Jean Le Rond d'Alembert

Jean-Baptiste le Rond d'Alembert, ganet d'ar 16 a viz Du 1717 ha marvet d'an 29 a viz Here 1783, a oa ur matematikour, mekanikour, fizikour, prederour ha holloueziadurour gall. Betek 1759 e oa kenskriver an Encyclopédie gant Denis Diderot. Unan eus ar Sklêrijennoù eo-eñ.

Buhez

Yaouankiz

D’Alembert zo ganet d'ar 16 a viz Du 1717 e Pariz, ganet eo eus un afer etre maouez ar saloñsoù da vezañ Claudine Guérin de Tencin hag hervez lod istorourien, marc'heg Destouches-Canon pe, hervez studioù nevesoc'h, eus e vestr, an dug d'Arenberg (1690-1754). An deiz war-lerc'h e c'hanedigezh e voe dilezet gant e vamm ha kaset gant ur mevel betek skalieroù chapel Saint-Jean-le-Rond e-kostez tour norzh Notre-Dame Pariz, setu perak e anv roet dezhañ gant paotr ti an emzivaded. Hervez Condorcet, an dilezel « na badas nemet nebeut devezhioù ; tad d'Alembert a yeas d'e gerc'het raktal gouezet gantañt ». Fiziet eo neuze da Geneviève-Elisabeth Legrand, gwreg ar saver gwerioù Pierre Rousseau. Hervez an hengoun, ez eo anvet a-ziwar sant gwarezer ar chapel hag e teu da vezañ Jean Le Rond. Da gentañ e oa en hospice des Enfants-Trouvés, met hervez urzhioù ez eo fiziet d'ur familh gant ar marc'heg Louis-Camus Destouches, den a fiziañs an dug, ha roet e oa bet arc'hant d'ar marc'heg evit ober war e zro. Destouches a ziwall kuzh e vefe desket mat ar bugel en ur harpañ d'Alembert gant ur yalc'had. A-wechoù e teu da welet ar vagerez, tiron Rousseau, ganet Étiennette Gabrielle Ponthieux (e-tro 1683-1775) ganti lesanvet « la vitrière » e vevo d’Alembert betek e 50 vloaz. E vamm, itron de Tencin, hag a zo penn ur saloñs brudet adal 1733, a nac'ho da gaout liamm ebet gantañ. Dre un testamant, Louis-Camus Destouches a lak evel hêrez da d'Alembert ur yalc'had vihan bloaziek a 1 200 lur, un nebeud a-us da ziv wech gopr ur servijour bep bloaz ; marvet eo d'an 11 a viz Meurzh 1726, ha kenderc'hel a ra ar yalc'had da vezañ roet gant Michel Camus Destouches, e vreur, marvet d'ar 25 a viz Mae 1731. Goude-se ez eo e iñtanvez, Jeanne Mirey, a gendalc'ho d'ober war-dro ar yalc'had betek marv d’Alembert.

Oberennoù

Mémoire sur le calcul intégral (1739), prima opera pubblicata
Traité de l'équilibre et du mouvement des fluides (1744)
Réflexions sur la cause générale des vents (1746)
Recherches sur les cordes vibrantes (1747)
(1749) Recherches sur la précession des equinoxes, et sur la mutation de l'axe de la terre, dans le systême newtonien. A Paris : Jean Baptiste Coignard.
(1759) Éléments de musique, théorique et pratique. Lyon : Jombert, Charles Antoine ; Bruyset, Jean-Marie (1.).
Essai d'une nouvelle théorie de la résistance des fluides (1752)
Essai sur les éléments de philosophie (1759)
Éloges lus dans les séances publiques de l'Académie française (1779)
Opuscules mathématiques (8 levr 1761-1780)
Œuvres complètes, Éditions CNRS, 2002. (ISBN 2-271-06013-3)
Encyclopédie ou dictionnaire raisonné des sciences, des arts et des métiers, Flammarion, 1993. (ISBN 2-08-070426-5)
(1777) Nouvelles expériences sur la résistance des fluides, par mm. D'Alembert ... & l'Abbé Bossut .... A Paris : rue Dauphine, chez Claude-Antoine Jombert, fils ainé, libraire du Roi pour le Génie & l'Artillerie.
(1764) Mélanges de littérature, de philosophie et d'histoire (in en). London : printed for C. Henderson : and sold by T. Becket and P. A. De Hondt, in the Strand.