Pool Malebo

Eus Wikipedia
Pool Malebo
Ar Pool Malebo gant enez Bamou e kreiz ha Kinshasa ha Brazzaville a-gleiz, skeudenn tapet gant an NASA.
Broioù : Kongo (RD)
Republik Kongo
Rannvroioù :
Gorread : 500 km²
Donder brasañ : 3 da 16 metr
Hed ar ribloù :
Adstêr(ioù):
Diazad doureier :
Kêrioù pennañ
war ribl al lenn :

Ar Pool Malebo (anvioù kozh : Stanley Pool, a-wechoù Malebo Pool, lenn Ngobila, Mpumbu, lenn Nkuna pe lenn Nkunda) zo ul lenn war red izel ar stêr Kongo.

Deskrivadur[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

35 km hed ha 23 c'hm led eo ar Pool Malebo. Tro-dro 500 km² eo he gorread. 272 metr eo he uhelder keitat. Bas eo : etre tri ha c'hwezek metr donder. Emañ enez Bamou en he c'hreiz, 180 m² dindani[1].

Istor[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

« Nkuna » a veze graet eus al lenn gant an henvroidi a-raok mare an trevadennoù hervez Léon Guiral e 1882. N'eus ket eus ar ger « nkuna » er yezh téké evel ma lavar A. Le Gallois e 1912 e Contribution à la cartographie du Congo Français. Padal ez eus deusoutañ e kongoeg, ha talvezout a ra kement ha « had ».

E-pad ar prantad trevadennel, etre 1885 ha 1960, eo anavezet ar Pool dindan an anv « Stanley Pool » en enor d'an ergerzher Henry Morton Stanley hag a gartennas ha labouras er vro ul lodenn vras eus e vuhez. Adalek ar bloavezhioù 1970, diwar atiz Mobutu, e voe anvet « Pool Malebo ».

Gerdarzh[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Lister lilebo eo an anv Malebo, ober a ra dave d'ar borassus e lingalaeg, gwez-palm bras hag a veze kavet stank war ribloù hag inizi ar pool[2]. « Pool » zo ur ger saoznek hag a zo par da boull, lenn e brezhoneg[3].

Mpumbu a vez graet eus ar Pool Malebo gant ar Gongoed[4].

Douaroniezh[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Luc'hskeudenn dre nij Pool Malebo a-us da Ginshasa.

Emañ kêrioù-penn an div Gongo, Kinshasa (Republik Demokratel Kongo) ha Brazzaville (Republik Kongo), a bep tu d'ar stêr, en traoñ d'ar Pool. En argrec'h d'al lenn emañ Maluku. War-zu an argrec'h emañ al lodenn vageadus eus ar stêr Kongo, betek Kisangani, dre Mbandaka ha Makanza. War-zu an ardraoñ, dreist da vae Ngaliema, ez eus un toullad taranoù (anvet Lammoù-dour Livingstone) war un dilive tro-dro 300 metr betek porzh Matadi.

E kreiz al lenn emañ enez Bamou (skrivet a-wechoù M'Bamou, Bamu, Mbamu, zoken Mbamou), un tiriad eus Republik Kongo, war-dro mil den o chom enni, pesketaerien anezho dreist-holl[5].

Ekologiezh[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Loened[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Ouzhpenn 200 spesad pesked zo bet renablet el lenn Malebo. Ar re a gaver ar muiañ eo ar pesked-kizhier ha pesked eus familh ar mormiridae.

Plant[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Gwez-palm ha papiruz a zo war glannoù ar Pool. Drivañ a ra goustad war an dour tapisoù hiasintez-dour.

Notennoù ha daveoù[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

  1. Malebo Pool, Encyclopædia Britannica enlinenn.
  2. lilebo.
  3. pool.
  4. William Graham Lister Randles, L’ancien royaume du Congo des origines à la fin du XIXe siècle, Embannadurioù Skol ar studioù uhel er skiantoù sokial, 2013, p. 44
  5. Découverte de l'île MBamou.


Liammoù diavaez[kemmañ | kemmañ ar vammenn]