Gwelet an tarzh evit Norvegia

{| class="infobox" style="font-size:90%;"
|-
| colspan="2" align="center" bgcolor="#ef2729" style="font-size:1.5em;" | <span style="color:#fff;">'''Kongeriket Norge'''</span><br><span style="color:#002368;">'''Kongeriket Noreg'''</span>
|-
| align="center" | <br><br>[[Restr:Flag_of_Norway.svg|120px|Banniel Norvegia]]
| align="center" | [[Restr:Coat of Arms of Norway.svg|80px|Skoed-ardamez Norvegia]]
|-
| align="center" | [[Banniel Norvegia]]
| align="center" | [[Ardamezouriezh|Skoed-ardamez]]
|-
| colspan="2" | <hr>
|-
| colspan="2" align="center" | [[Restr:Europe-Norway.svg|350px|Lec’hiadur Norvegia]]
|-
| colspan="2" | <hr>
|-
| '''[[Yezh ofisiel|Yezhoù ofisiel]]''' || [[Norvegeg]]<br><small>''([[Bokmål]]'' ha ''[[Nynorsk]])'' <sup>'''1'''</sup>
|-
| '''[[Kêr-benn]]''' || [[Oslo]]
|-
| '''Statud politikel''' || [[Unpenniezh]] [[bonreizh|vonreizhek]]
|-
| '''Dizalc'hiezh'''<br />• Embannet<br />• Anzavet || (diouzh [[Sveden]])<br />[[7 Mezheven|7 a viz Mezheven]] [[1905]]<br />[[26 Here|26 a viz Here]] [[1905]]
|-
| '''Roue''' || [[Harald V Norvegia|Harald V]]
|-
| '''Kentañ ministr''' || [[Jonas Gahr Støre]]
|-
| '''[[Gorread]]'''<br />• En holl<br />• % dour
| <br />385.207<ref name="kart_2019">{{Cite web|url=https://www.kartverket.no/Kunnskap/Fakta-om-Norge/Arealstatistikk/Arealstatistikk-Norge/|title=Arealstatistics for Norway 2019|publisher=Kartverket, mapping directory for Norway|year=2019|accessdate=2019-03-22}}</ref> km² <sup>'''2'''</sup><br />6
|-
| '''[[Poblañs]]''' || 5 550 203<ref name="ssbf">{{Cite web|url=https://www.ssb.no/en/befolkning/statistikker/folkemengde/aar-per-1-januar|title=Population, 2024-01-01|publisher=Statistics Norway|date=2024-02-21|accessdate=2024-02-25|language=en}}</ref><small>(2024)</small>
|-
| ''Stankter''' || 14,4 annezad/km²
|-
| '''[[Moneiz]]''' || Kurunenn norvegat<br>(''Krona'') (NOK)
|-
| colspan="2" | <hr>
|-
| '''[[Ger-stur]]'''<br>• Ger-stur ar roue || Hini ebet<br>''Alt for Norge''<br><small>"Pep tra evit Norvegia"</small>
|-
| '''[[Kan broadel]]''' || ''Ja, vi elsker dette landet''<br><small>"Ya, karout a reomp hor bro"</small>
|-
| colspan="2" align="center" | [[Restr:Norway (National Anthem).ogg]]
|-
| '''Gouel broadel''' || [[6 Mezheven|6 a viz Mezheven]]
|-
| colspan="2" | <hr>
|-
| '''Kod Internet''' || .no
|-
| '''Kod pellgomz''' || 47
|-
| colspan="2" | <hr>
|-
| colspan="2" | <small>'''Notenn 1 :''' [[Samieg|yezhoù samiek]] (''Sami'') a zo anavezet ent-ofisiel<br>e c’hwec’h rannvro<br />'''Notenn 2 :''' gant an inizi [[Svalbard]] ha [[Jan Mayen]]</small>
|-
|}
[[Restr:Fylkesinndeling2024 original.webp|thumb|Kontelezhioù Norvegia 2024<ref name="fylker" />]]
[[Restr:Jellingsten.1..jpg|thumb|<center>Un tu eus maen [[Harald]] e [[Jelling]]</center>]] 
[[File:Map-of-Norway-1761-Complete.jpg |thumb|Norge e 1761]]
[[File:Borgundstavkirke.jpg|thumb|Iliz [[Borgundstavkirke]]]]

'''Norvegia'''<ref>[[Geriadur brezhoneg-galleg Roparz Hemon]], 1993, pajenn 600</ref>{{,}}<ref>[https://www.fr.brezhoneg.bzh/40-kerofis.htm KerOfis], [[Ofis publik ar brezhoneg]]</ref>, pe '''Norge'''<ref>[[Per Denez]], [[Bro-Norge]], [[Ar Vro]] 44, miz Du 1967, p. 70.</ref>{{,}}<ref>Eil Derez Diwan, [[Kreizenn ar Geriaouiñ]], trede embannadur kresket 1993.</ref> (''Norge'' e [[bokmål]], ''Noreg'' e [[nynorsk]]), zo ur vro hag ur [[rouantelezh]] (''Kongeriket Norge'' pe ''Noreg''), e kornôg ledenez [[Skandinavia]], pe [[Lec'hlenn]].

En em astenn a ra a-hed ar [[Meurvor Atlantel]], pe lodennoù anezhañ anvet [[Mor an Hanternoz]] er su ha [[Mor Norvegia]] en norzh. Harzoù he deus Norvegia gant [[Sveden]], er reter, ha gant [[Rusia]] ha [[Finland]] er biz. Rannet eo diouzh [[Danmark]], er su, gant ar [[Skagerrak]].

Stag eo an inizi [[Svalbard]] ha [[Jan Mayen]], en norzh, ouzh Rouantelezh Norvegia, koulz hag [[Enez Bouvet]], e su ar Meurvor Atlantel. [[Enez Pêr Iañ]], e su ar [[Meurvor Habask]], a zo e dalc’h Norvegia ivez, met ne seller ket outi evel ul lodenn eus ar Rouantelezh.

==Gerdarzh==
Eus an [[norseg]] ''Norðrvegr'', hent ''(vegr)'' an [[Norzh]] ''(Norðr)'', a oa an anv bet roet gant ar [[Vikinged]] d'ar broioù a c'hellent tizhout dre norzh ar [[Meurvor Atlantel]], da lavaret eo Norvegia, [[Island]] ha [[Greunland]].

''Norvegr'' a roas ''Norwegen'' en [[alamaneg]], ''Norway'' e [[saozneg]] ha ''Norvegia'' e [[latin]] ar [[Krennamzer|Grennamzer]], alese an [[italianeg]] hag ar [[spagnoleg]] ''Norvegia'', ar [[ruseg]] Норвегия ''Norvegiya'', ar [[galleg]] ''Norvège'' hag ar brezhoneg '''Norvegia'''.

War unan eus [[mein Jelling]] e [[Danmark]] e voe engravet e runoù (''c.'' [[980]]) an anv ''Nuruiak'', a vez treuzskrivet ''Norveg''<ref>{{en}} [https://web.archive.org/web/20151210111549/http://www.fortidensjelling.dk/jellinge30.htm ''The Runic Stones in Jelling'']</ref>.

Bev eo chomet ''Norvegr'' er [[yezhoù skandinavek]] betek emdreiñ dre ''Norégr'' ha ''Norégi'' en ''Norge'' e [[daneg]] hag e [[svedeg]] ; ''Norge'' ivez a lavarer e [[bokmål]], ''Noreg'' eo e [[nynorsk]] ("norseg nevez"), an div yezh ofisiel a ya da sevel an [[norvegeg]]<ref>{{fr}} Deroy, Louis & Mulon, Martine : ''Dictionnaire de noms de lieux'', Le Robert, 1992, {{ISBN|978-2-8503-6195-1}}, p. 345.</ref>.
* Un displegadenn all, n'eo ket testeniekaet avat, eo e teuje ''Norge'' eus ''Nór rige'' ''rouantelezh'' [[Nor]], pe [[Norr]], saver ar rouantelezh hervez ar vojenn (evel [[Konan Meriadeg]] e Breizh).

== Istor ==
En amzer ar [[Vikinged]] e voe ur rouantelezh dizalc’h eus Norvegia, adalek an [[IXvet kantved]], ha gant tud eus Norvegia e voe trevadennet douaroù pell er c’hornôg, evel an [[Faero|Inizi Faero]], [[Island]], enezeg [[Breizh-Veur]], [[Greunland]]. Mont a reas dinastiezh rouaned Norvegia da get e [[1387]] hag unanet e voe ar vro gant [[Danmark]] ha [[Sveden]] en [[Unvaniezh Kalmar]]. P’en em zistagas Sveden diouzh Unvaniezh Kalmar er [[XVIvet kantved]] e chomas Norvegia hec’h-unan gant [[Danmark]], evel ur rannvro bell, stag outañ. Troc’het e voe Norvegia diouzh ar peurrest eus [[Europa]] pa voe degemeret ar [[Protestantiezh|brotestantiezh]] er vro, rak paouez a reas perc’hirined da zont eus [[Europa]] war bez Sant Olaf e [[Trondheim|Nidaros]]. Goude ma voe faezhet gant [[Napoleon]] e rankas [[Danmark]] lezel Norvegia gant [[Sveden]] e [[1814]] (hogen an douaroù tramor bet dizoloet gant Norvegiz, evel [[Greunland]], [[Island]], an [[Faero|Inizi Faero]], a chomas stag ouzh [[Danmark]]). He bonreizh dezhi he doa Norvegia hag he gouarnamant dezhi ivez ; ne oa unanet ouzh [[Sveden]] nemet dre ma oa roue [[Sveden]] o ren war Norvegia ivez. A-benn ar fin e teuas Norvegia da vezañ dizalc’h da vat e [[1905]].

Neptu e chomas Norvegia e-pad ar [[Brezel bed kentañ]] ha klask a reas chom neptu ivez da vare an [[Eil brezel bed]], met taget hag aloubet e voe gant an [[Alamagn|Alamaned]] e miz Ebrel [[1940]] e-pad [[Emgann Norvegia]]. Ar Roue [[Haakon VII]] hag ar gouarnamant a c'hellas tec'hout da [[Breizh-Veur|Vreizh-Veur]]. E 1942 e voe savet ur gouarnamant kenlabourer gant [[Vidkun Quisling]]. Dieubet e voe e [[1945]]. Goude m'he doa klasket chom neptu diagent, ar wech-mañ e teuas ar vro da vezañ unan eus diazezourien an [[AFNA]] hag an [[ABU]] (da Aozadur ar Broadoù Unanet e roas e sekretour kentañ, [[Trygve Lie]]). Deuet eo ar vro da vezañ unan eus ar re binvidikañ er bed (gant an tireoul a zo bet kavet e [[Mor an Hanternoz]]. Dre ziv wech he doa nac'het Norvegia mont en [[Unaniezh Europa]] (e [[1972]] hag e [[1994]]).

== Politikerezh ==
Ur [[rouantelezh]] [[bonreizh|vonreizhel]] eo Norvegia, gant ur [[Parlamant]]. Kemer perzh el lidoù a ra ar roue dreist-holl, hep na vefe gantañ kalz a c’halloud, met arouez unded ar vro eo eñ.

169 c’hannad zo e parlamant Norvegia, ar ''[[Storting]]'', ha dilennet e vezont en 19 kontelezh, evit ur prantad pevar bloaz, hervez an doare mouezhiañ kenfeurel. Rannet eo ar Storting e div gambr, an ''Odelsting'' hag al ''Lagting'', a c’hell bezañ bodet pep hini diouzh he zu evit traoù zo, pe a-gevret evit traoù all.

== Rannadur melestradurel ==
Rannet eo Norvegia e 15 kontelezh (''fylker'') hag e 5 rannvro ([[landsdel]]). War ar gartenn-mañ e weler anezho gant pep a niverenn (n’eus niverenn 13 ebet, a-ratozh) :<ref name="fylker">{{Cite web|url=https://www.regjeringen.no/no/tema/kommuner-og-regioner/kommunestruktur/fylkesinndelingen-fra-2024/id2922222/|title=Fylkesinndelingen fra 2024  |publisher=Regjeringen|date=2022-07-05|accessdate=2024-03-02|language=no}}</ref>
{| class="wikitable sortable" width=27%
!#
!Kontelezh 2024
!Admistrative center
|-
| align=left|3||[[File:Oslo_komm.svg|link=https://pl.wikipedia.org/wiki/File:Oslo_komm.svg|alt=|tlo|28x28px]] [[Oslo]]||[[Oslo]]
|-
| align=left|11||[[File:Rogaland_våpen.svg|link=https://pl.wikipedia.org/wiki/File:Rogaland_v%C3%A5pen.svg|alt=|tlo|28x28px]] [[Rogaland]]||[[Stavanger]]
|-
| align=left|15||[[File:Møre_og_Romsdal_våpen.svg|link=https://pl.wikipedia.org/wiki/File:M%C3%B8re_og_Romsdal_v%C3%A5pen.svg|alt=|tlo|27x27px]] [[Møre og Romsdal]]||[[Molde]]
|-
| align=left|18||[[File:Nordland_våpen.svg|link=https://pl.wikipedia.org/wiki/File:Nordland_v%C3%A5pen.svg|alt=|tlo|28x28px]] [[Nordland]]||[[Bodø]]
|-
| align=left|31||[[File:Østfold_våpen.svg|link=https://pl.wikipedia.org/wiki/File:Østfold_v%C3%A5pen.svg|alt=|tlo|28x28px]] [[Østfold]]||[[Sarpsborg]]
|-
| align=left|32||[[File:Akershus_våpen.svg|link=https://pl.wikipedia.org/wiki/File:Akershus_v%C3%A5pen.svg|alt=|tlo|28x28px]] [[Akershus]]||[[Oslo]]
|-
| align=left|33||[[File:Buskerud_våpen.svg|link=https://pl.wikipedia.org/wiki/File:Buskerud_v%C3%A5pen.svg|alt=|tlo|28x28px]] [[Buskerud]]||[[Drammen]]
|-
| align=left|34||[[File:Innlandet_våpen.svg|link=https://pl.wikipedia.org/wiki/File:Innlandet_v%C3%A5pen.svg|alt=|tlo|28x28px]] [[Innlandet]]||[[Hamar]]
|-
| align=left|39||[[File:Vestfold våpen.svg|link=https://pl.wikipedia.org/wiki/File:Vestfold v%C3%A5pen.svg|alt=|tlo|28x28px]] [[Vestfold]]||[[Tønsberg]]
|-
| align=left|40||[[File:Telemark våpen.svg|link=https://pl.wikipedia.org/wiki/File:Telemark v%C3%A5pen.svg|alt=|tlo|28x28px]] [[Telemark]]||[[Skien]]
|-
| align=left|42||[[File:Agder_våpen.svg|link=https://pl.wikipedia.org/wiki/File:Agder_v%C3%A5pen.svg|alt=|tlo|28x28px]] [[Agder]]||[[Kristiansand]]
|-
| align=left|46||[[File:Vestland_våpen.svg|link=https://pl.wikipedia.org/wiki/File:Vestland_v%C3%A5pen.svg|alt=|tlo|28x28px]] [[Vestland]]||[[Bergen]]
|-
| align=left|50||[[File:Trøndelag våpen.svg|link=https://pl.wikipedia.org/wiki/File:Tr%C3%B8ndelag_v%C3%A5pen.png|tlo|28x28px]] [[Trøndelag]]||[[Steinkjer]]
|-
| align=left|55||[[File:Troms våpen.svg|link=https://pl.wikipedia.org/wiki/File:Troms våpen.svg|alt=|tlo|28x28px]] [[Troms]]||[[Tromsø]]
|-
| align=left|56||[[File:Finnmark våpen.svg|link=https://pl.wikipedia.org/wiki/File:Finnmark våpen.svg|alt=|tlo|28x28px]] [[Finnmark]]||[[Vadsø]]
|}
Ouzhpenn se ez eus 357 a gumunioù.

== Douaroniezh ==
Ur vro hir-hir eo Norvegia, p’en em led a-hed 1752&nbsp;km eus an norzh d’ar su, hag a-hed 430&nbsp;km d’ar muiañ ha 6 d’an nebeutañ a reter da gornôg. Ur vro veneziek eo ivez, levezonet gant krignerezh amzer ar skorn. Ar [[Galdhøpiggen]] eo ar menez uhelañ, a sav e uhelder da 2 469 m. Troc’het-didroc’het eo an aod, a-hed ouzhpenn 20 000&nbsp;km, gant e-leizh a [[enez|inizi]], a garregoù hag a [[fjord]]où.

Emañ hanternoz ar vro en norzh da [[Kelc'h polel Arktika|Gelc'h pennahel Arktika]]. El lodenn-se eus ar vro neuze e weler [[heol hanternoz]] e-pad meur a sizhun e-pad an hañv. En enep e vez teñval er goañv e-pad devezhioù ha devezhioù.

== Armerzh ==
Emañ ar gapitalouriezh sokial e pleustr er vro. 2.1% oa ar feur dilabour e miz Du [[2006]], ha 3.3 % e [[2014]]<ref>{{fr}} {{Liamm web |aozer=Charles Derrac |titl=Suisse, Japon, Norvège… : Ces pays où le chômage est inexistant |url=http://www.lefigaro.fr/conjoncture/2014/07/08/20002-20140708ARTFIG00234-suisse-japon-norvege-ces-pays-o-le-chomage-est-inexistant.php |lec'hienn=Le Figaro |deiziad=d'an 8 a viz Gouere 2014}}.</ref>. [[Eoul-maen]] ha [[gaz]] a oa 35% eus an ezporzhioù e [[1999]]. Ar pesketaerezh zo pouezus ivez.

== Poblañs ==
[[Restr:Koenigliches Schloss Oslo.jpg|220px|thumb|left|Kastell ar Roue en Oslo]]

Sevel a ra an niver a du a zo o vevañ e Norvegia da 4,6 milion (e Gouere 2004). Goustadik e kresk an niver-se (0,4% bep bloaz). Diskennidi eus ar [[Vikinged]] eo ar braz eus an dud, met en hanternoz e kaver ur bobl all, ar bobl [[Sami]], hag ivez un nebeud tud deuet eus Finland ([[Kven]]). Henvroidi eo ar [[Samied]] hag a-gozh e vezont kavet el lodenn-se eus Norvegia, hag er broioù amezek (Sveden, Finland ha Rusia). Ar brasañ niver anezho koulskoude a zo bremañ o chom en [[Oslo]].

Er bloavezhioù diwezhañ eo kresket kalzik an niver a dud divroet eus broioù all : [[Pakistan]], [[Irak]], [[Vietnam]], [[Somalia]], [[Sveden]] ha [[Danmark]]. Mont a raent d’ober 7,9% eus poblañs Norvegia d’ar [[1añ Genver|1añ a viz Genver]] [[2005]].

Ar c'hêrioù brasañ eo [[Oslo]], [[Bergen (Norvegia)|Bergen]], [[Trondheim]], [[Stavanger]] ha [[Tromsø]].

==Yezhoù==
Daous stumm skrivet a zo d’an [[norvegeg]], anvet ''[[Bokmål]]'' ha ''[[Nynorsk]]'', ha n’eo ket bras ar c’hemm etrezo. Ar Bokmål eo ar stumm implijet gant ar muiañ niver eus an dud. En norzh e kaozeer ivez yezhoù [[samieg|samiek]], yezhoù ha n’int ket kar tamm ebet d’an norvegeg.

==Relijion==
An darn vrasañ eus Norvegiz a zo [[Luteriegezh|luterianed]] (86%). Tost da 7% anezho a heuilh kredennoù all, hag ar peurrest a lavar n’o deus relijion ebet.

== Un nebeud tud vrudet eus Norvegia ==

* [[Niels Henrik Abel]] (matematikour)
* [[Roald Amundsen]] (ergerzher)
* [[Bjørnstjerne Bjørnson]] (skrivagner)
* [[Gro Harlem Brundtland]] (politikourez)
* [[Leifr Eiríksson]] (ergerzher)
* [[Edvard Grieg]] (sonaozer)
* [[Knut Hamsun]] (skrivagner)
* [[Thor Heyerdahl]] (ergerzher)
* [[Henrik Ibsen]] (skrivagner)
* [[Helge Ingstad]] (ergerzher)
* [[Trygve Lie]] (politikour)
* [[Edvard Munch]] (livour)
* [[Fridtjof Nansen]] (ergerzher)
* [[Vidkun Quisling]] (politikour)
* [[Sigrid Undset]] (skrivagnerez)
* [[Ivar Aasen]] (yezhour)
* [[Simen Agdestein]] (c'hoarier [[echedoù]])
* [[Magnus Carlsen]] (c'hoarier [[echedoù]])
* [[Gustav Vigeland]] (kizeller)

==Skeudennoù==
{|
|-
|colspan="3" align="center"|<big>'''Ar vro hag an natur'''</big>
|-
|-valign="bottom"
|[[File:Preikestolen-Norway.view-from-aboveright.jpg|thumb|207px|[[Preikestolen]], « [[Maen ar Prezeger]] »]]
|[[File:Geirangerfjord Wasserfaelle II.jpg|thumb|390px|Lamm-dour ar Seizh C'hoar, e [[Geirangerfjord]]]]
|[[File:Briksdalsbreen glacier.jpg|thumb|198px|Skorneg [[Briksdalsbreen]]]]
|-
|}
{|
|-
|-valign="bottom
|[[File:UlvikfjordMountainsPanorama.jpg|thumb|445px|Menezioù Ulvikfjord en [[Ulvik]]]]
|[[File:Djupfjorden, 2010 09.jpg|thumb|395px|Djupfjorden war [[Moskenesøya]], e [[Lofoten]]]]
|-
|}

== Levrlennadur ==
* [[Per Denez]], ''Bro-Norge'', [[Ar Vro]] 44, miz Du 1967, p.&nbsp;70

== Liammoù diavaez ==
{{commons|Norway|Norvegia}}
* [http://norge.no Norge.no – Lec'hienn ofisiel ar gouarnamant] (e norvegeg hag e saozneg)
* [http://www.ssb.no/ Statistisk sentralbyrå] (burev ar stadegoù, e norvegeg hag e saozneg)
* [http://www.vikjavev.no Sognefjord] (titouroù e norvegeg, saozneg, alamaneg, galleg pe nederlandeg)

== Notennoù ha daveennoù ==
<references/>

{{Stadoù Europa}}
{{Monarkiezhoù}}
{{AFNA}}

[[Rummad:Broioù]]
[[Rummad:Norvegia]]