Gwelet an tarzh evit Rusia

{{LabourAChom}}
{| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
|+<big>'''Российская Федерация'''</big><br />'''Kevread Rusia'''<br />
|-
| style="background:#efefef;" align="center" colspan=2 |
{| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" style="padding-top: 0.5em;"
|-
| align="center" width="125px" | [[Restr:Flag_of_Russia.svg|125px|Banniel Rusia]]
| align="center" width="110px" | [[Restr:Coat of Arms of the Russian Federation.svg|80px|Skoed-ardamez Rusia]]
|-
| align="center" width="125px" | <small>[[Banniel Rusia]]</small>
| align="center" width="110px" | <small>[[Ardamezioù Rusia]]</small>
|-
| align="center" colspan=2 | [[Restr:Russian Federation (orthographic projection).svg|thumbnail|300px]]
|}
|-
|'''[[Kan broadel]]'''
| ''гимн Российской Федерации''<br />(Gimn Rossiyskoy Federatsii)
|-
| '''[[Yezhoù ofisiel pe kenofisiel]]'''
| [[Rusianeg]] (ha yezhoù ar broadelezhioù e rannvroioù zo)
|-
| '''[[Kêr-benn]]'''
| [[Moskov]]
|-
| '''Gorread'''<br />-En holl <br />-% dour
| <br />	17 075 400 km²<br />0.5%
|- 
|'''Poblañs '''<br /> -Hollad<br />-Stankter ar boblañs
|<br />143 420 309 (2005)<br />8.4/km²
|-
| '''[[Prezidant]]'''||[[Vladimir Poutin]] (Владимир Путин)
|-
| '''[[Kentañ ministr]]'''||[[Mic'hail Michoustin]] (Михаил Мишустин)
|-
|'''[[Gouel broadel]]'''
|[[12 Mezheven|12 a viz Even]]
|-
| '''Moneiz'''||Roubl (RUB)
|-
| '''Kod pellgomz'''||7
|-
| '''Kod war ar Genrouedad'''||[[.ru]] [[.su]] [[.рф]]
|}

Brasañ bro ar bed eo '''Rusia''' (pe '''Rusi'''<ref>"[http://devri.bzh/dictionnaire/r/rusi/ Rusi]" war al lec'hienn ''devri.bzh''</ref>), ent-ofisiel '''Kevread Rusia''' pe '''Kevread Rusian''' (Российская Федерация, ''Rossiyskaya Federatsiya'', distagadur: [rɐˈsʲijskəjə fʲɪdʲɪˈratsɨjə]). [[Moskov]] eo he c'hêr-benn ha 146,5 milion a dud e oa o chom er vro e 2014.

War daou gevandir en em astenn: [[Europa]] hag [[Azia]], war ouzhpenn 9000 kilometrad eus [[Kaliningrad]] betek [[Vladivostok]]. Unnek [[rann-eur]] he deus. Tro-dro da Rusia emañ [[Norvegia]], [[Finland]], [[Estonia]], [[Latvia]], [[Belarus]], [[Lituania]], [[Polonia]] (an daou-mañ gant [[Oblast Kaliningrad]]), [[Ukraina]], [[Jorjia]], [[Azerbaidjan]], [[Kazac'hstan|Kazakstan]], [[Sina]], [[Mongolia]] ha [[Norzhkorea|Republik Demokratel ha Poblel Korea]]. Skeiñ a ra he aodoù war [[Meurvor Arktika]], ar [[Meurvor Habask]], ar [[Mor Baltel]], ar [[Mor Du]], [[Mor Kaspia]], ar [[Mor Gwenn]], [[Mor Barents]], [[Mor Kara]], [[Mor Laptev]], [[Mor Siberia]], [[Mor Okhotsk]], [[Mor Bering]], ha [[Mor Japan]].

Goude [[Unaniezh ar Republikoù Sokialour Soviedel]] bezañ disac'het e 1991 eo Rusia deuet da vezañ un [[ekonomiezh varc'had]] gant ur renad parlamantel liesek. [[Vladimir Poutin]] eo prezidant ar stad kevreadel. Emañ Rusia e-barzh ar [[BRICS]] skoaz-ouzh-skoaz gant [[Sina]], [[Brazil]], [[India]] ha [[Suafrika]].

== Istor ==
''Pennadoù dre ar munud : [[Istor Rusia]]''

Kregiñ a ra istor Rusia e [[862]] pa eo savet [[Priñselezh Kiev]] gant ar [[Vikinged]] war tiriad a vremañ Bro-Ukraina, Bro-Velarus hag ul lodenn eus Rusia ar c'hôrnog. Andreiñ a ra [[Vladimir 1añ]] ouzh ar [[Kristeniezh reizhkredenn|gristeniezh reizhkredenn]] e [[988]]. Disrannañ a ra priñselezh Kiev tamm ha tamm abalamour da argadennoù pobloù kantreat ar stepennoù ha da gudennoù urvadur etre diskennidi Vladimir. Ur pempzek priñselezh bennak a zo savet, en o zouez [[Priñselezh-veur Moskou|hini Moskou]] e [[1276]]. Aloubet int gant ar C'hKhan [[Batou]], mab bihan [[Gengis Khan]]. Adunvanet int a-nebeudoù etre an XIIIvet hag an XVIvet kantved.

Kregiñ a ra tiernac'h ar Romanov e 1613. En em astenn a ra Rusia d'ar reter. Tizhet eo ar Meurvor Habask e 1640. Ergerzhet eo bro [[Strizh-mor Bering]] hag [[Alaska]] er bloavezhioù 1740.

War-lerc'h [[Dispac'h rusian 1905|un dispac'h kentañ e 1905]] e tarzh [[Dispac'h miz C'hwevrer]] e 1917 ha dont a ra Rusia da vezañ ur Republik. Krouet e [[Unaniezh ar Republikoù Sokialour Soviedel]] e 1922. Fontañ a ra an URSS e 1991. Krouet eo [[Kevread Rusia]], [[Boris Yeltsin]] en e fenn. Adalek 2000 emañ ar prezidant [[Vladimir Poutin]] e penn ar jeu.

Gwelout ivez : 
* [[RSKS Rusia]]
* [[Unaniezh ar Republikoù Sokialour Soviedel]]

== Politikerezh ==
Ur Republik kevreadel eo Bro-Rusia. Setu penaos eo aozet :
* [[Prezidant Rusia|Prezidant ar Stad]] : dilennet gant ar bobl evit 6 bloavezh, 2 wezh d’ar muiañ ([[Vladimir Poutin]] abaoe 2012, c'hoazh e oa bet etre [[1999]] ha 2008). Ret eo kaout tri c'hard eus mouezhioù an Douma evit digargañ anezhañ.
* Prezidant ar gouarnamant ([[Mic'hail Michoustin]]).
* Ar galloud lezennel emañ gant ar Vodadeg kevreadel a zo 2 gambr dezhi :
** An [[Douma]] : 450 kannad dilennet war-eeun gant ar bobl evit 4 bloaz.
** [[Kuzul ar C’hevread]] : 178 dileuriad Sujidi ar C’hevread (strollegezhioù lec’hel).
E dilennadegoù diwezhañ an Douma e 2011 e oa aet ar plas kentañ da [[Rusia unanet]], strollad prezidant Vladimir Poutin (238 sez). Aet e oa 92 sez gant [[Strollad komunour Kevredad Rusia]], 64 gant [[Rusia reizh]] ha 56 gant [[Strollad Frankizour-Demokratel Rusia]].

== Rannoù melestradurel ==
83 elfenn gevreadel disheñvel a zo d’ar c’hevread :
* 21 [[republik Rusia|republik]] (22 mar konter [[Republik Krimea]] destaget e miz Meurzh 2014, ar pezh n'eo ket degemeret gant broioù ar c'hornôg).
* 49 [[oblast (Rusia)|oblast]] (proviñs)
* 9 [[krai (Rusia)|c'hrai]] (tiriad)
* 4 [[okroug]] emren (distrig)
* 1 oblast emren ([[Oblast Emren Yuzev]])
* 2 gêr gevreadel ([[Moskov]] ha [[Sankt Peterbourg]])

Pep elfenn gevreadel (pe ''sujed kevreadel'') a zo bodet e-barzh seizh [[Distrig kevreadel (Rusia)|distrig kevreadel]]. An distrigoù-se n'eus ket anezho rannoù broadel met rannoù melestradurel hepken.

=== Kêrioù pennañ ===
{| class="navbox centre"
!colspan="12" style="padding:0.3em 0; line-height:1.2em; font-size:120%;"| Kêrioù pennañ Kevread Rusia
|-
! renk !! Anv !! Rann !! Poblañs !! renk !! Anv !! Rann !! Poblañs
|-
| align=center | 1 ||align=left | '''[[Moskov]]''' || Moskov || {{formatnum:12000000}} || align=center | 11 ||align=left | '''[[Oufa (kêr)|Oufa]]''' || [[Bachqortostan|Republik Bachqortostan]] || {{formatnum:1042437}}
|-
| align=center | 2 ||align=left | '''[[Sankt-Peterbourg]]''' || Sankt-Peterbourg || {{formatnum:5028000}} || align=center | 12 ||align=left | '''[[Volgograd]]''' || [[Oblast Volgograd]] || {{formatnum:1011417}}
|-
| align=center | 3 ||align=left | '''[[Novosibirsk]]''' || [[Oblast Novosibirsk]] || {{formatnum:1425508}} || align=center | 13 || align=left | '''[[Perm]]''' || [[Kray Perm]] || {{formatnum:1001653}}
|-
| align=center | 4 ||align=left | '''[[Nijniy Novgorod]]''' || [[Oblast Nijniy Novgorod]] || {{formatnum:1311252}} || align=center | 14 ||align=left | '''[[Krasnoyarsk]]''' || [[Kray Krasnoyarsk]] || {{formatnum:909341}}
|-
| align=center | 5 ||align=left | '''[[Yekaterinbourg]]''' || [[Oblast Sverdlovsk]] || {{formatnum:1293537}} || align=center | 15 ||align=left | '''[[Saratov]]''' || [[Oblast Saratov]] || {{formatnum:873055}}
|-
| align=center | 6 ||align=left | '''[[Samara (kêr Rusia)|Samara]]''' || Samara || {{formatnum:1157880}} || align=center | 16 ||align=left | '''[[Voronej]]''' || [[Oblast Voronej]] || {{formatnum:848752}}
|-
| align=center | 7 ||align=left | '''[[Omsk]]''' || [[Oblast Omsk]] || {{formatnum:1134016}} || align=center | 17 ||align=left | '''[[Tolyatti]]''' || [[Oblast Samara]] || {{formatnum:702879}}
|-
| align=center | 8 ||align=left | '''[[Qazan]]''' || |[[Tatarstan|Republik Tatarstan]] || {{formatnum:1105289}} || align=center | 18 ||align=left | '''[[Krasnodar]]''' || [[Kray Krasnodar]] || {{formatnum:646175}}
|-
| align=center | 9 ||align=left | '''[[Tchelyabinsk]]''' || [[Oblast Tchelyabinsk]] || {{formatnum:1077174}} || align=center | 19 ||align=left | '''[[Oulyanovsk]]''' || [[Oblast Oulyanovsk]] || {{formatnum:635947}}
|-
| align=center | 10 ||align=left | '''[[Rostov-an-Don]]''' || [[Oblast Rostov]] || {{formatnum:1068267}} || align=center | 20 ||align=left | '''[[Ij]]''' || [[Oudmourtia|Republik Oudmourtia]] || {{formatnum:632140}}
|-
| colspan="11" align=center style="background:#f5f5f5;" | Niveridigezh 2012
|}
<noinclude>

== Douaroniezh ==
[[Restr:Rs-mapbzh.png|dehou|thumbnail|400px|Kartenn Kevread Rusia]]
Bro vrasañ ar bed eo Rusia, dirak [[Kanada]]. En em ledanañ a ra eus reter [[Europa]] betek norzh [[Azia]]. Derc'hañ a ra a-getep 25,3 % ha 74,7 % eus he ziriad. Dispati eo eus [[Norzhamerika]] gant [[strizh-mor Bering]].

Dindan un [[hinad kevandirel|hin kevandirel]] emañ lodenn vrasañ an tiriad. Plaenennoù ec'hon eo dreist-holl, [[Geoteg Eurazia|stepenn]]où er su, koadeier er norzh hag an [[toundra]] a-hed aodoù ar Meurvor Arktel. Aradennadoù menezioù zo ivez : an [[Oural]], ar [[Kaokaz|C'hoakaz]], an [[Altay]], ar [[Sayan]] eo ar re bennañ. Menezioù-tan zo e [[Ledenez Kamtchatka]], war aodoù ar Meurvor Habask. 

An [[Don]], ar [[Volga]] (stêr brasañ Europa, 3350 km, 1,4 milion a km²) ha stêrioù bras Siberia : an [[Ob]] (5 410 km, 2,99 milion a km²), an [[Yenisey]] (5 940 km, 2,58 milion a km²), al [[Lena]] (4 337 km, 2,49 milion a km²), an [[Amour]] (4 440 km, 1,85 milion a km²) hag ar c'h[[Kolyma (stêr)|Kolyma]] eo ar stêrioù brasañ.

[[Novaya Zemlya]], [[Inizi Franz-Josef]] hag [[Inizi Sibiria-Nevez]] eo an enezegoù pennañ er [[Meurvor Arktek]], hag an enezenn [[Sac'halin]] hag an [[Inizi Kouril]] er [[Meurvor Habask]].

Al [[Lenn Baikal]] a zo ennañ 20% eus miradoù dour dous ar blanedenn. 

== Ekonomiezh ==
Un [[ekonomiezh varc'had]] eo deuet da vezañ goude bezañ diskaret ar renad soviedel. Mengleuzioù pinvidik-tre a zo, met start e vez tennañ gounit anezho abalamour d’an hin.

* '''PDK :''' 309,95 miliard $ ([[2002]])
**'''Dasparzh ar PDK :''' Gennad kentañ – 7%, Eil – 37%, Trede – 56%
** '''Dle publik :''' 22,2% eus ar PDK ([[2002]])

* '''Poblañs :''' 143,4 milion (73% anezho o vevañ e kêrioù)
** '''Oad :''' 70,4% etre 15 et 64 ans
** '''PDK/annezad :''' 1 750 $ ([[2002]])
** '''Feur dilabour :''' 7,7% ([[2002]])
** '''Poblañs dindan [[feur ar baourentez]] :''' 15% ([[2002]])

* '''Kresk :'''
** '''Feur ar c’hresk :''' 6,4% ([[2002]])

* '''Eskemmoù kenwerzhel :'''
** '''Ezporzhadurioù :''' 99,20 miliard $ ([[2002]])
** '''Enporzhadurioù :''' 41,53 miliard $ ([[2002]])
** '''Moneiz :''' [[roubl]] rusian (100 RUB = 2,95 € d’an [[9 Kerzu]] [[2005]])

* '''Lu:'''
** 988 000 soudard, etre 2 hag 20 milion adarmead
** '''Budjed :''' 8300 millon $

== Poblañs ==
[[Restr:Population of Russia.PNG|thumbnail|350px|dehou|Emdroadur ar boblañs etre 1991 ha 2008). Poblañs e miliadoù a annezidi.]]
81% eus ar boblañs a zo Rusianed etnek. 160 strollad kenelel all a zo.

Digreskiñ a reas ar boblañs goude fin an URSS. Krog eo da greskiñ endro adalek ar bloavezhioù 2010.

=== Yezhoù ===
Hervez mellad 68 ar [[Bonreizh Kevread Rusia|vonreizh]] eo ar [[rusianeg]] yezh ofisiel Kevread Rusia. Kalz yezh a zo ur statud ofisiel ganto avat. Gallout a ra pep Republik kaout he yezh pe yezhoù ofisiel.

Div yezh a vez komzet alies gant an dud n'int ket eus ar genel rusian (da skouer rusianeg ha tatareg, oudmourteg, yakouteg pe armenieg).

=== Deskadurezh ===
E-touez ar re uhelañ eo ar feur alfabetekaat : 100 % (2003–2008). 
[[Restr:RIAN archive 312685 Graduates of the Moscow University's Higher School of Business.jpg|thumb|210px|[[Skol-veur Stad Moskov]]]]

Etre 2003 ha 2008 e oa 96% ar feur skoliata kriz evit paotred ha merc'hed, ha 91% ar feur rik. En eil derez e oa 85% eus ar baotred ha 83% eus ar merc'hed ar feur skoliata. 21% eus ar vugale skoliataet a c'halle mont war ar Genrouedad er skol e 2007. Mammenn : [[Unicef]] ([https://web.archive.org/web/20110514124527/http://www.unicef.org/french/infobycountry/russia_statistics.html#67 Deskadurezh]; [https://web.archive.org/web/20110514124527/http://www.unicef.org/french/infobycountry/russia_statistics.html#63 Meneger Diazez])

Digoust eo ar skol hag ar skol-veur, skrivet eo ar gwir-mañ ar Vonreizh zoken. Dibabet e vez ar studierien er skolioù-meur dre kenstrivadegoù avat. Skolioù prevez a c'hall koust kalz ivez. Gant Rusia emañ ar feur tud diplomet en Deskadurezh Uhel an hini uhelañ er bed : 54%. Dre e vez lakaet gant an Deskadurezh ar pouez war ar skiant hag an teknologiezh eo Rusia barrek war ar vezegiezh, ar matematikoù, ar skiantoù hag an imbourc'h aeregor.

Skol-Veur Stad Moskou ha Skol-Veur Stad Sant-Petersbourc'h eo ar skolioù-meur koshañ er vro. Skolioù-meur kevreadel all a zo avat.

=== Relijionoù ===
* [[Iliz Ortodoks|Ortodoksed]] : 55% 
* [[Islam|Muzulmaned]] : 15%
* [[yuzevegezh|Yuzevien]] : 3%
* [[protestantiezh|Protestanted]] : 8%
* [[Katoligiezh|Katoliked]] : 1%
* [[Boudaegezh|Bouddhisted]] : 1%
== Sport ==
Ar mell-droad eo ar sport karetañ e Rusia. Skipailh broadel URSS a oa bet ar c'hentañ skipailh o kaout ar maout e kentañ kib mall-droad Europa.

== Liammoù diavaez ==
{{commons|Category:Russia}}
* {{ru}} [https://web.archive.org/web/20140401074830/http://www.duma.ru/ Douma] – Lec’hienn ofisiel eil kambr ar Parlamant

==Notennoù ha daveoù==
{{Daveoù}}
{{Stadoù Europa}}
{{azia}}
{{Kenglad ar Stadoù Dizalc'h}}
{{AC'hI}}
{{Mor Du}}
{{Kuzul Surentez ABU}}
[[Rummad:Rusia]]