Heñveladur (yezhoniezh) : diforc'h etre ar stummoù
Neal (kaozeal | degasadennoù) DDiverradenn ebet eus ar c'hemm |
Neal (kaozeal | degasadennoù) DDiverradenn ebet eus ar c'hemm |
||
| Linenn 3: | Linenn 3: | ||
Er [[yezhoniezh]] e vez implijet an termen '''heñveladur''' ([[Saozneg|saoz.]]: [[:en:Assimilation (linguistics)|''assimilation'']]) war tachennoù ar [[fonetik]] hag ar [[fonologiezh]] evit komz eus ar fed ma c'hell kemmañ perzhioù resis ur [[fonem]] dre levezon ur [[fonenn]] all tost outañ, da skouer "[[amforenn]]" ma c'hell bezañ distaget [ɱf] e lec'h [mf] dre ma teu da vezañ distaget al lizherenn "m" gant [[Kensonenn gweuz-dent|ar gweuz izelañ o stekiñ ouzh dent krec'h]] kentoc'h evit gant an [[kensonenn diweuz|diweuz o stekiñ an eil ouzh eben]] dre levezon ar [[kensonenn|gensonenn]] gweuz-dent [f] a deu diouzhtu war he lerc'h. |
Er [[yezhoniezh]] e vez implijet an termen '''heñveladur''' ([[Saozneg|saoz.]]: [[:en:Assimilation (linguistics)|''assimilation'']]) war tachennoù ar [[fonetik]] hag ar [[fonologiezh]] evit komz eus ar fed ma c'hell kemmañ perzhioù resis ur [[fonem]] dre levezon ur [[fonenn]] all tost outañ, da skouer "[[amforenn]]" ma c'hell bezañ distaget [ɱf] e lec'h [mf] dre ma teu da vezañ distaget al lizherenn "m" gant [[Kensonenn gweuz-dent|ar gweuz izelañ o stekiñ ouzh dent krec'h]] kentoc'h evit gant an [[kensonenn diweuz|diweuz o stekiñ an eil ouzh eben]] dre levezon ar [[kensonenn|gensonenn]] gweuz-dent [f] a deu diouzhtu war he lerc'h. |
||
Tennañ a ra an heñveladur [[kensonenn|kensonennoù]] koulz ha [[vogalenn|vogalennoù]] pe zoken [[tonenn (yezhoniezh)|tonennoù]] (s.o. ivez "[[sandhi]]") ha gallout a ra bezañ skrivet pe get hervez reolennoù reizhskrivañ pep [[yezh]] ha hervez pep degouez resis. |
|||
Pevar doare heñveladur disheñvel ez eus: |
Pevar doare heñveladur disheñvel ez eus: |
||
| Linenn 30: | Linenn 30: | ||
| ⚫ | |||
[[Tonal language]]s may exhibit tone assimilation (tonal umlaut, in effect), while [[sign languages]] also exhibit assimilation when the characteristics of neighbouring phonemes may be mixed. |
|||
===Lag assimilation to a contiguous segment=== |
|||
Tolerably common, and often has the nature of a sound law. Proto-Indo-Eruopean *-''ln''- > -''ll''- in both Germanic and Italic. Thus *''ḱļnis'' "hill" > PreLat. *''kolnis'' > Lat. ''collis''; > PGmc *''hulniz, *hulliz'' > OE ''hyll'' {{IPA|/hyl/}} > ''hill''. The enclitic form of English ''is'', shedding the vowel, becomes voiceless when adjacent to a word-final voiceless non-sibilant. |
|||
| ⚫ | |||
Proto-Italic *''dw'' > Latin ''b'', as in *''dwis'' "twice" > Lat. ''bis.'' |
Proto-Italic *''dw'' > Latin ''b'', as in *''dwis'' "twice" > Lat. ''bis.'' |
||
Stumm eus an 16 Mez 2007 da 11:21
Un danvez pennad eo ar pennad-mañ ha labour zo d'ober c'hoazh a-raok e beurechuiñ.
Gallout a rit skoazellañ Wikipedia dre glokaat anezhañ.
Er yezhoniezh e vez implijet an termen heñveladur (saoz.: assimilation) war tachennoù ar fonetik hag ar fonologiezh evit komz eus ar fed ma c'hell kemmañ perzhioù resis ur fonem dre levezon ur fonenn all tost outañ, da skouer "amforenn" ma c'hell bezañ distaget [ɱf] e lec'h [mf] dre ma teu da vezañ distaget al lizherenn "m" gant ar gweuz izelañ o stekiñ ouzh dent krec'h kentoc'h evit gant an diweuz o stekiñ an eil ouzh eben dre levezon ar gensonenn gweuz-dent [f] a deu diouzhtu war he lerc'h.
Tennañ a ra an heñveladur kensonennoù koulz ha vogalennoù pe zoken tonennoù (s.o. ivez "sandhi") ha gallout a ra bezañ skrivet pe get hervez reolennoù reizhskrivañ pep yezh ha hervez pep degouez resis.
Pevar doare heñveladur disheñvel ez eus:
- Heñveladur a-dost
- Kemmañ a ra perzh ur fonem dre levezon ur fonenn all tost outañ, da lâret eo stag outañ, d.s. "dek gwech" distaget "dek kwech"
- Heñveladur a-bell
- Kalz raloc'h. Kemmañ a ra perzh ur fonem dre levezon ur fonenn all pelloc'h dioutañ, d.s. henc'halleg: "cercher" /ser.ʧer/ > galleg a-vremañ "chercher" /ʃɛʁ.ʃe/ ("klask").
- Heñveladur war-gil (a-zehoù da gleiz)
- An doare heñveladur kavet an aliesañ e yezhoù ar bed pa vez a-dost. Kemmañ a ra perzh ur fonem dre levezon ur fonenn all dirazañ, d.s. galleg "in-" + "possible" > "impossible" ("dibosupl") pe brezhoneg "mat eo" ma vez mouezhiet ar kensonenn dre serriñ divouezh [t] > [d] dirak ur vogalenn (mouezhiet atav e brezhoneg).
- Heñveladur war-raok (a-gleiz da zehoù)
Ha bez' a c'hell bezañ levezonet n'eus forzh psuert perzh eus ur fonem, da lâret eo:
- Ar vouezh: mouezhiet pe divouezhiet a c'hell bezañ ur fonem dre levezon ur sonenn all, da skouer:
- Al lec'h distagañ: kemmañ a c'hell al lec'h distagañ dre levezon ur sonenn all, da skouer:
- Al lec'h distagañ: kemmañ a c'hell al lec'h distagañ dre levezon ur sonenn all, da skouer staonekaet e c'hell bezañ dre levezon ur fonenn staon tost outañ.
- Kendistagadurioù: ouzhpennet a c'hell bezañ ouzh perzhioù diazez ur fonemenn kendistagadurioù a eil reink, da skouer staonekaet e c'hell bezañ dre levezon ur fonenn staon tost outañ, d.s. /k/ > [ʧ] dirak [i] pe [e] e rannyezhoù brezhonek 'zo komzet e Bro-Wened.
Coalescence (fusion)
Proto-Italic *dw > Latin b, as in *dwis "twice" > Lat. bis. Proto-Celtic *sw shows up in Old Irish in initial position as s, thus *swesōr "sister" > OIr siur */ʃuɾ/, *spenyo- > *swinea- > *swine "nipple" > sine. But when a vowel preceded, the *sw sequence becomes /f/: má fiur "my sister", bó tri-fne "a cow with three teats". There's also the famous change in P-Celtic of kW -> p. Proto-Celtic also underwent the change gw -> b.