Skritur tibetek

Eus Wikipedia
Testenn skrivet er stil boutin (Dbu-can)
Testenn skrivet er stil "dibenn" (Dbu-med)

N'eo ket ar skritur tibetek ul lizherenneg, un abugida eo evel an holl zoareoù-skrivañ krouet diwar skouer doareoù-skrivañ yezhoù India gant Thonmi Sambhota e-kreiz ar VIIvet kantved hervez ar mojennoù.

Implijet e vez evit skrivañ an tibeteg hag ivez an dzongkha.

Daou stil pennañ a vez implijet dre vras : ar skritur u-can (Dbu-can), skrivet pe moullet gant ul linenn a-us al lizherennoù evel en devanagari hag ar skritur u-mey (Dbu-med), "dibenn".

Luziet a-walc'h eo doare-skrivañ an tibeteg e-keñver distagadur ar yezh, rak er skritur e vez graet dave da kengerioù na vezont ket distaget. Abalamour da se e vez gwelet alies a-walc'h doareoù disheñvel evit skrivañ an tibeteg gant al lizherennoù latin : un treuzlizherennadur rik a diskwel pep lizherenn er skritur tibetek ha mut e vefe pe get, d.s. "dbu-med" ; hag un treuskrivadur a diskwel penaos e vez distaget pep ger hep ober van d'an doare ma vez skrivet hervez reolennoù ar skritur tibetek, d.s. "u-mey".

Dre ma'z eo ar skritur tibetek un abugida anezhañ e talvez pep lizherenn diazez d'ur silabenn enni ur gensonenn digemm hag ur vogalenn diazez ("a") a c'hell bezañ kemmet dre ouzhpennañ skrapoù a bep seurt anvet vogalennoù stag.

Lizherennoù kevrennek a vez implijet ivez evit skrivañ meur a vogalenn an eil war-lerc'h eben hep vogalenn ebet kenetreze.

Ouzhpenn-se e vez lakaet ur pik (tseg) etre pep silabenn. Dre ma'z eo unsilabenneg darn vrasañ gerioù an tibeteg e talvez kement-mañ hogozig da lakaat ur pik etre pep ger.

Ar c'hensonennoù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Setu an 30 lizherenn kensonennel diazez:

ཀ ka ཁ kha (k’a) ག ga ང nga (n̄a)
ཅ ca ཆ cha ཇ ja ཉ nya (ña),
ཏ ta ཐ tha (t’a) ད da ན na,
པ pa ཕ pha (p’a) བ ba མ ma,
ཙ tsa ཚ tsha (ts’a) ཛ dza,
ཝ wa ཞ zha (ža) ཟ za,
འ 'a ཡ ya ར ra ལ la,
ཤ sha (s’a) ས sa,
ཧ ha ཨ a

Kensonennoù ispisial[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Implijet e vez un nebeud lizherennoù ispisial dre dreiñ lizherennoù all evit skrivañ kensonennoù tro-gil o tont eus ar sañskriteg:

Troet e vez "ta", "tha", "da", "na", "sha" > ཊ ṭa (Ta), ཋ ṭha (Tha), ཌ ḍa (Da), ཎ ṇa (Na), and ཥ ṣa.

Ar vogalennoù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Setu penaos e vez implijet ar vogalennoù stag :

ཀ ka, ཀི ki, ཀུ ku, ཀེke, ཀོ ko

Liammoù diavaez:[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Gwelet ivez:[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Abugida Tibeteg Devanagari