Gwelet an tarzh evit Unaniezh ar Republikoù Sokialour Soviedel

{{LabourAChom}}
[[Restr:Flag of the Soviet Union.svg|thumb|upright 1.35|[[Banniel Unaniezh ar Republikoù Sokialour Soviedel|Banniel URSS]]]]
{{databox}}
'''Unaniezh ar Republikoù Sokialour Soviedel''' ([[ruseg]] : Союз Советских Социалистических Республик ''Soyouz Sovetskic'h Sotsialistitcheskic'h Respublik''), ent-berr an '''Unaniezh Soviedel''', anavezet ivez gant an [[teskanv]] '''URSS''' (СССР ''SSSR'' e ruseg), krouet e [[1922]], a oa ur [[riez]] hag a zo aet da get e [[1991]]. En em astenn a rae eus ar [[Mor Baltel]] d'ar [[Mor Du]] ha betek ar [[Meurvor Habask]]. Lodenn [[Norzh]] [[Eurazia]] e oa he ziriad, hini [[Impalaeriezh Rusia]], war-bouez [[Polonia]] ha [[Finland]], da lavaret eo tost da 15 % eus douaroù ar bed. Riez vrasañ ar bed e oa dre he gorread, hag a-bell.

En amzer ma oa staliet an URSS e oa bet enteuziet pe zispartiet diouti un nebeud riezoù ha tiriadoù. Koulskoude, ma oa 15 [[republik]] enni en diwezh, e oa Republik Sokialour Kevreadour Soviedel [[RSKS Rusia|Rusia]] an hini vrasañ, divent he gorread hag he foblañs. E-keñver an darempredoù diplomatel ez eo [[Rusia|Stad Rusia]] warlerc'hiadez an URSS.

== Istor ==
<gallery>
Lenin.gif|Ur brezegenn gant Lenin.
Old Russia - Yakov Sverdlov 1918 & Lenin & Avanesov.jpg|Lenin, Sverdlov hag Avanesov e 1918.
Russia_Famine_Saratov_1921.jpg|An naonegezh a lazhas tremen ur milion a dud e 1921-1922.
</gallery>
Disoc'h pennañ an [[Dispac'h Rusia 1917|Dispac'h rusian]], c'hoarvezet e [[1917]] pa voe skarzhet an [[Tsar]] [[Nikolaz II Rusia|Nikolaz II]] diwar e [[tron|dron]], e oa krouidigezh an URSS.

Goude trec'h an Dispac'h ec'h embannas [[Lenin]], penn ar strollad [[bolchevik]], e vefe renet ar vro gant pennaennoù ar [[komunouriezh|gomunouriezh]] ha bev e chomas ar bennaenn-se betek an diwezh.

Un aozadur [[Politikerezh|politikel]] hepken a voe aotreet adalek [[1923]], [[Strollad Komunour an Unaniezh Soviedel]] (SKUS) ha daou [[urzhaz]] a rene ar riez : hini ar SKUS ha hini ar pennoù politikel dilennet, met lec'hiet dindan kazel-gê ''ar Strollad''.
==== [[Eil Brezel-bed]] ====
<gallery>
RIAN_archive_4406_An_attack_near_Moscow..jpg|Soudarded alaman o vont d'en em rentañ d'ar Soviediz e miz Kerzu 1941 e-pad [[Emgann Moskov]].
RIAN_archive_602161_Center_of_Stalingrad_after_liberation.jpg|Soudarded soviedat e-kerzh [[Emgann Stalingrad]] d'an 2 a viz C'hwevrer 1943 pa voent trec'h war ar [[Wehrmacht]].
RIAN_archive_324_In_besieged_Leningrad.jpg|Leningradiz e-kerzh ar [[Seziz Leningrad|Seziz]].
Kursk_Soviet_machineguns.JPG|Mindraouilhourion soviedat e-doug [[Emgann Koursk]].
Raising a flag over the Reichstag 2.jpg|''Banniel an Trec'h'' skourret ouzh ar Reichstag gant soudarded soviedat d'an 2 a viz Mae 1945.
</gallery>
==== Goude an Eil Brezel-bed ====
<gallery>
Vostok-1-musee-du-Bourget-P.jpg|An egorlestr ''Vostok''.
</gallery>
=== Diskar an Unaniezh Soviedel ===
Er [[bloavezhioù 1980]] e oa krog an Unaniezh Soviedel da vont war e gement all. Klask a reas sekretour meur diwezhañ an URSS, [[Mic'hail Gorbatchev]], da derriñ an diskar-mañ dre bolitikerezh ar ''[[Perestroika]]'' (Перестройка, « Adsavadur », « Adframmadur ») hag ar ''[[Glasnost]]'' (Гласность, « Foranded » ar breudoù) adalek [[1985]]. A-benn ar fin e voe diflosket an impalaerezh soviedel e [[1991]], ha roet he flas da [[Kenglad ar Stadoù Dizalc'h]].

War div dachenn e c'haller kavout abegoù freuzadur an URSS :
* tachenn an [[armerzh]], a yae gwashoc'h-gwashañ pa greske an dispignoù milourel dindan kevezerezh [[Stadoù-Unanet Amerika]] ;
* tachenn ar politikerezh, pa boueze an nerzhioù [[demokratelezh|demokratel]] ha pa c'houlenne ar republikoù trobarzhel muioc'h-muiañ a [[emrenerezh]].

Dre ma oa kreizennour ha burevourel, ne oa ket gouest ar renad da herzel ouzh kement a rendaeloù e pep lec'h.

== Ar Republikoù soviedel ==
{|
|-
|[[Restr:USSR Republics Numbered Alphabetically.png|600px]] 
|-
|
#[[RSS Armenia]], krouet e [[1936]]
#[[RSS Azerbaidjan]], krouet e [[1936]]
#[[RSS Bielorusia]] (bremañ [[Belarus]]), krouet e [[1919]]
#[[RSS Estonia]], ebarzhet e [[1940]]
#[[RSS Jorjia]], krouet e [[1921]]
#[[RSS Kazac'hia]] (bremañ [[Kazac'hstan|Kazakstan]]), krouet e [[1920]], ebarzhet e [[1936]]
#[[RSS Kirgizia]] (bremañ [[Kirgizstan]]), ebarzhet e [[1936]]
#[[RSS Latvia]], ebarzhet e [[1940]]
#[[RSS Lituania]], ebarzhet e [[1940]]
#[[RSS Moldavia]] (bremañ [[Moldova]]), krouet e [[1944]]
#[[RSKS Rusia]], krouet e [[1917]]
#[[RSS Tadjikistan]], ebarzhet e [[1929]]
#[[RSS Turkmenistan|RSS Turkmenia]] (bremañ [[Turkmenistan]]), ebarzhet e [[1924]]
#[[RSS Ukrania]] (bremañ [[Ukraina]]), ebarzhet e [[1922]]
#[[RSS Ouzbekistan]], krouet e [[1924]]
;Republikoù aet da get
*[[RSKS Treuzkaokazek]], diazezet e [[1922]], divodet e [[1936]] ha rannet neuze e teir republik, RSS Armenia, RSS Azerbaidjan ha RSS Jorjia
*[[RSS Finnek-Kareliek]], krouet e [[1940]], a zeuas ur Republik eus RSKS [[Rusia]] e [[1956]].
|}
== Pennadoù kar ==
*[[Arme Ruz]]
*[[Brezel yen]]
*[[Dispac'h miz Here]]
*[[Karl Marx]]
*[[NKVD]]
*[[Sokialouriezh]]
*[[Stalin]]
{{Republikoù soviedel}}
[[Rummad:Istor Rusia]]
[[Rummad:Stadoù kozh Azia]]
[[Rummad:Stadoù kozh Europa]]
[[Rummad:Unaniezh Soviedel]]
[[Rummad:Stadoù Komunour]]
[[Rummad:Republikoù sokialour kozh]]