trehel-Tas, Parlons gallo : Langue et culture, L'Harmattan, 2007, 140 p. (ISBN 978-2-296-03247-7, BNF 41045853)</ref>

Gant ar yezhoniour Alan-Joseph Raude e oa bet goveliet keal ar '''britto-roman''' e galleg e [[1978]] da bellaat diouzh ar ger ''patois'' ha da ziskouez eo ur yezh romanek komzet gant [[Bretoned]].<ref name="LerayLorand">{{fr}} Christian Leray et Ernestine Lorand, Dynamique interculturelle et autoformation : une histoire de vie en Pays gallo, Paris, L'Harmattan, coll. « Défi-formation », 1995, 385 p. (ISBN 2-7384-3377-4, BNF 35779104</ref> Hervezañ n'eo ket dereat ar ger ''patois'' (a c'heller tostaat ouzh ar brezhoneg ''trefoedaj'') dre ma ra anv eus ur rannyezh e dalc'h ur yezh a "sevenadur" : ur meizad sokiologel eo ha n'eo ket ur meizad yezhoniel.<ref name=LerayLorand/> Hervez Jean-Paul Cheveau e c'hell ar ger ''patois'' bezañ implijet evit n'eus forzh peseurt yezh eus [[Frañs]] ha n'eo ket galleg. Nac'het eo neuze o identelezh d'ar yezhoù-se.<ref name=LerayLorand/> Daoust m'eo ur ger disprizius e c'hell bezañ implijet ar ger ''patois'' hep dismegañs gant ar c'hallaouegerien goshañ.

=== Renkadur ===
Ur yezh eus familh ar yezhoù romanek eo ar gallaoueg. N'eo ket divert eus ar galleg standard ha n'eo ket "galleg saout" e-giz ma vez klevet a-wechoù. Dont a ra eus emdroadur al [[latin]] a veze komzet gant an dud en [[Impalaeriezh roman]] da heul [[brezel Galia]] ha trec'h ar [[Romaned]]. Levezonet eo bet gant ar [[galianeg]] a veze komzet en takad-mañ a-raok c'hoazh, pe c'hoazh gant an [[norseg]], yezh ar [[Vikinged]], hag ar [[brezhoneg]] e [[Breizh-Uhel]] evel-just, pa oa stank ar vrezhonegerien eno a-raok ma kilas ar vevenn yezhel etrezek ar c'hornôg.

Renket eo ar gallaoueg e-touez ar [[yezhoù oil]], un hollad yezhoù en em astenn war norzh [[Frañs]]. E-kichen ar gallaoueg e kaver un aridennad yezhoù a vez start dispartiañ an eil diouzh eben a-wechoù, deuet holl diwar al latin ha levezonet gant ar [[yezhoù germanek]] dre ar [[frankeg]]. E-touez ar yezhoù-se e kaver ar [[pikardeg]], an [[normaneg]], ar [[galleg]], al [[loreneg]] hag yezhoù all c'hoazh.<ref name=Abalain/>

Evel ar yezhoù oil all n'eo ar gallaoueg na [[henc'halleg]], nag un trefoedaj eus ar galleg modern. Elfennoù boutin a gaver etre an div yezh (levezon ar frankeg er c'heriaoueg hag en ereadurezh, koll ar renad rejim-rener, koll ar sonioù-diwezhañ...). Emdroet eo ar gallaoueg abaoe an [[Henamzer]] asambles gant ar yezhoù romanek all, hag adalek ar [[Krennamzer|Grennamzer]] e c'heller komz eus ''henc'hallaoueg''.<ref>{{fr}} {{Liamm web|url=https://archive.wikiwix.com/cache/index2.php?url=http%3A%2F%2Fwww.cndp.fr%2Fcrdp-rennes%2Fcrdp%2Fcrdp_dossiers%2Fdossiers%2Fgallo%2Flangue%2Fidees%2Fancien.htm#federation=archive.wikiwix.com|titl=Le gallo n'est pas de l'ancien français [diell]|oberour=CRDP Rennes|liamm oberour=http://www.cndp.fr/crdp-rennes/crdp/crdp_dossiers/dossiers/gallo/langue/idees/ancien.htm|lennet d'=an 12 a viz Mae 2022}}</ref> Dre ma ne oa ket skoueriekaet an henc'halleg ha tost an div yezh e c'helle skriverien ar Grennamzer implijet troiennoù o rannvro en o zestennoù. Roudennoù henc'hallaoueg a lenner e testennoù gallek [[Dugelezh Breizh]] hag e [[Breizh-Uhel]] neuze.<ref name=Machonis>{{fr}} Peter A. Machonis, ''Histoire de la langue : Du latin à l'ancien français'', University Press of America, 1990, 261 p. ({{ISBN|978-0-8191-7874-9}}), p. 149</ref><ref>{{fr}} {{Liamm web|url=https://archive.wikiwix.com/cache/index2.php?url=http%3A%2F%2Fwww.cndp.fr%2Fcrdp-rennes%2Fcrdp%2Fcrdp_dossiers%2Fdossiers%2Fgallo%2Forale%2Flegendes.htm#federation=archive.wikiwix.com|titl=Contes et Légendes [diell]|oberour=CNDP Roazhon|lennet d'=an 12 a viz Mae 2022}}</ref>

Un tamm levezon en deuz bet ar [[brezhoneg]] war ar gallaoueg dre ma'z int komzet war takadoù tost an eil d'egile ha dre m'int bet komzet war takadoù mesk-ha-mesk gwechall. Amprestet e oa bet un nebeud gerioù da skouer. Implij araogennoù evel verboù-skoazell a zeuje eus un orin keltiek koshoc'h avat. Keñveriet e oa bet an darempred etre an div yezh ouzh hini [[gouezeleg Skos]] hag ar [[skoteg]].<ref>{{fr}} Henriette Walter, ''L'aventure des langues en Occident : Leur origine, leur histoire, leur géographie'', Robert Laffont, 2013, 476 p. ({{ISBN|978-2-221-12192-4}})</ref> Koulskoude, stadan a ranker eo chomet dister a-walc'h roud ar brezhoneg war ar gallaoueg. Kentoc'h eo ar brezhoneg en deus amprestet gerioù e-leizh digant ar gallaoueg hag ar galleg mesk-ha-mesk.

{| class="wikitable centre" cellpadding="4"
|+ Keñveriañ gant yezhoù all.
|-
! Gallaoueg (yezh oil)
! [[Normaneg]] (yezh oil)
! [[Poateveg]] (yezh oil)
! [[Pikardeg]] (yezh oil)
! [[Toureneg]] (yezh oil)
! [[Galleg]] (yezh oil)
! [[Okitaneg]] (yezh oc)
''Skrivet gant an norm klasel''
! [[Brezhoneg]] ([[Yezhoù keltiek|yezh keltiek]])
|-
|style="background: #f9f9f9; "|

Le monde vienent su la térre librs tertous e s'ent'valent en drets e dignitë. Il lou apartient d'avaer de la réson e de la conscience e il ont de s'ent'enchevi conme feraen dés freres.

|style="border: 1px #aaa solid;background: #f9f9f9; "|

Touos les houmes nâquissent libes et parêles dauns leus taête et en dreits. Il ount byin de l'obiche et de l'ingamo et deivent faire d'aveu leus prochan coume si ch'teit pour yeus.

|style="border: 1px #aaa solid;background: #f9f9f9; "|

Le munde trtouts avant naeçhu libres trtouts parélls den la dégnetai é den lés dréts. L'avant de l'aeme é de la cunsience é le devant coméyà e trtouts fratrnaument.

|style="border: 1px #aaa solid;background: #f9f9f9; "|<br>
Tous ches ètes humains is sont nès libes et égals in dignitè et pi in droéts. Is sont dotès d’roaison et pis d'conschienche et pis is doévtte foaire ches uns invers ches eutes dins un esprit d’fratérnitè.

|style="border: 1px #aaa solid;background: #f9f9f9; "|

Tertos les houms naissont libĕrs, ansement is aont les meimĕs dreits e la meimĕ dighnitaiy. Is aont coumĕ dounaison ieun antendouerĕ e ieunĕ airzon e is deivont s'ajidair les ieuns les outĕrs coumĕ des frairĕs.

|style="border: 1px #aaa solid;background: #f9f9f9; "|

Tous les êtres humains naissent libres et égaux en dignité et en droits. Ils sont doués de raison et de conscience et doivent agir les uns envers les autres dans un esprit de fraternité.

|style="border: 1px #aaa solid;background: #f9f9f9; "|

Totes los èssers umans naisson liures e egals en dignitat e en dreches. Son dotats de rason e de consciéncia e se devon comportar los unes amb los autres dins un esperit de fraternitat.

|style="border: 1px #aaa solid;background: #f9f9f9; "|
Dieub ha par an eil d'egile eo ganet an holl dud, koulz evit a sell ouzh o gwirioù hag o dinded. Skiant ha koustiañs zo dezho ha rankout a reont bevañ an eil e-ser egile en ur spered a vreudeuriezh.

|}

== Douaroniezh ==
===Takad ar yezh===
[[Restr:Langues d'oïl Simoni-Aurembou.svg|thumb|Kartenn [[yezhoù oil]] hervez Marie-Rose Simoni-Aurembou.]]
Start eo termeniñ resis gorread yezh ar gallaoueg. Splann e oa an harz gant ar brezhoneg betek ar [[bloavezhioù 1950]] dre m'eo un harz etre div yezh eus div familh disheñvel, [[yezhoù romanek]] evit ar gallaoueg ha [[yezhoù keltiek]] evit ar brezhoneg. Adalek ma oa diskaret plas ar gallaoueg hag ar brezhoneg er gevredigezh n'eo ket ken splann an traoù : n'eo ket bet erlec'hiet ar brezhoneg gant ar gallaoueg e giz gwechall ha gounezet en deus ar brezhoneg tachenn e kêrioù bras Breizh-Uhel dreist-holl. Diaesoc'h eo lakaat war wel ur vevenn resis etre ar gallaoueg hag ar yezhoù oil all dre m'emañ perzh eus ur c'hendalc'h yezh. Kustum eur da vevenniñ ar yezhoù-se diouzh harzoù hengounel ar broioù istorel, met ne glot ket atav gant ar gwirvoud yezh.<ref name="Chauveau">{{fr}} Jean-Paul Chauveau, Évolutions phonétiques en gallo, Paris, Centre national de la recherche scientifique, coll. « Sciences du langage », 1989, 293 p. (ISBN 2-222-04281-X, BNF 35063635)</ref> Lod eus ar skiantourien a ziazez o bevennoù war ar broioù istorel, oc'h arlivañ an harzoù avat. Waltcher von Wartburg, Hans-Erich Keller ha Robert Geuljans a laka bevenn ar gallaoueg a-hed harzoù Breizh er reter, en ur lakaat hanternoz Añjev e takad ar gallaoueg ouzhpenn<ref>{{fr}} Walther Wartburg, Hans-Erich Keller et Robert Geuljans, ''Bibliographie des dictionnaires patois galloromans : 1550-1967'', Librairie Droz, coll. « Publications Romanes et Françaises », 1969, 376 p. (ISBN 978-2-600-02807-3)</ref>. Hervé Abalain a laka da glotañ tachenn ar gallaoueg gant Breizh-Uhel ivez, hag a laka bandennoù-nes ar Mayenne hag ar Maine-et-Loire ouzhpenn<ref name="Abalain">{{fr}} Hervé Abalain, Le français et les langues historiques de la France, Jean-Paul Gisserot, 2007, 317 p. (ISBN 978-2-87747-881-6)</ref>. Strollañ a ra ar gallaoueg en isfamilh yezhoù oil ar c'hornôg asambles gant an añjeveg, an normaneg ha yezhoù ar Maine<ref name=Abalain/>.

Start eo bevenniñ ar gallaoueg abalamour m'eo diaes kartennaouiñ yezhoù oil ar c'hreiz, a zo minorelaetoc'h c'hoazh dre m'int stanket etre Pariz ha yezhoù oil anavezetoc'h evel an normaneg hag ar gallaoueg. Skiantourien zo a soñj dezho ez eus un takad kreiz e gwalarn Frañs hep bevennoù splann etre ar yezhoù.<ref name="GarabatoBoyer">{{fr}} Carmen Alén Garabato et Henri Boyer, Les langues de France au XXIe siècle : vitalité sociolinguistique et dynamiques culturelles : [communications du colloque des 8 et 9 décembre 2006 organisé à l'Université Paul-Valéry], Paris, Harmattan, 2007, 304 p. (ISBN 978-2-296-03767-0), p. 204-205</ref> Hervez Marcel Cohen, da skouer, eo ar Maine un takad amsklaer m'eo mesket gallaoueg, añjeveg hag orleaneg, hep bevenn etre an teir yezh-se.<ref>{{fr}} Marcel Cohen, Regards sur la langue française, Société d'Édition d'Enseignement Supérieur, 1950</ref> Hervez Marie-Rose Simoni-Aurembou n'eus nemet rannyezhoù oil, en o zouez ar gallaoueg, ha n'eus ket kement-se a ziforc'hioù etre "rannyezhoù oil" all. Bevennet eo ar gallaoueg gant bevennoù Breizh neuze nemet er Su ma'z a ar poateveg betek al [[Liger]].<ref name=GarabatoBoyer/>

Skiantourien zo a bella diouzh bevennoù ar broioù da glask lakaat bevennoù diazezet war fedoù-yezh hepken. Diwar al levezonoù e-keñver ar c'heriaoueg e stroll Jean-Paul Chauveau ar gallaoueg gant an añjeveg ha yezh ar Vezven en un takad bras anvet "broioù ar c'hornôg" rannet e tri zakad : kornôg, gant Aodoù an Arvor, Mor-Bihan ha kornôg Il-ha-Gwilen ; reter gant ar Sarthe, ar Vezven ha reter an Il-ha-Gwilen ha su gant al Liger-Atlantel hag ar Maine-et-Loire. Abeg zo bet kavet en doare-se da vevenniñ avat, dre ma eneber ivez norzh al Liger, tostoc'h da yezh ar Vezven, ouzh su al Liger, tostoc'h d'ar poateveg.<ref>{{fr}} Gabriel Guillaume et Jean-Paul Chauveau, Atlas linguistique et ethnographique de la Bretagne romane, de l'Anjou et du Maine, CNRS, 1975, p. 5</ref> Ha n'eus ket bet termenet gantañ ur vevenn-yezh resis etre gallaoueg ha poateveg : al Liger an hini eo ar ra an disparti, kontrol d'ar pezh zo meneget a-us.<ref>{{fr}} Jean-Paul Chauveau, Le gallo : une présentation, vol. 2, Section de celtique, Faculté des lettres de Brest, Université de Bretagne occidentale, 1984, p. 154</ref>

bevennoù yezhoù Breizh hag ar rannvroioù-nes hervez skiantourien disheñvel :
<gallery mode="packed">
Restr:Gallo Abalain.svg|Hervez [[Hervé Abalain]].
Restr:Gallo Chauveau.svg|Hervez Jean-Paul Chauveau.
Restr:Gallo Bonnaud.svg|Hervez [[Pierre Bonnaud]].
Restr:Gallo Simoni-Aurembou.svg|Hervez Marie-Rose Simoni-Aurembou.
</gallery>

====Bevenn etre ar gallaoueg hag ar brezhoneg====
Splann e oa an harz etre ar gallaoueg hag ar [[brezhoneg]] dre m'int disheñvel-mik o-daou. An istorour [[Pierre-Michel-François Chevalier]] en doa keñveriet an harz-se gant moger Sina e [[1845]] zoken.<ref name="AbalainBR">{{fr}} Hervé Abalain, Histoire de la langue bretonne, Paris, Jean-Paul Gisserot, 2000 (1re éd. 1995), 127 p. (ISBN 2-87747-523-9, BNF 37109740)</ref> E [[1952]] e oa bet treset ar vevenn-se gant [[François Gourvil]] etre [[Plouha]], e bae [[Sant-Brieg]] ha [[stêr Penerv]] e [[gourenez Rewiz]]. Tremen a rae ar vevenn dre [[Senven-Lehard]], [[Kintin]], [[Mur (kumun)|Mur]], [[Sant-Jelan]], [[Regini (kumun)|Regini]] ha [[Sulnieg]] etre an daou boent-se hervez Gourvil.<ref name=AbalainBR/> Stabil a-walc'h e oa bet ar vevenn-se a-hed mare ar [[krennvrezhoneg|c'hrennvrezhoneg]] (1100-1650) hag erlec'hiet e oa bet ar brezhoneg gant ar gallaoueg e-lec'h m'en doa kilet. E gourenez [[Gwenrann]] en doa kilet ar brezhoneg buanoc'h en {{XIXvet kantved}} hag en {{XXvet kantved}}, met erlec'hiet e oa bet gant ar galleg kentoc'h, heñvel diouzh an hini a oa komzet e Breizh-Izel gant ar vrezhonegerien hag o bugale pa oa bet dilezet ar yezh e-kreiz an XX{{vet}} kantved.

Er Grennamzer Uhelañ e oa bet cheñch-dicheñch ar vevenn-se, gant un takad bras etre bevenn Gourvil hag ar Gwilen ma veze komzet an div yezh, alies mat ar brezhoneg evel yezh an uhelidi en takadoù reterañ.

====Bevenn etre ar gallaoueg hag ar yezhoù oil nes====
[[Restr:Continuum nord-ouest.svg|250px|thumb|dehou|Kendalc'heg yezhoù oil ar gwalarn, diskouezet amañ gant variezon ar fonem [ɛ] e-barzh <haie> (''a'', ''è'', ''é'', ''éï'' hag all). E gwenn ez eus takadoù e-lec'h ma n'eo ket bet dastumet ar ger.]]
E reter ar gallaouegva e klever [[yezh ar Vezven]], [[añjeveg]] (an daou-mañ o vezañ perzh eus ar memes kendalc'heg hag ar gallaoueg), an [[normaneg]] ha [[poateveg]] er su. E familh [[yezhoù oil]] emañ an holl yezhoù-se, derevet-holl eus al [[latin]]. Start eo sevel bevennoù yezh etrezo hag alies-mat e vezont bevennet kentoc'h gant ar broioù istorel. Ur [[kendalc'heg yezh|gendalc'heg yezh]] an hini eo, da lavaret eo e cheñchont tamm-ha-tamm a seurt ma c'heller en em gompren etre amezeien tost a-raok en em gavet dirak yezhoù disheñvel penn-da-benn, met diaes eo kompren unan eus ar memes kendalc'heg a vev pelloc'h. Kendalc'heg ar yezhoù oil zo lec'hiet etre bevenn reter ar [[brezhoneg]]va er c'hornôg ha [[Belgia]], [[Elzas]] hag [[Alamagn]] er reter m'en em gav tal-ouzh-tal gant yezhoù germanek. Tamm-ha-tamm e tremener eus ar gallaoueg da barlantoù ar Vezven, d'an [[normaneg]], da yezh Champagn, d'ar [[pikardeg]] hag all. Ne glot ket ar bevennoù yezh hag ar bevennoù melestradurel.<ref name=Chauveau/>

Splann eo skouer ar ger "hiziv" da skeudenniñ ar gendalc'heg-se. Lavaret a reer ''anae'' gant ar brasañ eus ar c'hallaouegerien tra ma implijer ''anui'' e reter [[Breizh-Uhel]], a-hed ar Vezven hag er [[Maine-et-Loire]], ur ger a glever ivez en [[añjeveg]] hag en [[normaneg]]. En [[Ernée]], er Vezven, e klever ''anae'', heñvel d'ar gallaoueg. Er gendalc'heg-se neuze eo aes d'ar c'hallaouegerien kompren ha komz gant un añjeveger bennak, met ne c'hello ket kompren unan bennak a gomz ur yezh pelloc'h er gendalc'heg, da skouer ur [[walloneg]]er.<ref>{{fr}} Philippe Blanchet, Introduction À la Complexité de L'enseignement Du Français Langue Étrangère, Peeters Publishers, 1998, 253 p. (ISBN 978-90-429-0234-3)</ref>

===Variezonoù ha rannyezhouriezh===
N'eo ket aes strollañ variezonoù ar gallaoueg e rannyezhoù, dre ma cheñchont diouzh an elfennoù choazet d'o diforc'hañ. Da skouer, ma kemerer ar raganvioù-diskouezañ e kont e c'heller lakaat an takadoù-se war-wel :
* Stumm [[Il-ha-Gwilen]] : ''le sien'' (g.), ''la siene'' (b.) ;
* Stumm [[Aodoù an Arvor]] : ''lu'', ''li'' (g.), ''lë'', ''yelle'' (b.) ;
* Stumm [[Mor-Bihan]] : ''le ci'' (g.), ''la celle'' (b.) ;
* Su al [[Liger-Atlantel]] a ra evel ar [[poateveg]] : ''qho-la'' (g.), ''qhelle-la'' (b.).<ref>{{fr}} Patrik Deriano, Grammaire du gallo, Label LN, 2005, 457 p. (ISBN 978-2-915915-08-2)</ref>

Ma kemerer ar [[fonologiezh]] e kont e c'heller dispartiañ tri zakad disheñvel :
* An norzh ([[Roazhon]], [[Sant-Maloù]], [[Sant-Brieg]]), e-lec'h m'eo aet ar silabennoù diwezhañ hogozik da get : [ɛw], diwar ''chatèo'' zo aet da [ɛ] tra m'eo aet [aw] eus ''journau'' da [a]. [aj] eus ar gerioù gourel evel ''travail'' zo aet da [a]. En takad-mañ e klever diftongennoù disheñvel etre an unander hag al liester : ''un chapë'', ''des chapiao''.
* Ar c'hreiz ([[Mor-Bihan]], [[Gwenrann]], Bro-Vaez) e-lec'h m'eo mouezhiet [t] da [d] hag e-lec'h ma klever [u] e plas [o].
* Ar su ([[Bro-Raez]], [[Gwiniegi Naoned]]), tost ouzh ar poateveg, e-lec'h ma klever dibennoù an amzer-gevrennek tremenet e [aj] e plas [ə], an [s] mouzhiet da [z], an [u] e dibenn ar gerioù aet da [ø], kensonennoù-dibenn mouezhiet, ar strollad [lj] distaget [j] ha diftongenn ebet.<ref>{{fr}} {{Liamm web|url=https://web.archive.org/web/20070928010557/http://www.maezoe.com/francais4.htm|titl=Le GALLO, la langue britto-romane [diell]|lennet d'=ar 6 a viz Even 2022}}</ref>

[[Restr:Pluriel gallo.svg|200px|thumb|dehou|Liester ar ger "tog" diouzh ar rannvroioù]]

N'eo ket aes dispartiañ an takadoù diouzh an doareoù da zistagañ : meur a zisoc'h a c'heller en em gavet ganto. Da skouer, ar ger ''moi'' gallek a glot gant [ma] kostez Roazhon, [maj] e Liger-Atlantel ha [me] pe [mɛ] a-hed bevenn ar brezhoneg, met n'eo ket gwir evit an holl c'herioù. Takad an [ɛ] a ya pelloc'h er reter er ger ''voir'', hag ar gerioù a glot gant ar galleg ''voisin'' ha ''boire'' a c'heller distagañ [vejzɛ̃] ha [bejʁ] pe [vajzɛ̃] ha [bajʁ].<ref name=Jouin>S. Jouin, « Communauté et diversité en Pays Gallo », Cahier des Annales de Normandie, 1983, p. 165-182</ref>

Dibenn an anvioù-verb e ''-er'' a ziskouez doareoù all da zispartiañ an takadoù. Dre vras e vezont distaget [ə] e gallaoueg (''manjë'' evit "debriñ", a glot gant ar galleg ''manger'')<ref>Gerioù galleg a zo bet lakaet da zave amañ dre m'eo ar galleg yezh vrudetañ kendalc'heg ar yezhoù oil</ref>, war-bouez en [[aber al Liger]] ha kostez ar [[Manche]] e-lec'h ma tistager evel e galleg. Tro-dro da [[Kankaven|Gankaven]] ha [[Kerc'haoueg]] e tistager [aj]. Met disheñvel eo an traoù evit an anvioù-gwan-verb hag an anvioù-boutin a echu e <-é> e galleg (evel ''mangé'', ''blé''). E lec'hioù zo, evel [[Abarrez]], e cheñch ar mod da zistagañ an anv-gwan-verb diouzh ma vez implijet gant ar verb bezañ pe gant ar verb kaout. ''Blé'' (e galleg), eus e du, a lavarer ''blé'', ''blë'', ''byé'', ''byë'', ''byè'', ''byëy'' pe ''byay'' diouzh ar vro. Nevez zo eo deuet ar soniad [l] war-glev e gallaoueg, hag e norzh ar vro pe e Bro-Roazhon, dindan levezon ar galleg en deus graet d'un toullad gerioù bezañ staonekaet e gallaoueg.<ref name=Jouin/>

An diforc'hioù e distagadur ar gerioù a ra d'un nebeud gerioù cheñch penn-da-benn, evel er ger "labous". Ar stummoù ''oazé'', ''oazéo'', ''oézë'', ''ouézéo'' ha ''ouéziao'' a glever war-bouez en un takadig e gwalarn [[Roazhon]] ma klever ur [g] e deroù ar ger : ''gaziao''. Moarvat e oa deuet ar soniad [g]-se d'en em zizober eus un [[hiatus]] ha distagañ aesoc'h. Gallout a reer soñjal ivez er mod ma oa aet an [w] keltieg da [g] gant ar yezhoù latin (''waspa'', lastez, en deus roet ar galleg ''gaspiller''). Tro-dro da [[Gwened|Wened]] e lavarer ''pichon'', diwar al [[latin]] ''pippione'', en deus roet ar [[brezhoneg]] ''pichon'' hag ar galleg ''pigeon''.<ref name=Jouin/>

==Istor==
===Gwriziennoù latin, keltiek ha germanek===
Ar strollad yezhoù koshañ a gaver roudoù anezho er pezh a zo [[Breizh]] bremañ zo ar [[yezhoù keltiek]]. Deuet diwar emled ar [[Kelted|Gelted]] en [[Henamzer]] adalek an {{VIIIvet kantved}} pe diwar yezhoù komzet e gwareg ar meurvor atlantel<ref>{{en}} Barry W. Cunliffe, John T. Koch, ''Celtic from the West: Alternative Perspectives from Archaeology, Genetics, Language, and Literature'', Oxbow Books, 2010, {{ISBN|184217410X}}, {{ISBN|9781842174104}}, 384 p</ref>, e oant komzet gant pobloù disheñvel evel ar [[Riedoned]] hag an [[Namneted]].<ref name=Trehel-Tas/> Stag e oa o c'homzoù ouzh ar [[galianeg]] ha liammoù kreñv o doa gant an [[inizi predenek]], un devezh pell war vor hepken.<ref name=FleuriotOrigines>{{fr}} Léon Fleuriot. Les origines de la Bretagne. Paris, Payot, 1980. In-8°, 355 p</ref> Breizh a-vremañ eo al lodenn gornôgañ eus ur c'hevread pobloù anvet [[Arvorig]] gant [[Kaezar]]. Aloubet e voe ar vro gant ar [[Republik Roma|Romaned]] adalek [[-56|56 a-raok J.K.]] ha romanelaet e voe tamm-ha-tamm, muioc'h e lec'hioù zo eget e lec'hioù all. Daoust ma weler villaoù (kenkizoù) un tamm e pep lec'h, kêrioù mod Roma pe uzinoù ''garum'' (kostez [[Douarnenez]])<ref>{{fr}} Patrick Galliou, ''Les Ossismes, Peuple de l'Occident gaulois'', [[Coop Breizh]], 2014, 484 p</ref> e soñjer ne oa bet degemeret al [[latin]] nemet gant uhelidi ar vro<ref name=Trehel-Tas/> tra ma talc'he ar brasañ eus an dud da gomz [[galianeg]] betek deroù ar {{VIvet kantved}}, dreist-holl war ar maez hag el lec'hioù poblet distank. Latin a veze komzet stankoc'h gant kumuniezhioù zo e bro an Osismed zoken, e-giz ma weler gant an anv [[Montroulez]], marteze etre [[Karaez]] hag [[ar Fouilhez]]<ref name=FleuriotOrigines/>

P'en em gavas ar [[Brezhoned|Vrezhoned]] eus an tu all d'ar mor adalek ar {{IVe kantved}} (met stankoc'h adalek ar {{Vvet kantved}}) o doa kavet ur vro romanekaet evit darn, kristeniekaet er c'hêrioù, met e lec'h ma veze komzet c'hoazh kalzik ar galianeg a oa ken tost d'o [[predeneg|fredeneg]] ma c'helle an div boblañs en em gompren. Aes a-walc'h eo bet dezho en em staliañ er vro<ref name=AbalainBR/> ha krouiñ rouantelezhioù bihan, rannet a-wechoù etre ar c'hevandir hag [[Enez Vreizh]], evel [[Kerne]] pe [[Domnonea]].<ref name="Pelletier">{{fr}} Yannick Pelletier, Une histoire de la Bretagne, Jean-Paul Gisserot, 1991, 127 p. (ISBN 978-2-87747-074-2)</ref>

Kreñvoc'h e oa an elfennoù roman e [[Roazhon]] hag e [[Naoned]]. Adalek fin ar {{Vvet kantved}} e oant bet aloubet o-daou gant ar [[Franked]] a oa deuet da vezañ mestr war [[Galia]], asambles gant an tiriadoù er reter d'ar [[Gwilen]] ha [[Gwened]] (e-pad ur mare). Kreñv a-walc'h e oa ar sevenadur latin kostez [[Sant-Brieg]] ivez ha da c'houde e chome forzhik douaroù e daouarn pennoù bras frank.<ref>Evel Beppolen, meneget gant [[Gregor Teurgn]] en e ''Istorioù''</ref> Liesseurt e oa pobladur [[Arvorig]] e-pad kantvedoù kentañ ar Grennamzer neuze, gant ar [[Brezhoned|Vrezhoned]] deuet eus [[Enez Vreizh]] mesket buan gant ar boblañs c'halianek, kêrioù ha lec'hioù resis latinekaet muioc'h hag uhelidi germanek er reter dreist-holl. Cheñch-dicheñch eo bet an harz etre ar bed breton hag ar bed frank, tro-dro d'ar Gwilen, abalamour d'ar brezelioù kaset etre an div bobl etre ar {{VIvet kantved}} hag an {{IXvet kantved}}. Brezhoneg a veze komzet gant darn eus ar boblañs etre [[Pornizh]] ha [[Roz-an-Arvor]] a-raok an {{Xvet kantved}}. Un darn all, etre al linenn-mañ hag ul linenn lec'hiet pelloc'h er c'hornôg, a gomze romaneg.<ref name=FleuriotOrigines/><ref>An anv ''Latimier'' a ziskouez e oa ezhomm da gaout jubennourien etre an div lodenn eus ar boblañs, sellet ouzh Fleuriot</ref> En tu all d'al linenn-mañ, er reter, edod e [[Marzhoù Breizh]], lakaet e plas da gentañ gant [[Karl Veur]] (war tachenn [[Roazhon]], [[Naoned]] ha [[Gwened]]) hag ur wech all gant [[Karl Voal]] (war tachenn [[Avranches]] ha [[Coutances]] goude [[feur-emglev Compiègne (867)|feur-emglev Compiègne]] e [[867]]).<ref name=Pelletier/> A-du emañ ar brasañ eus an arbennigourien da lavaret ne'z eus hogozik anv-lec'h brezhonek ebet er reter d'ar C'houenon.<ref>François de Beaurepaire (r.skrid Yves Nédélec), Les Noms des communes et anciennes paroisses de la Manche, Paris, A. et J. Picard, 1986, 253 p. (ISBN 2-7084-0299-4, OCLC 15314425)</ref>

En takad a yay da [[Breizh-Uhel|Vreizh-Uhel]] e veze komzet ul [[latin pobl]] heñvel ouzh an hini komzet e lec'hioù all e [[Galia]], ul latin levezonet gant ar [[galianeg]] evit ar c'heriaoueg hag an doare da zistagañ. Al levezonoù-se a oa bet pennkaoz d'ar cheñchamantoù boutin d'an holl yezhoù oil. Staonekaet e oa bet [k] da [ʃ] ({{la}} ''cantare'' aet da {{go}} ''chauntë'', {{fr}} ''chanter''), c'hwezhet e oa bet [b] da [v] ({{la}} ''faba'' aet da {{go}} ''feuve'', {{fr}} ''fève'') da vare ar Romaned moarvat.<ref name=Machonis/> Diskaret e voe sistem an [[Troad (yezhoniezh)|troadoù]] hag ar jener nepreizh adalek fin mare ar C'halianed-Romaned tra ma oa dkrog da implijout gerioù-mell.<ref name=Machonis/> Pa oa deuet ar [[Franked]] o doa degaset o yezh, ar [[frankeg]], hep dont a-benn d'ober anezhañ yezh an holl. Ar c'hontrol zoken : tra ma oa bet un diglosiezh [[frankeg]]/[[latin]] e-pad tri c'hant vloaz e norzh [[Galia]] e oa deuet ar Franked d'ober muioc'h-mui gant al latin tamm-ha-tamm. Degaset o doa cheñchamantoù er yezh o-unan, o tegas gerioù nevez pe ouzhpenn hag o levezoniñ an distagadur.<ref name=Machonis/>

Ur gwiskad all a zeuas gant ar Vikinged a oa deuet da breizhañ [[Breizh]] en {{VIIIvet kantved}} ha d'en em staliañ en {{IXvet kantved}}. Un nebeud gerioù [[norseg|norsek]] o doa degaset hag a glever c'hoazh e gallaoueg a-vremañ<ref>{{fr}} Jean-Christophe Cassard, Le Siècle des Vikings en Bretagne, Jean-Paul Gisserot, 1996, 120 p. (ISBN 978-2-87747-214-2)</ref> goude m'int niverusoc'h c'hoazh en [[normaneg]]. Evel gerioù norsek ar [[galleg]] e soñjer eo gerioù norsek ar gallaoueg amprestadennoù digant an normaneg neuze rak an holl zo boutin gant ar yezh-se. Gallout a reer menegiñ ''bouette'' pe ''boite'' "bouedenn besketa" a glever e [[Normandi]] ivez, e-kichen ur stumm boutinoc'h e ''baite'' diwar an norseg ''beita'' "peuraj, bouedenn da besketa". Un nebeud gerioù a seblant bezañ bet amprestet war-eeun diwar an norseg avat, gerioù a denn d'an teknikoù merdeiñ kozh evel ''gueurde'' "kerdin da sevel un darn eus al lien" pe ''guiroie'' "gwiblenn".

===Disheñveladur ar gallaoueg===
Adalek an {{XIvet kantved}} e tisheñvelaer ar [[yezhoù oil]] diouzh ar [[romaneg]] ha d'ar mare-se ne oa ket ken bras an diforc'hioù etre ar yezhoù (pe kentoc'h ar rannyezhoù d'ar mare-se) hag ar pezh a zo bremañ. Amprestiñ a raed gerioù dizehan etre ar yezhoù hag eus un tu all ne'z eus ket kalz a roudoù skrivet anezho dre ma veze skrivet en ur seurt koine lennegel etrerannyezhel boutin d'ul lodenn eus hanternoz Bro-C'hall. N'eo nemet adalek an {{XIIIvet kantved}} e krog ar c'hoine-se d'en em zisheñvelaat-krenn diouzh ar rannyezhoù evit mont da [[galleg|c'halleg]] al lez hag al levrioù avat. D'ar mare-se e krog ar yezhoù oil da c'houzañv cheñchamantoù fonologel ha geriaoueg ha da bellaat an eil diouzh eben.<ref name=Machonis/>

Roudoù skrivet kentañ ar gallaoueg a sav d'an {{XIIvet kantved}}. Ar [[Roman d'Aiquin]] eo ar ganaouenn-jestr nemeti eus [[Breizh]], hag enni ez eus un nebeud pozioù a glever e gallaoueg a-vremañ, evel ''s'aroter'' ("mont gant e hent") pe choazh ''lours'' (raganv perc'hennañ "o", par d'ar galleg ''leur''). Al ''Livres des Manières'', gant [[Etienne de Fougères]] a zo ennañ dibarderioù gallaouek ivez, evel ''enveier'' ("kas"), ''il deit'' ("rankout a ra") pe ''chasteaus'' ("kestell" : ''chatiaos'' e gallaoueg modern).

Un destenn diwar [[Bloazdanevelloù Saint-Denis|Bloazdanevelloù Sant-Denez]] a veneg "Breizhiz vrezhonek" (''bretons bretonnants''), ar pezh a ziskouez e oa (hag ez eus) eus Breizhiz divrezhonek neuze. Testeniekaet eo ar ger ''gallo'' e [[1358]] evit ar wech kentañ, en un akta eus [[Yann IV (dug Breizh)|an dug Yann IV]] evit e deñzorer Jorj Jikel : "''nostre general recepveur en Bretaigne gallou, salut''" ("hor resever hollek e Breizh c'hallek, salud"). Da c'houde e c'heller lenn alies an dro-lavar-mañ pe [[Breizh-Uhel]] e skridoù ar Grennamzer.

== Politikerezh ==
En holl dre holl e chom dianav a-walc'h d'ar pep brasañ eus ar boblañs mennozh ar gallaoueg evel ur yezh emren diouzh ar galleg pe an anaoudegezh ez eus eus ar gallaoueg zoken. Evit gwir, hervez an enklask TMO-Rannvro eus 2018, 40% eus ar Vretoned ne ouzont ket petra eo ar gallaoueg tamm ebet (ne gomprenont ket petra a dalvez ar ger), ur c'hard anezho o vezañ o chom e Breizh-Uhel. E-touez an dud a oar petra eo ar gallaoueg ez eus 60% a soñj dezho eo ur "patois". A-benn ar fin, ar soñj e vefe ur gwir yezh eus ar gallaoueg n'eo ket aet kalz pelloc'h eget kelc'hioù bihan ar bed kevredigezhel breton evit poent. Da skouer, betek 2014 ec'h implije rannvro Breizh an droienn "expression gallèse" evit komz diwar-benn ar gallaoueg ha ne grede ket ober gant ar ger yezh.

Evit stourm a-enep d'an dianaoudegezh vras-se, hag evit mont da heul stourm ar vrezhonegerien ivez, eo krog bed ar bed kevredigezhel gallaouek da labourat evit lakaat muioc'h ar gallaoueg war wel er vuhez foran. Abaoe un dek vloaz bennak eo krog kumunioù zo da lakaat staliañ stumm gallaouek o anv war panelloù zo. Hiziv an deiz ez eus gallaoueg war panelloù mont e-barzh en un 10 kumun bennak, dreist-holl en Aodoù-an-Arvor hag e norzh an Il-ha-Gwilen (takadoù ma'z eus un tamm emsav gant ar gallaoueg) evel e kumunioù [[Loudieg]], [[Noal-Bazeleg]] pe [[Parzieg]].

Dizemglev, ha dianaoudegezh vras, zo er boblañs diwar-benn statud ar gallaoueg (yezh, rannyezh pe parlant). Kresk implij ar gallaoueg er vuhez foran en em gav diwezhat, d'ur mare m'emañ ar yezh en arvar bras (dreist-holl e gevred ar Mor-Bihan hag al Liger-Atlantel m'eo peuzvarv). Lod eus an dud a soñj dezho ez eo marv-mik e-touez an dud e kalz kumunioù, hag e vefe e gwirionez meur a barlant dindan an anvad "gallaoueg", da skouer ar [[mitaweg]]. 

Dihun ar gallaoueg er bloavezhioù diwezhañ a zeu da stekiñ hiziv, e lec'hioù zo, ouzh bezañs panelloù divyezhek brezhoneg-galleg e Breizh-Uhel (stankik er Mor-Bihan dreist-holl) ha kregiñ a ra ul lodenn eus an emsav kevredigezhel gallaoueg da gavout abeg er bezañs-se dre ma kav dezhañ ne vez ket komzet brezhoneg e Breizh-Uhel hag e vefe ur bihanniver eus ar vrezhonegerien. Diouzh an tu all, tamallet e vez a-wechoù d'ober eus ar gallaoueg un digarez da stourm ouzh implij ar brezhoneg war ar panelloù.<ref>{{fr}} {{Liamm web|url=http://aosb.free.fr/|titl=Association d'opposition à la signalétique bilingue|oberour=AOSB|lennet d'=an 2 a viz Even 2022}}</ref><ref>{{fr}} {{Liamm web|url=https://www.letelegramme.fr/ar/viewarticle1024.php?aaaammjj=20050613&article=10135592&type=ar|titl=PANNEAUX BILINGUES. DU REUZ EN PAYS GALLO|oberour=Le Télégramme|deiziad=13.05.2005|lennet d'=an 2 a viz Even 2022}}</ref> Evit gwir, pa ne hañval ket bezañ a genemglev ledan er gevredigezh, na kennebeud-all e-touez ar bolitikourien pe an emsaverien, war petra a c'hallfe bezañ roll pe plas ar brezhoneg hag ar gallaoueg e-kichen ar galleg er gevredigezh en amzer-da-zont, en em gav bremañ ar brezhoneg hag ar gallaoueg o keveziñ evit ur bezañs arouezel hag identelezhel war ar panelloù.

Abaoe war-dro [[1978]] ez eus stourmerion vroadelourion vrezhon o sevel a-enep ar gallaoueg, sellet evel ur skoilh evit emled ar brezhoneg a sellont evel yezh vroadel nemeti Breizh hag ar gallaouegoù evel "teodyezhoù" hep tamm ster politikel ebet.
*An Tad Glaoda Barbotin ([[Gwitreg]], [[1903]] – [[Roazhon]], [[1985]]), gallaoueger mat<ref> Evit e varregezh war ar gallaoueg :Imbourc'h 191-192 p. 329 ; Evit e vennozioù politikel war yezhoù Breizh : Barr-heol 81 1974 p. 19 ha 'O klask Hentoù Nevez' p. 149 </ref>
*[[Yann Bouëssel du Bourg]]<ref>Imbourc'h 161, 1983, pp. 263-264.</ref> <ref>Imbourc'h 99 Ebrel 1978 </ref>
*[[Tepod Gwilhmod]]<ref>Kannadig Imbourc'h 40, 2005,[http://kannadig.chez-alice.fr/kannadigoukozh/40.html "Petra soñjal diwar-benn ar Galloweg ?"]</ref>
*[[Per-Mari Mevel]]<ref>Imbourc'h 108, 1978.</ref>
*[[Yann Mikael]], skrivagner e Mitaweg <ref>Imbourc'h 317-318, 1996, "Perak on chomet direspont ?"</ref>
*[[Youenn Olier]]<ref>Imbourc'h 269, 1992, "Hor yezh lakaet e rez un teodyezh evel ar gallaoueg" ; Imbourc'h 294, 1994, p. 42, "Studi ur stlabez-yezh".</ref>

== Tachenn ==
* Tachenn istorel ar gallaoueg e Breizh a glot gant al [[Joseph Loth|linenn Loth]] er c'hornôg, nepell diouzh bevenn reter Breizh.
* Hervez lod e klot tachenn ar gallaoueg gant bevennoù [[Breizh]] er reter.
* Hervez lod all n'eus netra da welet (skol-veur [[Laval (Kebek)|Laval]] e [[Kebek]]<ref>{{fr}} [http://www.axl.cefan.ulaval.ca/europe/francecarte_oil.htm ''Les langues d'oïl'']</ref>).

==Skritur==
* Gant ar [[Yezhoniezh|yezhoniour]] [[Alan Raude]] ([[1923]]–[[2017]]) e voe savet un doare-skrivañ evit ar gallaoueg anvet ''Écrire Le Gallo'' ([[ELG]]). Abaoe ez eus bet savet meur a zoare-skrivañ all.

{| class="wikitable centre"
|+ Keñveriañ ar sistemoù reizhskrivañ :
|-
! Gallaoueg (ELG)
! Gallaoueg (Aneit)
! Gallaoueg (Vantyé)
! Gallaoueg (MOGA)
! Gallaoueg (ABCD)
! Brezhoneg
|-----
| 
Il faut qe j'auj le veir anoet.
|
I faùt qe j'aùge le vair aneit.
|
I faw ke j'awj le vèy ane.
|
I fao qe j'aoje le vaer aneit.
|
I fao qe j'aoj le vër anae.
|
Dav eo din mont da welet anezhañ hiziv.
|}

==Levrlennadur==
* {{go}} {{fr}} A-stroll : ''Rasserrerie d'Ecrivaijes du Paiz Gallo - Anthologie de Textes Gallos'' (+ CD). Roazhon / Resnn : Rue des Scribes, 2014 {{ISBN|978-2-906064-70-6}}
* {{go}} {{fr}} Auffrey, Régis. ''Le Petit Matao – Dictionnaire Gallo-Français / Français-Gallo — Motier Galo-Françaez / Françaez-Galo''. Roazhon / Resnn : Rue des Scribes, 2019 {{ISBN|978-2-906064-76-8}}

==Liammoù diavaez ==
* {{go}} {{fr}} [https://institutdugalo.bzh/go/linstitut-2/ ''Institut du galo'']
* {{go}} {{fr}} [https://www.youtube.com/playlist?list=PL_PmVl3QYl_UKayHa9VoIngd_mFivFZUn ''Vous qenesséz un ptit de galo deja !'']
* {{go}} {{fr}} [https://www.lexilogos.com/gallo_dictionnaire.htm ''Lexilogos'']
{{Porched Breizh}}

==Notennoù==
{{Daveoù}}
[[Rummad:Gallaoueg]]
[[Rummad:Yezhoù oil]]