Gwelet an tarzh evit Samourai

{{databox}}
[[Restr:Samurai.jpg|thumb|Samourai gant e hobregon, e 1860.]]
[[Restr:Kokon hime kagami Tomoe onna by Tsukioka Yoshitoshi.jpg|thumb|Tomoe Gozen – Merkit daou gleze ar ''samourai'', unan hir hag unan berr]]
Ur '''samurai''' ([[kanji]] : 侍 pe 武士) a oa un ezel eus [[Kasta|c'hasta]] brientinel ar vrezelerien<ref name=":2">{{cite book|url=https://www.google.co.jp/books/edition/An_Age_of_Melodrama/xslyjv3qTeoC?hl=en&gbpv=1&dq=%22hereditary+military+aristocracy%22+%22samurai%22+%22Stanford+University+Press%22&pg=PA40&printsec=frontcover |title=An Age of Melodrama: Family, Gender, and Social Hierarchy in the Turn-of-the ... - Google Books |date= 3 September 2008|publisher=Stanford University Press |isbn=9780804779623 |accessdate=2022-07-18}}</ref><ref>{{cite book|url=https://www.google.co.jp/books/edition/The_Literature_of_Travel_in_the_Japanese/MC6L3Re0yqgC?hl=en&gbpv=1&dq=%22hereditary+military+aristocracy%22+%22samurai%22+%22Stanford+University+Press%22&pg=PA37&printsec=frontcover |title=The Literature of Travel in the Japanese Rediscovery of China, 1862-1945 ... - Google Books |date= March 1996|publisher=Stanford University Press |isbn=9780804764780 |accessdate=2022-07-18}}</ref><ref>{{cite book|url=https://www.google.co.jp/books/edition/NOBILITY_AND_CIVILITY/ShzOxaXn5hcC?hl=en&gbpv=1&dq=%22hereditary+military+aristocracy%22+%22Japan%22+%22University+Press%22&pg=PA156&printsec=frontcover |title=Nobility and Civility: Asian Ideals of Leadership and the Common Good - Wm. Theodore De Bary, William Theodore De Bary - Google Books |isbn=9780674015579 |accessdate=2022-07-18|last1=Theodore De Bary |first1=Wm |last2=Bary |first2=William Theodore De |year=2004 }}</ref> e [[Japan]] ar [[Krennamzer|grennamzer]] betek fin ar [[marevezh Edo]] e [[1876]]. Gopret mat e veze ar ''samurai'' gant an ''[[daimyo]]'' (perc'hennourion ar glad). Brientoù o devoa, evel ar gwir da zougen daou gleze (''[[daishō]]'') hag ar gwir da lazhañ nep piv bennak ag ur c'hasta izeloc'h (''[[kiri-sute gomen]]''). Pleustret e veze ganto ar ''[[bushido]]'', un doare bevañ gant vertuzioù brezelel, un digasted ag ar boan, hag ul lealded dinamm. Kavet e veze anezho er braz ag emgannoù ar marevezh-se.

== Orin ar ger ==
En {{Xvet kantved}} ez eo kentañ testeni eus ar ger, diwar ''saburau'' "servijout". Ledanaet eo bet an implij abaoe ar marevezh Edo, e-tro [[1600]]. A-raok e veze anvet ar vrezelourien gant an termenoù ''mono no fu'' "den armet" betek an {{VIIIvet kantved}}, ha ''[[bushi]]'' (武士)  da c'houde, heñvelster.

An termen ''[[buke]]'' a gaver gwezhioù zo ivez : tennañ a ra da noblañs al lu ''[[bakufu]]'', pa veze graet gant an termen ''[[kuge]]'' da envel noblañs al lez. Da vare [[marevezh Kamakura]] ([[1185]]–[[1333]]) e oa deuet ar ''vukeed'' war wel.

== Istor ==
Ne oant ket ofiserien enoret betek re, ne oant ket ''[[Shogun|shōgun ]]'' kennebeut. Ar ''samurai'' a zo bet kadourien enoret dre o c'halonegezh, o lealded hag a-wechoù dre o zonkadur skrijus. Tres an harozed hengounel japanat a vez warno gant perzhioù mat nemetken hag a vez roet evel skouer da dizhout gant an holl.

An diforc'h bras a vez etrezo hag harozed ar C'hornôg eo penaos ec'h echu o buhez. Ar gadourien ''samurai'' o deus echuet o buhez evit an darn vrasañ anezho en un emgann kollet pe un ampoent reuzus. Met a-dal kement-mañ o zoare kalonek da vont e-tal o zonkadur a vez bamus evit ar bobl japanat. Mojenn ar re ''samurai'' a vez dedennusoc'h dezho evit istor an ofisourien trec'h war holl o enebourien.

Arabat eo chom sac'het gant ur skeudenn a gadourien nemetken pa vez kaoz eus ar re ''samurai''. Pa veze peoc'h e choment stag ouzh un doare bevañ a glaske tizhout ar peurvad, hep klask mont war hent ur vuhez hiniennel diwar goust an dud all. Labouret e veze ganto war ar skrivañ barzhonegoù hag al livouriezh, da skouer.<br>
Setu penaos ez int deuet da vezañ skeudenn arouezius Japan o klask bezañ ar bobl wellañ e touez ar re all.<br>
Bamet ez eo hiziv an deiz c'hoazh pobl Japan gant ar re ''samurai''. O anavezout a sikour da gompren gwelloc'h (evit un nebeud) e tro-spered Japaniz. [[Ar 47 ronin|Mojenn ar 47 ''rōnin'']], istor [[Tomoe Gozen]] hag ar ''samurai'' all a gendalc'h da vagañ ha da aweniñ Japaniz.

Maouezed ivez a oa ''samurai'', hag ouzhpenn difenn perc'henniezh o gwaz (p'o devoa unan) a raent ; stourm en emgannoù a raent ivez, evel [[Tomoe Gozen]] (Itron Tomoe) en {{XIIvet kantved}}, Itagaki (Itron Hangaju) en {{XIIIvet kantved}}, Yamakawa Futaba ([[1844]]-[[1909]]) a-douez kalz anezho<ref>{{en}} Stephen Turnbull, ''Samurai Women 1184-1877'', Osprey Publishing, 2012 {{ISBN|978-1-78096-333-4}}</ref>{{,}}<ref>{{en}} Szczepanski, Kallie, ''A Long History of Japanese Women Warriors'', [https://www.thoughtco.com/images-of-samurai-women-195469 ''ThoughtCo'', 25 Eost 2020]</ref>.

==Hêrezh==
=== Filmoù ===
* ''[[Ar seizh Samourai]]'' gant [[Akira Kurosawa]] ([[1954]])
* ''[[Ar Samourai]]'' gant [[Jean-Pierre Melville]] ([[1967]])
* ''[[Ghost Dog, hent ar samourai]]'' gant [[Jim Jarmusch]] ([[1999]])
* ''[[Ar Samourai diwezhañ]] gant [[Edward Zwick]] ([[2003]])
* ''[[Shogun]]'', romant gant [[James Clavell]]

=== Bannoù treset ===
* ''[[Kogaratsu]]'', [[Bosse]], [[Michetz]]
* ''[[Usagi Yojimbo]]'', [[Stan Sakai]]
* ''[[Vagabond]]'', [[Takehiko Inoue]]
* ''[[Tengu]]'', [[Hideki Mori]]
* ''[[Bleach]]'', [[Tite Kubo]]
* ''[[Gintama]]'', [[Hideaki Sorachi]]
* ''[[One Piece]]'', [[Eiichirō Oda]].
* ''[[Kenshin]]'', [[Nobuhiro Watsuki]]

== C'hoarioù video ==
* [[''Shogun : Total War'']]
* [[''Shogun : Total War 2'']]
* [[''Way of the Samurai'']]
* [[''Way of the Samurai 2'']]
* [[''Way of the Samurai 3'']]
* [[''Way of the Samurai 4'']]

== Liammoù diavaez==
* {{br}} Nikolaz Graignic, [https://www.brezhoweb.bzh/Samouraied-istor-livet_fiche_4166.html Ar Samouraied - An Istor Livet], ''[[Brezhoweb]]'', 10 a viz Here 2023 (pe war [https://www.youtube.com/watch?v=CLDchyZ2y9g YouTube])

== Levrlennadur==
* {{en}} Sato, Hiroaki. ''Legends of the Samurai''. New York : Abrams Press, 2012 {{ISBN|978-1-59020-730-7}}

== Notennoù ha daveennoù ==
{{Daveoù}}
{{Porched Japan}}

[[Rummad:Gerioù japanek]]
[[Rummad:Samouraied]]