Gwelet an tarzh evit Japan

{{Infobox bro
|anv ofisiel              = 日本国<br>Nihon-koku ''pe'' Nippon-koku
|anv klok bzg             = Japan
|anv boutin bzg           = Japan
|skeudenn banniel         = Flag_of_Japan.svg|125px Banniel Japan
|skeudenn skoed-ardamez   = Imperial Seal of Japan.svg|80px Skoed-ardamez Japan
|doare arouez             = Siell impalaerel
|skeudenn_kartenn         = Japan-location-cia.png
|ger-stur broadel         = hini ebet
|kan broadel              = 君が代 [[Kimi Ga Yo]]''<br><br>[[Restr:Kimi ga Yo instrumental.ogg]]<small>"Ren E Veurdez an Impalaer"</small>
|yezhoù ofisiel           = hini ebet, met ar japaneg eo ar yezh vroadel
|strolladoù etnek         = 
|kêr-benn                 = 東京 Tōkyō
|Led-d= |Led-m= |Led-NS= |Hed-d= |Hed-m= |Hed-RK=
|kêr vrasañ               = (memes hini)<ref>Da geñver melestradurezh n'eo ket Tōkyō ur gêr hiziv ken : ur vetropolenn, hag a glot gant ur prefeti. [[Yokohama]] eo ar gêr bobletañ neuze.</ref>
|doare gouarnamant        = Monarkiezh vonreizhel
|titl penn ar vro1        = Impalaer
|anv penn ar vro1         = [[Naruhito]] (徳仁)
|titl penn ar vro2        = Kentañ ministr
|anv penn ar vro2         = [[Fumio Kishida]] (岸田 文雄)
|titl penn ar vro3        = 
|anv penn ar vro3         = 
|titl penn ar vro4        = 
|anv penn ar vro4         = 
|titl penn ar vro5        = 
|anv penn ar vro5         = 
|gorread                  = 377 975
|renk_gorread             = 62{{vet}}
|dregantad doureier       = 0.8
|istimadur_poblañs        = 
|istimadur_poblañs_renk   = 10{{vet}}
|istimadur_poblañs_bloaz  = 
|niveradeg_poblañs        = 125 360 000
|niveradeg_poblañs_bloaz  = 2021
|stankter_ar_boblañs      = 334
|renk_stankter_ar_boblañs = 
|PDK_PGP                  = 
|PDK_PGP_renk             = 
|PDK_PGP_bloaz            = 
|PDK_PGP_keidenn          = 
|PDK_PGP_renk_keidenn     = 
|doare_riegezh            = 
|elfenn_war_ar_riegezh    = 
|darvoud_heverk1          = 
|deiziad_heverk1          = 
|darvoud_heverk2          = 
|deiziad_heverk2          = 
|darvoud_heverk3          = 
|deiziad_heverk3          = 
|darvoud_heverk4          = 
|deiziad_heverk4          = 
|FDD                      = 
|FDD_renk                 = 
|FDD_bloaz                = 
|FDD_rummad               = 
|moneiz                   = Yen (¥, 円)
|kod moneiz               = JPY
|gwerzhid-eur             = 
|utc_offset               = +9
|gwerzhid-eur_eur_hañv    = 
|eur_hañv_notenn          = 
|utc_offset_eur_hañv      = 
|Kod pellgomz             = 81
|Kod kenrouedad           = .jp
|notennoù                 = 
}}
[[Restr:Japan-CIA_WFB_Map.png|thumb|left|Japan]]

Un [[enezeg]] a-hed aodoù sav-heol [[Azia]] a ya d'ober '''Japan''' (e [[japaneg]]: 日本 ''Nihon'' pe ''Nippon'', ent-ofisiel '''Stad Japan''', 日本国 ''Nippon-koku'' pe ''Nihon-koku''). Peder [[enezenn]] bennañ zo : eus an norzh betek ar su, [[Hokkaido]], [[Honshu]] (an hini vrasañ), [[Shikoku]] ha [[Kyushu]] ha 97 % eus ar vro zo dindane ; 6&nbsp;852 enez zo en holl e Japan abaoe [[1945]]<ref>{{en}}[https://web.archive.org/web/20090731072744/http://fpcj.jp/old/e/mres/publication/ff/pdf_07/01_land.pdf ''Facts and Figures of Japan 2007 01: Land''].</ref>. Ouzhpenn 300&nbsp;km eo hed an enezeg en holl ; 600 kilometrad e [[mervent]] Kyushu emañ [[Naha]], war Enez [[Okinawa]] hag a zo lod eus strollad [[inizi Ryukyu]] (pe ''Ryūkyū rettō'' e [[japaneg]]). En tu-hont da 1 000 kilometrad hed zo da [[enezeg]] [[Nanpo]], e su [[Tōkyō]]. Dindan [[Rusia]] emañ inizi [[Sac'halin]] (''Karafuto'' e japaneg) ha [[Kouril]] (''Chishima retto'') a zo muioc'h eget 1&nbsp;200 kilometrad hed dezho. E norzh ar vro emaint hag alies-kaer e vezont gwelet evel penn-pellañ Japan.

Meneziek eo ar pep brasañ eus an enezennoù, lod zo savet diwar obererezh [[menez-tan|menezioù-tan]]. Menez uhelañ Japan da skouer, ar menez Fuji (3&nbsp;776 m), zo ur menez-tan ; dizoberiant eo abaoe [[1707]]. Dekvet bro bobletañ ar bed eo Japan, gant 126,45 milion annezad evit 377 835&nbsp;km² (334,7 annezad/km²) hag a zo o chom evit al lodenn vrasañ e kompezennoù strizh an arvor. Tōkyō vras, anezhi kêr-benn Tōkyō ha meur a brefeti tro-dro dezhi, eo an tolpad kerioù brasañ eus ar bed, gant ouzhpenn 30 milion a annezidi.

Diskouezet eo bet gant an [[arkeologiezh]] e oa poblet Japan kerkent hag ar [[paleolitik|paleolitik uhelañ]]. Meneget eo Japan e skridoù istor [[Sina]] adalek ar {{Iañ kantved}}.<br> Troc'het eo istor Japan e prantadoù ma oa levezonet kalz gant ar bed diavaez heuliet gant prantadoù hir digenvez. Abaoe diazezadenn e vonreizh nevez e [[1947]] ez eo deuet Japan da vezañ ur [[monarkiezh vonreizhel|vonarkiezh vonreizhel]] gant un [[impalaer Japan|impalaer]] hag ur [[parlamant]] dilennet, an [[Dael Japan|Dael]].

An trede brasañ galloud ekonomikel eus ar bed eo Japan hervez ar [[Produadur diabarzh gros|PDG]]. Ar pevare ezporzhier brasañ eo ivez hag ar c'hwec'hvet emporzhier brasañ. Ur vro diorroet eo, dezhi ul live buhez uhel, hag an esperañs bevañ hirañ en deus er bed hervez jedadennoù [[Aozadur ar Broadoù Unanet]]<ref>{{en}} [http://www.un.org/esa/population/publications/wpp2006/WPP2006_Highlights_rev.pdf ''United Nations World Population Propsects: 2006 revision''] – Taolenn A.17 evit 2005-2010.</ref>. Mes arabat eo d'an daolenn vrav-se kuzhat ar c'hudennoù bras a c'hourdrouz dazont ar vro : gouzañv a ra Japan diwar ur [[feur genel]] e-mesk ar re izelañ er bed, kalz re izel da erlerc'hiañ ar rummadoù a ya da anaon : e 2017, e oa negativel feur kresk ar boblañ e Japan gant -0.21%, hag istimet e oa ar feur strujusted da 1,41 bugel dre vaouez<ref>{{en}} [https://web.archive.org/web/20101228224107/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ja.html ''The World Factbook'', CIA (2017)].</ref> Emañ poblañs ar vro o tigreskiñ.<!--<ref>{{fr}} Frédéric Lemaître, « Les Japonais menacés de disparition, par Frédéric Lemaître », e ''[[Le Monde]]'', 29 a viz Gwengolo 2007, enlinenn d'ar 28 a viz Gwengolo 2007, [http://www.lemonde.fr/web/article/0,1-0@2-3232,36-960658,0.html].</ref>.-- Liamm = 2009 -->.<br>
Japan eo ar vro er bed ma pouez ar muiañ an dle foran ivez ; pa dizhe 223,80 % eus ar PDG e 2017<ref>{{en}} [https://web.archive.org/web/20070613005546/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2186rank.html ''The World Factbook'', CIA (2017)'']</ref>.

== Istor ==
:• ''Pennad pennañ :'' [[Istor Japan]]

Hervez ar vojenn e voe diazezet Japan er {{VIIvet kantved}} kent J.-K gant an impalaer [[Jimmu]]. Degaset e oa bet reizhiad ar [[skritur sinaek]] hag ar [[boudaegezh|voudaegezh]] e-tro ar {{Vvet kantved}} hag ar {{VIvet kantved}}, loc'het gante ur prantad pouezus ha hir dindan levezon [[sevenadur]] [[Sina]] er vro. Komanderien arouezel e voe an impalaerien, na bout ma oa peurliesañ gwir c'halloud ar vro gant noblañs galloudek al Lez, rejanted anezhe, pe [[Shogun|''shōgun''-ed]] anezhe.<br>
E-tro ar {{XVIvet kantved}} ec'h aochas e Japan [[Kenwerzh|koñversanted]] deuet eus [[Europa]] : eus [[Portugal]], lod all eus an [[Izelvroioù]], eus [[Bro-Saoz]] hag eus [[Spagn]], asambles gant [[misioner]]ien [[Kristeniezh|gristen]]. E-pad al lodenn gentañ eus ar {{XVIIvet kantved}} e tiskredas ar shogunelezh warne e oant ar preveudioù eus un aloubadenn gant an armeadoù europat hag e tihanas an holl zarempredoù gant an diavaez war-bouez reoù strizhik gant marc'hadourien sinaat hag Izelvroat war Enez-Dejima e [[Nagasaki]]. Ha dizarempred dre youl e chomas ar vro e-pad 200 vloaz, ken ma pouezas ar [[Stadoù-Unanet Amerika|Stadoù-Unanet]], gant ergerzhadeg ar [[komodor|C'homodor]] [[Matthew Perry]], war Japan a-benn he digeriñ da vroioù ar [[kornôg|c'hornaoueg]] gant [[feur-emglev Kanagawa]] e [[1854]].

E-korf un nebeud bloavezhioù hepken en em dreuzfurmas kalz kevredigezh ar vro pa oa deuet an darempredoù en-dro gant broioù ar c'hornaoueg. Diskaret e voe ar shogunelezh, ha lakaet e voe an impalaer da ren en-dro. Gant adreizhadennoù an oadvezh [[Meiji]] kroget e [[1868]] e teuas cheñchamantoù a-leizh. Torret e voe ar reizhiad [[Gladdalc'helezh|gladdalc'hel]], ha kalz lezennoù eus broioù ar c'hornaoueg a voe kemeret, enne ur reizhiad lezenniñ hag a [[Gouarnamant|c'houarnamant]]. Adreizhadennoù all a voe ivez en [[armerzh]], er gevredigezh hag en [[arme]], ar pezh a dreuzfurmas Japan en unan eus [[riez]]où bras ha modern ar bed. Ur youl vras da sevel a greskas er vro gant-se. Tarzhañ a reas brezelioù enep Sina e [[1895]]) hag enep [[Rusia]] e [[1905]]) da-heul. E-kerzh ar brezelioù-se e voe gounezet [[Korea]], [[Taiwan]] ha tiriadoù all gant Impalaeriezh Japan.<br>
E penn-kentañ an {{XXvet kantved}} e kendalc'has an impalaeriezh da astenn : aloubiñ a reas [[Mandchouria]] ha sevel eno ar Stad vargodenn anvet [[Manchouoko]]. Un eil brezel a loc'has e Sina e [[1937]] ha, da echuiñ, an argadenn e [[Arsailh war Pearl Harbor|Pearl Harbor]] e [[1941]] a lakaas ar vro da gemer perzh en [[Eil Brezel-bed]]. Trec'het e voe Japan e [[1945]] da ziwezhañ, goude ma voe taolet div [[bombezadennoù atomek Hiroshima ha Nagasaki|vombezenn atomek]] gant ar [[Stadoù-Unanet]], unan war [[Hiroshima]] hag unan all war [[Nagasaki]].<br> Kodianañ a reas Impalaeriezh Japan ha kevrediñ a reas ar gouarnamant nevez gant an Amerikaned d’an [[2 Gwengolo|2 a viz Gwengolo]] 1945.<br>
Dindan gward ar Stadoù-Unanet e chomas Japan gwastet betek [[1952]]. Addeuet ar vro d'he ment orin en em lakas an armerzh en e sav en-dro goude 1952, ha berzh gant annezidi an enezennoù betek bremañ.

== Politikerezh ==
D'ar [[16 a viz Gwengolo]] [[2020]] e teuas [[Yoshihide Suga]] da vezañ kentañ ministr nevez ar vro.

== Melestradur ==
===Prefedelezhioù===
Rannet eo Japan etre 8 rannvro, enno 47 prefedelezh renet gant ur gouarner dilennet hag ur gambr dilennidi<ref>{{en}} {{cite web|url=https://web-japan.org/factsheet/en/pdf/e02_regions.pdf |title=''Web Japan''|accessdate=15 Mae 2021}}</ref>.
{| style="margin:auto; margin-top:1em;"
| rowspan="2" |[[Restr:Regions and Prefectures of Japan 2.svg|center|350px|border]]
| style="padding-right:1em; padding-left:2em; vertical-align:top;" |
<div class="center"><span style="background-color:#ef7979; color:#ef7979; border:1px solid #000;">MMM</span> '''Hokkaido'''</div>
----
1.&nbsp;Hokkaido
| style="padding-right:1em; vertical-align:top;" |
<div class="center"><span style="background-color:#efe979; color:#efe979; border:1px solid #000;">MMM</span> '''Tōhoku'''</div>
----
2.&nbsp;Aomori<br>
3.&nbsp;Iwate<br>
4.&nbsp;Miyagi<br>
5.&nbsp;Akita<br>
6.&nbsp;Yamagata<br>
7.&nbsp;Fukushima
| style="padding-right:1em; vertical-align:top;" |
<div class="center"><span style="background-color:#87ef79; color:#87ef79; border:1px solid #000;">MMM</span> '''Kantō'''</div>
----
8.&nbsp;Ibaraki<br>
9.&nbsp;Tochigi<br>
10.&nbsp;Gunma<br>
11.&nbsp;Saitama<br>
12.&nbsp;Chiba<br>
13.&nbsp;<span style="background-color:#87ef79;">[[Tokyo]]</span><br>
14.&nbsp;Kanagawa
| style="padding-right:1em; vertical-align:top;" |
<div class="center"><span style="background-color:#79efdb; color:#79efdb; border:1px solid #000;">MMM</span> '''Chūbu'''</div>
----
15.&nbsp;Niigata<br>
16.&nbsp;Toyama<br>
17.&nbsp;Ishikawa<br>
18.&nbsp;Fukui<br>
19.&nbsp;Yamanashi<br>
20.&nbsp;Nagano<br>
21.&nbsp;Gifu<br>
22.&nbsp;Shizuoka<br>
23.&nbsp;Aichi
|-
| style="padding-right:1em; padding-left:2em; vertical-align:top;" |
<div class="center"><span style="background-color:#9579ef; color:#9579ef; border:1px solid #000;">MMM</span> '''Kansai'''</div>
----
24.&nbsp;Mie<br>
25.&nbsp;Shiga<br>
26.&nbsp;Kyoto<br>
27.&nbsp;Osaka<br>
28.&nbsp;Hyōgo<br>
29.&nbsp;Nara<br>
30.&nbsp;Wakayama
| style="padding-right:1em; vertical-align:top;" |
<div class="center"><span style="background-color:#efb179; color:#efb179; border:1px solid #000;">MMM</span> '''Chūgoku'''</div>
----
31.&nbsp;Tottori<br>
32.&nbsp;Shimane<br>
33.&nbsp;Okayama<br>
34.&nbsp;Hiroshima<br>
35.&nbsp;Yamaguchi
| style="padding-right:1em; vertical-align:top;" |
<div class="center"><span style="background-color:#cc79ef; color:#cc79ef; border:1px solid #000;">MMM</span> '''Shikoku'''</div>
----
36.&nbsp;Tokushima<br>
37.&nbsp;Kagawa<br>
38.&nbsp;Ehime<br>
39.&nbsp;Kōchi<br>
| style="padding-right:1em; vertical-align:top;" |
<div class="center"><span style="background-color:#b4b4b4; color:#b4b4b4; border:1px solid #000;">MMM</span> '''Kyūshū'''</div>
----
40.&nbsp;Fukuoka<br>
41.&nbsp;Saga<br>
42.&nbsp;Nagasaki<br>
43.&nbsp;Kumamoto<br>
44.&nbsp;Ōita<br>
45.&nbsp;Miyazaki<br>
46.&nbsp;Kagoshima<br>
47.&nbsp;Okinawa<br>
|}

===Kêrioù ===
Setu amañ roll kêrioù Japan hervez o foblañs ; kalzik eus ar c'hêrioù-se a ya d'ober megalopolennoù.
{| style="margin:auto;"
|+ {{Ment|{{Pb|Kêrioù Japan hervez o foblañs}}|130}}<br><small>Niveridigezh 01/04/2021</small>
|- valign="top"
|
{| class="wikitable"
|-
!
! Renk
! Kêr
! [[Prefetioù Japan|Prefeti]]
! Poblañs
|-
| rowspan="10" width="100px" style="text-align:center;"|<br>[[Restr:Shibuya Night (HDR).jpg|200px|Tōkyō]]<br>[[Tōkyō]]<br>[[Restr:YokohamaNight.jpg|200px|Yokohama]]<br>[[Yokohama]]
| align=center style="background:#f0f0f0;"|1 ||align=left|'''東京都 [[Tōkyō]]''' || [[Prefeti Tōkyō|Tōkyō]] || 13 957 179
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;"|2 ||align=left|'''横浜市 [[Yokohama]]''' || [[Prefeti Kanagawa|Kanagawa]] || 3 757 630
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;"|3 ||align=left|'''大阪市 [[Osaka]]''' || [[Prefeti Osaka|Osaka]] || 2 753 819
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;"|4 ||align=left|'''名古屋市 [[Nagoya]]''' || [[Prefeti Aichi|Aichi]] || 2 320 719
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;"|5 ||align=left|'''札幌市 [[Sapporo]]''' || [[Prefeti Hokkaidō|Hokkaidō]] || 1 960 755
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;"|6 ||align=left|'''福岡市 [[Fukuoka]]''' || [[Prefeti Fukuoka|Fukuoka]] || 1 603 043
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;"|7 ||align=left|'''川崎市 [[Kawasaki]]''' || [[Prefeti Kanagawa|Kanagawa]] || 1 539 522
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;"|8 ||align=left|'''神戸市 [[Kobe]]''' || [[Prefeti Hyōgo|Hyōgo]] || 1 511 393
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;"|9 ||align=left|'''京都市 [[Kyoto]]''' || [[Prefeti Kyoto|Kyoto]] || 1 452 037
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;"|10 ||align=left|'''さいたま市 [[Saitama]]''' || [[Prefeti Saitama|Saitama]] || 1 323 405
|}
|
{| class="wikitable"
|-
! Renk
! Kêr
! [[Prefetioù Japan|Prefeti]]
! Poblañs
!
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;"|11 ||align=left|'''広島市 [[Hiroshima]]''' || [[Prefeti Hiroshima|Hiroshima]] || 1 195 933
| rowspan="10" width="100px" style="text-align:center;"|<br>[[Restr:Osaka Castle 03bs3200.jpg|213px|Osaka]]<br>[[Osaka]]<br>[[Restr:名古屋中心部2.jpg|213px|Nagoya]]<br>[[Nagoya]]
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;"|12 ||align=left|'''仙台市 [[Sendai]]''' || [[Prefeti Miyagi|Miyagi]] || 1 089 715
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;"|13 || align=left|'''千葉市 [[Chiba]]''' || [[Prefeti Chiba|Chiba]] || 983 211
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;"|14 ||align=left|'''北九州市 [[Kitakyushu]]''' || [[Prefeti Fukuoka|Fukuoka]] || 935 084
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;"|15 ||align=left|'''堺市 [[Sakai]]''' || [[Prefeti Osaka|Osaka]] || 822 846
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;"|16 ||align=left|'''新潟市 [[Niigata]]''' || [[Prefeti Niigata|Niigata]] || 789 239
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;"|17 ||align=left|'''浜松市 [[Hamamatsu]]''' || [[Prefeti Shizuoka|Shizuoka]] || 786 853
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;"|18 ||align=left|'''相模原市 [[Sagamihara]]''' || [[Prefeti Kanagawa|Kanagawa]] || 722 973
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;"|19 ||align=left|'''岡山市 [[Okayama]]''' || [[Prefeti Okayama|Okayama]] || 719 134
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;"|20 ||align=left|'''静岡市 [[Shizuoka]]''' || [[Prefeti Shizuoka|Shizuoka]] || 684 622
|}
|}
== Liammoù diavaez==
*{{en}} [https://www.japan.travel/national-parks/ ''National Parks of Japan'']
== Daveoù ==
{{Daveoù}}

{{Porched Japan}}
{{Azia}}
{{Monarkiezhoù}}

[[Rummad:Japan| ]]