Gwelet an tarzh evit Isaac Newton

{{Labour a chom}}
{{Infobox Skiantour
 | anv           = 
 | skeudenn      = 
 | ledander      = 
 | alc'hwez      = Poltred gant [[Godfrey Kneller]] (1689)
 | deiziad ganet = 4 a viz Genver 1643
 | lec'h ganet   = {{Bro-Saoz }}
 | bro ganet     = 
 | deiziad marv  = 31 a viz Meurzh 1727
 | lec'h marv    = 
 | bro marv      = {{Bro-Saoz}}
 | annez         = 
 | broadelezh    = 
 | tachennoù     = 
 | ensavadurioù  = 
 | diplomet      = 
 | Oberennoù heverk =
 | brudet evit   = 
 | prizioù       = 
 | sinadur       = 
 | notennoù      = 
}}

''Sir'' '''Isaac Newton''' a oa ur [[prederouriezh|prederour]], ur [[matematik]]our, ur [[fizik]]our hag ur [[steredoniezh|steredoniour]] [[Bro-Saoz|saoz]] bet ganet d'ar 4 a viz Genver [[1643]]<ref>Deiziadoù ar 25 a viz Kerzu [[1642]] hag an 20 a viz Meurzh [[1726]] a gaver evit e c'hanedigezh hag e varv, war e vez en [[Abati Westminster]] peurgetket, zo jedet hervez ar [[deiziadur juluan]], met klotañ mat a reont gant ar 4 a viz Genver 1643 hag an 31 a viz Meurzh 1727 eus an [[deiziadur gregorian]] na voe degemeret e Breizh-Veur nemet e [[1752]] ; gant ar c'hemm-se e e tremenas ar 25 a viz Meurzh 1753 d'ar 1{{añ}} a viz Genver 1753. Gwelet pennad Michel Toulmonde, [http://acces.ens-lyon.fr/clea/archives/cahiers-clairaut/CLEA_CahiersClairaut_102_09.pdf ''Les dates de Newton''], e ''L'Astronomie'', miz C'hwevrer 2007).</ref> e maner Woolsthorpe e-kichen [[Grantham]], ha marvet d'an 31 a viz Meurzh [[1727]] e [[Kensington]].

Anavezet eo dreist-holl evit damkaniezh ar [[gravitadur]] ha krouidigezh, e kevez ouzh [[Leibniz]], ar [[jederezh boc'hedel]]. E levr ''[[Philosophiæ Naturalis Principa Mathematica]]'' ("Pennaennoù Matematikel ar Brederouriezh Naturel") zo brudet evel unan eus oberennoù pouezusañ Istor ar [[skiant]]où. En oberenn-se e kaver e zizoloadennoù diwar-benn an nerzh desach, teir lezenn ar fiñvoù hag ar mekanik klasel. Noblet eo bet e 1705 gant ar Rouantelezh.

== Buhez ==
Ganet e voe Isaac Newton e [[Woolsthorpe-by-Colsterworth]], el [[Lincolnshire]] ([[Bro-Saoz]]). Feurmerion binvidik e oa e dud. Mervel a reas e dad tri miz a-raok ma vije deuet Isaac Newton er gouloù hag e vamm a addimezas. Isaac vihan, a oa 2 vloaz, a voe fiziet en e vamm-gozh, dindan gwardoniezh e eontr. E vugaleaj ne seblant ket bezañ bet gwall eürus. Da 5 bloaz e tarempredas skol kentañ-derez [[Skillington]] ha goude hini [[Stokes]].

== Damkaniezhoù matematikel ==
E [[1687]] ez voe embannet e oberenn bennañ, "Pennaennoù Matematikel ar Brederouriezh Naturel". El levr mañ e implij doareoù jediñ hag a zo gourdad ar jediñ [[Sturiadell|sturiadel]]. War tachenn ar gweled e wellaas an [[teleskop|teleskop disvannus]] bet krouet gant [[James Gregory]], hag e embannas e [[1704]] e bleustrad ''Opticks'' ("[[Optik]]") ma tiskouez ez eo ar [[gouloù]] gwenn ur meskaj a veur a liv disheñvel. Dedennet eo oa Isaac Newton gant an [[alkimiezh]] hag an [[doueoniezh]].

== Notennoù ==
<references/>

{{Commons|Isaac Newton}}

{{DEFAULTSORT:Newton, Isaac}}

[[Rummad:Steredoniourien Bro-Saoz]]
[[Rummad:Matematikourien Bro-Saoz]]
[[Rummad:Fizikourien Bro-Saoz]]
[[Rummad:Ganedigezhioù 1643]]
[[Rummad:Marvioù 1727]]